Pháp bán 100 tiêm kích Rafale cho Kyiv: Lá chắn mới của Ukraine, thách thức với Nga

2 giờ trướcBài gốc

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky bắt tay sau khi ký thỏa thuận mua thiết bị quốc phòng tại căn cứ không quân Villacoublay, Pháp, ngày 17 tháng 11. Ảnh: Christophe Ena/AP

Thỏa thuận Ukraine mua tới 100 tiêm kích Rafale diễn ra trong thời điểm nhạy cảm của an ninh châu Âu: chiến sự trên bộ vẫn giằng co, Nga tăng cường tấn công hạ tầng năng lượng, còn hỗ trợ từ Mỹ bị phân hóa vì vấn đề ngân sách và chính trường Washington. Trong bối cảnh đó, quyết định của Paris không chỉ nhằm củng cố năng lực chiến đấu của Kyiv, mà còn đánh dấu sự trỗi dậy của châu Âu như một trung tâm an ninh độc lập khỏi Mỹ.

Rafale - bước đi tạo lại thế đối trọng trên bầu trời Đông Âu

Việc Ukraine đặt mua 100 tiêm kích Rafale của Pháp không chỉ là một thương vụ quốc phòng thông thường mà là nỗ lực tái lập thế đối trọng chiến lược với Nga trong một giai đoạn mà cán cân sức mạnh trên không đang nghiêng mạnh về phía Moscow. Suốt 3 năm xung đột, Ukraine gần như không còn khả năng duy trì một lực lượng không quân có thể cạnh tranh với các phi đội Su-30, Su-34 hay Su-35 của Nga, vốn đã khai thác ưu thế tầm bắn xa, năng lực tác chiến ngoài vùng phòng không đối phương và hệ thống chỉ thị mục tiêu đồng bộ.

Rafale xuất hiện như một điểm tương phản trong bức tranh đó. Các phi công Ukraine lâu nay vốn có kinh nghiệm với Mirage và F-16, nhưng để đối phó với các hệ thống phòng không và chiến thuật mới của Nga, họ cần những máy bay đa nhiệm, hiện đại và linh hoạt hơn. Rafale đáp ứng các tiêu chí này với khả năng cơ động cao và đa nhiệm trong các phi vụ trên không, mặt đất, và tầm xa.

Mua Rafale cùng các hệ thống SAMP/T thế hệ mới giúp Ukraine tạo ra hệ thống phòng thủ tích hợp, vừa chủ động tấn công vừa phòng thủ, nhằm răn đe Nga về lâu dài, bảo đảm rằng chi phí của các cuộc tấn công tiếp theo sẽ quá cao đối với Moscow.

Rafale là máy bay chiến đấu tiên tiến nhất của Pháp, một máy bay chiến đấu đa năng, cánh tam giác, công nghệ cao, nổi tiếng với khả năng cơ động, hiệu quả và đã được triển khai trong các hoạt động quân sự nước ngoài của Pháp, bao gồm cả Trung Đông, Châu Phi, với chi phí ước tính hơn 85 triệu euro mỗi chiếc.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, theo sau là Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Sebastien Lecornu (thứ 2 từ phải sang), đi ngang qua một máy bay chiến đấu Dassault Rafale tại căn cứ không quân Mont-de-Marsan, tây nam nước Pháp, vào ngày 20 tháng 1 năm 2023. Ảnh :AFP

Tổng tham mưu trưởng Quốc phòng Pháp, Tướng Không quân Fabien Mandon, trong một phát biểu đầu tháng này đã nói với các thượng nghị sĩ Pháp rằng hệ thống tên lửa phòng không tầm trung SAMP/T do châu Âu sản xuất mà Pháp sẽ cung cấp cho Ukraine trong thương vụ này đang chứng tỏ hiệu quả hơn cả các hệ thống Patriot do Mỹ sản xuất trước các tên lửa khó đánh chặn của Nga.

Theo tướng Mandon, radar Arabel 360 độ kết hợp với tên lửa Aster-30 cho phép SAMP/T theo dõi và khóa mục tiêu hiệu quả hơn ngay cả với các đòn tấn công tên lửa tinh vi của Nga, vốn đã được cải tiến để khai thác “góc chết” trong radar Patriot. Đây là một minh chứng rằng công nghệ phòng không châu Âu, khi được vận dụng đúng chiến thuật, hoàn toàn có thể làm thay đổi cục diện trên chiến trường hiện đại.

Với 100 Rafale (và có thể 150 Gripen sau này), Ukraine sẽ là lực lượng không quân mạnh thứ hai châu Âu, chỉ sau Pháp, về tính hiện đại. Đối với Nga, đây là tín hiệu rõ ràng:bất kỳ cuộc chiến nào trong tương lai sẽ không còn dễ dàng ở cấp độ trên không.

Rafale: không chỉ vá lỗ hổng trên chiến trường, mà còn chuẩn bị cho nguy cơ trong tương lai

Tầm vóc của thương vụ Rafale vượt xa nhu cầu phòng thủ hiện tại của Ukraine. Về chiến lược, Ukraine hiểu rằng cuộc chiến hiện tại có thể chấm dứt, nhưng nguy cơ bị tái tấn công trong 5-10 năm nữa vẫn hiện hữu. Do đó, xây dựng lực lượng không quân hiện đại là cách để tạo răn đe dài hạn , điều Kyiv chưa từng có thời điểm trước năm 2022. Nhiều chuyên gia phương Tây khẳng định, Ukraine đang bước vào giai đoạn xây dựng lực lượng không quân cho thời hậu chiến, lực lượng đủ mạnh để răn đe bất kỳ cuộc xung đột mới trong tương lai nào với Nga.

Về mặt chính trị, Pháp tận dụng thời điểm Mỹ bị cuốn vào bầu cử để bước lên vai trò lãnh đạo châu Âu. Công bố một hợp đồng quốc phòng khổng lồ, cùng các gói phòng không, UAV và đạn dược, cho thấy Paris đang chuyển từ viện trợ từng phần sang chiến lược tái vũ trang Ukraine có hệ thống. Paris cũng gửi tín hiệu đến Điện Kremlin rằng châu Âu đã chuẩn bị cho một cuộc đối đầu kéo dài, thay vì chờ đợi một thỏa thuận hòa bình mong manh.

Về phương diện công nghiệp quốc phòng, đơn đặt hàng 100 Rafale buộc Dassault và hệ sinh thái quốc phòng Pháp tăng công suất, đẩy châu Âu tiến gần hơn tới mô hình “kinh tế thời chiến”. Điều này củng cố tham vọng của EU về tự chủ quốc phòng, một trụ cột mà họ theo đuổi từ khi Anh rời EU và Mỹ giảm mức cam kết.

Tóm lại, thương vụ 100 Rafale không chỉ phản ánh nhu cầu quân sự của Ukraine, mà còn là một bước ngoặt địa chính trị, nơi cả Kyiv và Paris đều muốn định hình lại an ninh châu Âu thời hậu 2022: một châu Âu biết tự bảo vệ, một Ukraine đủ mạnh để răn đe, và một Nga buộc phải tính toán lại chiến lược dài hạn của mình.

Tham vọng bầu trời của Kyiv: thách thức về nguồn tiền

Thương vụ 100 tiêm kích Rafale của Pháp không chỉ là một quyết định quân sự, mà còn là bài toán tài chính phức tạp. .Ngân sách nội bộ Ukraine, vốn đã rất hạn hẹp do chiến tranh kéo dài. Ukraine đang cân nhắc sử dụng nguồn tài chính từ tài sản Nga bị phong tỏa tại châu Âu. Lợi tức từ những tài sản này được phép sử dụng thông qua Quỹ Hòa bình châu Âu (European Peace Facility – EPF). Hai là hỗ trợ trực tiếp từ EU, thông qua các chương trình viện trợ quốc phòng, bao gồm cả khoản vay hoặc tài trợ không hoàn lại để chi trả cho hợp đồng kéo dài 10 năm này. Đây là phương án lạc quan, giúp Kyiv nhanh chóng hiện thực hóa kế hoạch tăng cường sức mạnh không quân mà không gây áp lực quá lớn lên ngân sách nội địa.

Dù Ukraine nhiều lần thúc giục phương Tây tịch thu hoàn toàn tài sản Nga để tài trợ cho quốc phòng và tái thiết đất nước, một số quốc gia EU, bao gồm Đức, Pháp và Italy, vẫn tỏ ra thận trọng, lo ngại về cơ sở pháp lý. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cũng cảnh báo rằng việc tịch thu tài sản Nga mà không có cơ sở pháp lý rõ ràng có thể làm suy giảm niềm tin vào hệ thống tài chính phương Tây.

Nếu EU không thống nhất, hợp đồng Rafale có thể bị trì hoãn, dù Tổng thống Zelensky tuyên bố đang xem xét đồng sản xuất chiến đấu cơ với Pháp, dấu hiệu Ukraine muốn chia sẻ chi phí và tận dụng công nghệ.

Trong bối cảnh Ukraine cũng đang đàm phán với Thụy Điển về 100-150 chiến đấu cơ Gripen, câu hỏi “liệu Kyiv có đủ nguồn lực vận hành hai phi đội châu Âu? ” vẫn còn bỏ ngỏ, đặc biệt khi đào tạo phi công Rafale mất ít nhất 3 năm.

Ukraina đang đàm phán với Thụy Điển về việc mua 150 máy bay chiến đấu Gripen Ảnh: AFP

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cũng cho rằng việc Ukraine sở hữu máy bay hiện đại như Rafale có thể kéo dài xung đột hoặc khiến Nga trả đũa mạnh hơn, làm tăng rủi ro an ninh khu vực.

Thương vụ Rafale: mục tiêu chiến lược của Tổng thống Emmanuel Macron

Trong phát biểu gây chú ý, ông Macron tuyên bố hòa bình có thể đạt được vào năm 2026, trước cuộc bầu cử tổng thống Pháp năm 2027.

Đó là mốc thời gian đầy tính chính trị nội bộ, nhưng phản ánh điều quan trọng hơn: Paris coi năng lực quân sự mạnh hơn của Ukraine là điều kiện tiên quyết để ép Nga ngồi vào bàn đàm phán.

Việc Ukraine mua 100 tiêm kích Rafale từ Pháp không chỉ là một giao dịch quân sự đơn thuần mà còn phản ánh mục tiêu chiến lược và ngoại giao sâu sắc của Tổng thống Emmanuel Macron.

Thay vì thúc ép Moscow thông qua áp lực ngoại giao đơn thuần, Pháp lựa chọn tăng cường khả năng phòng thủ và răn đe cho Kyiv, tạo ra một Ukraine đủ mạnh để tự bảo vệ, đồng thời khiến bất kỳ hành động tái chiến nào của Nga trở nên quá rủi ro và tốn kém.

Đây là chiến lược hòa bình dựa trên sức mạnh , bằng việc cung cấp Rafale, SAMP/T, drone và các hệ thống phòng không, Paris không chỉ giúp Ukraine chống đỡ các đòn tấn công trực tiếp, mà còn tạo ra một đối trọng cân bằng trên chiến trường và trong khu vực. Thông điệp gửi tới Moskva rõ ràng: nếu tiếp tục leo thang, chi phí chiến tranh sẽ vượt xa lợi ích

Về ngắn hạn, việc cung cấp Rafale và các hệ thống phòng không SAMP/T giúp Pháp khẳng định vai trò trung tâm trong hỗ trợ Kyiv chống Nga, củng cố vị thế Paris như một trụ cột đáng tin cậy trong liên minh phương Tây, đặc biệt khi nguồn cung vũ khí Mỹ đôi lúc không ổn định.

Về dài hạn, Macron dường như đang theo đuổi hai mục tiêu song song: thứ nhất là tăng cường tầm ảnh hưởng quân sự và công nghiệp Pháp ở châu Âu, khi Rafale trở thành biểu tượng sức mạnh công nghệ và đối trọng trước Nga; thứ hai là chủ động định hình kiến trúc an ninh châu Âu hậu chiến sự, với Paris đóng vai trò dẫn dắt các quyết định chiến lược, từ phòng thủ hàng không đến hợp tác đa quốc gia với NATO và EU.

Điều này cũng đồng nghĩa với việc Paris tận dụng cơ hội thương vụ Rafale để kích thích ngành công nghiệp quốc phòng nội địa, bảo đảm dòng việc làm và xuất khẩu công nghệ cao, đồng thời gửi tín hiệu đến Moscow rằng Pháp sẵn sàng duy trì cam kết lâu dài với Ukraine, từ đó nâng chi phí chiến lược cho bất kỳ hành động quân sự nào của Nga trong tương lai.

Trong bối cảnh sự hỗ trợ của Mỹ thiếu ổn định, Pháp lần đầu tiên thể hiện vai trò độc lập trong vấn đề Ukraine, một bước đi có tính lịch sử. Đây cũng là chỉ dấu cho thấy phương Tây không còn muốn trở lại trạng thái “chỉ viện trợ cầm chừng”.

Cục diện an ninh châu Âu sẽ thay đổi mạnh

Nhìn dài hạn, châu Âu đang tiến rất gần đến mô hình “tường lửa Ukraine”: một quốc gia tiền tuyến có khả năng răn đe, thay vì chỉ phòng thủ.

Thỏa thuận 100 Rafale không phải là thương vụ “vũ khí đổi viện trợ”. Nó là sự định hình lại chiến lược sống còn của Ukraine và cũng là dấu mốc cho bước chuyển của châu Âu từ phòng thủ sang chủ động định hình cuộc chơi.

Trong bối cảnh xung đột vẫn tiếp diễn, thông điệp mà ông Zelensky và Macron gửi đi từ Paris rõ ràng hơn bao giờ hết: Cuộc chiến có thể kéo dài, nhưng Ukraine sẽ không chiến đấu một mình.

Nhật Lệ

Nguồn: Euronews, Times of India, Reuters, The Independent

Nguồn Thanh Hóa : http://baothanhhoa.vn/phap-ban-100-tiem-kich-rafale-cho-kyiv-la-chan-moi-cua-ukraine-thach-thuc-voi-nga-269153.htm