Pháp 'giải cứu' ngành rượu vang đang khủng hoảng: nhổ bỏ vườn nho có phải là lối thoát?

2 giờ trướcBài gốc

Chính phủ Pháp đã cam kết cấp thêm 130 triệu euro để triển khai kế hoạch nhổ bỏ vườn nho trên diện rộng tại những vùng trồng nho yếu thế nhất

Đáp lại, Chính phủ Pháp vừa công bố một kế hoạch đầy tham vọng là nhổ bỏ diện tích vườn nho dư thừa nhằm “tái cân bằng” thị trường rượu vang, đồng thời kêu gọi sự hỗ trợ từ Liên minh châu Âu. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia đặt câu hỏi rằng liệu đây có phải là giải pháp lâu dài hay chỉ là biện pháp tình thế với nhiều hệ quả phức tạp.

BA NGUYÊN NHÂN CHÍNH GÂY KHỦNG HOẢNG NGÀNH RƯỢU VANG PHÁP

Pháp là một trong những nước sản xuất rượu vang hàng đầu thế giới với khoảng 11% diện tích vườn nho toàn cầu. Ngành rượu vang không chỉ đóng góp lớn về kinh tế mà còn là niềm tự hào văn hóa quốc gia. Tuy nhiên, trong vài năm trở lại đây, ngành này đã liên tục đối mặt nhiều thách thức đa chiều.

Thứ nhất, áp lực từ căng thẳng địa chính trị và các biện pháp thuế quan đã tạo ra rào cản lớn đối với xuất khẩu rượu vang Pháp. Đầu năm 2023, chính quyền Mỹ đã áp thuế 15% lên rượu vang nhập khẩu từ châu Âu, sau khi có thời gian đe dọa mức thuế cao hơn.

Mức thuế này tuy không quá cao nhưng lại ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu của ngành bởi Mỹ là một trong những thị trường xuất khẩu lớn và quan trọng nhất của rượu vang Pháp. Các chuyên gia ước tính doanh thu xuất khẩu có thể giảm đến 1 tỷ euro mỗi năm do tác động từ chính sách này cùng với biến động tỷ giá hối đoái.

Biến đổi khí hậu đang ngày càng tác động trực tiếp và sâu rộng tới ngành trồng nho. Những đợt nắng nóng kéo dài, hạn hán gay gắt và cháy rừng liên tục xảy ra khiến mùa vụ trở nên bất ổn.

Thứ hai, sự thay đổi trong thói quen tiêu dùng cũng làm gia tăng áp lực lên ngành rượu vang. Nhiều khảo sát chỉ ra rằng thế hệ trẻ, đặc biệt là nhóm Gen Z (sinh từ 1997 đến 2021), ngày càng ít sử dụng đồ uống có cồn.

Năm 2023 ghi nhận mức tiêu thụ rượu vang toàn cầu thấp nhất trong hơn 60 năm qua. Sự giảm sút rõ rệt ở phân khúc rượu vang đỏ phổ thông - vốn là sản phẩm chủ lực - khiến giá bán tại nhà sản xuất giảm mạnh. Hiện tại, nhiều nhà sản xuất chỉ thu về khoảng 0,80 euro cho mỗi lít rượu vang Bordeaux phổ biến, dẫn đến áp lực tài chính không nhỏ lên các trang trại nho.

Thứ ba, biến đổi khí hậu đang ngày càng tác động trực tiếp và sâu rộng tới ngành trồng nho. Những đợt nắng nóng kéo dài, hạn hán gay gắt và cháy rừng liên tục xảy ra khiến mùa vụ trở nên bất ổn.

Các vùng trồng nho truyền thống tại miền Nam Pháp phải đối mặt với nguy cơ thiếu nước nghiêm trọng, buộc nhiều trang trại phải đầu tư vào hệ thống tưới tiêu tốn kém. Năm 2023, nhiệt độ lên tới 43°C ở một số khu vực và những đám cháy rừng lớn đã làm thiệt hại diện tích canh tác cũng như ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng nho.

Theo Bộ trưởng Nông nghiệp Pháp Annie Genevard, những tác động này đã đẩy ngành rượu vang rơi vào “tình trạng khủng hoảng kéo dài” và Chính phủ buộc phải hành động để bảo vệ ngành công nghiệp quan trọng này.

KẾ HOẠCH NHỔ BỎ VƯỜN NHO: GIẢI PHÁP CẤP BÁCH HAY MỐI NGUY MỚI?

Để đối phó với tình trạng cung vượt cầu kéo dài và giúp các nông dân giảm thiểu thiệt hại, Chính phủ Pháp đã cam kết cấp thêm 130 triệu euro để triển khai kế hoạch nhổ bỏ vườn nho trên diện rộng tại những vùng trồng nho yếu thế nhất. Việc nhổ bỏ không chỉ là cắt tỉa, mà bao gồm cả việc nhổ cây nho cùng với hệ thống rễ khỏi đất, thường sử dụng thiết bị chuyên dụng với chi phí khoảng 1.000 euro mỗi hecta.

Song song với kế hoạch này, Bộ trưởng Genevard cũng đề nghị Liên minh châu Âu hỗ trợ chương trình chưng cất lượng rượu dư thừa thành cồn công nghiệp, một biện pháp nhằm xử lý lượng tồn kho quá lớn mà thị trường không thể tiêu thụ.

Tuy nhiên, kế hoạch nhổ bỏ này cũng vấp phải nhiều lo ngại từ các chuyên gia và người trồng nho. Một trong những vấn đề nổi cộm là nguy cơ gia tăng cháy rừng.

Ngành rượu vang Pháp đang đứng trước ngã rẽ quan trọng trong lịch sử phát triển. Kế hoạch nhổ bỏ vườn nho được xem như một biện pháp cần thiết để đối phó với thừa cung và biến đổi khí hậu, nhưng đồng thời cũng ẩn chứa nhiều rủi ro và thách thức về môi trường, kinh tế và xã hội.

Theo các nghiên cứu tại châu Âu, các vườn nho được duy trì tốt có thể đóng vai trò là “dải chắn lửa”, giúp ngăn chặn đám cháy lan rộng bằng cách tạo ra các khoảng trống nhiên liệu. Việc nhổ bỏ vườn nho có thể phá vỡ “hàng rào” này, khiến các khu vực trồng nho trở nên dễ bị tổn thương hơn trước các đám cháy rừng, vốn đang ngày càng phổ biến do biến đổi khí hậu. Ủy ban châu Âu dự báo diện tích có nguy cơ cháy rừng tại Pháp sẽ tăng thêm 17% vào năm 2040.

Ngoài ra, việc nhổ bỏ cây trồng cũng gây ảnh hưởng không nhỏ tới đa dạng sinh học và môi trường. Hệ sinh thái vi mô trong các vườn nho bị phá vỡ, ảnh hưởng tới động thực vật sống quanh vùng.

Về mặt kinh tế, mặc dù việc nhổ bỏ cho phép các nông dân có thể chuyển đổi sang trồng rau củ hoặc cây ngũ cốc, nhưng chi phí đầu tư cải tạo đất và chuyển đổi sản xuất là rất lớn. Nhiều trang trại không có đủ nguồn lực để thực hiện việc này nên lựa chọn để đất trống. Điều này làm tăng chi phí bảo dưỡng và gây lãng phí tài nguyên.

Pierre Metz, đồng sở hữu vườn nho Domaine Alain Chabanon ở miền Nam Pháp, nhận định: “Nhổ bỏ vườn nho chỉ là giải pháp nhỏ giọt trên phiến đá nóng đối với đa số các nhà sản xuất. Giải pháp bền vững hơn là giảm sản lượng trên mỗi hecta và tập trung nâng cao chất lượng sản phẩm để thích ứng với thị trường thay đổi.”

TƯƠNG LAI NGÀNH RƯỢU VANG PHÁP TRONG BỐI CẢNH BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU

Chính phủ Pháp khẳng định kế hoạch nhổ bỏ không phải là một biện pháp ứng phó khẩn cấp, mà là khoản đầu tư dài hạn nhằm bảo vệ ngành rượu vang, một phần quan trọng của kinh tế và bản sắc văn hóa đất nước. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả thực sự, ngành rượu vang Pháp cần có một chiến lược toàn diện hơn.

Thứ nhất, ngành cần điều chỉnh cơ cấu sản phẩm, hướng tới nâng cao chất lượng, giảm sản lượng nhưng tăng giá trị. Điều này giúp tăng khả năng cạnh tranh và khai thác thị trường ngách với những khách hàng sẵn sàng trả giá cao cho sản phẩm chất lượng.

Thứ hai, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu là hướng đi quan trọng nhằm giảm sự phụ thuộc vào một vài thị trường như Mỹ và Trung Quốc, qua đó giảm thiểu rủi ro từ các biến động chính trị và thương mại.

Để ngành rượu vang Pháp thực sự phục hồi và phát triển bền vững, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, người nông dân, chuyên gia và doanh nghiệp trong việc xây dựng chiến lược toàn diện, đổi mới sáng tạo và hướng tới giá trị dài hạn

Thứ ba, đổi mới công nghệ sản xuất và canh tác cũng đóng vai trò then chốt. Việc phát triển các giống nho chịu nhiệt, cải tiến kỹ thuật tưới tiêu tiết kiệm nước, đồng thời áp dụng công nghệ số vào quản lý vườn nho sẽ giúp ngành thích ứng tốt hơn với điều kiện thời tiết ngày càng khắc nghiệt.

Thứ tư, việc nâng cao nhận thức và thay đổi thói quen tiêu dùng, đặc biệt ở các thế hệ trẻ, cũng cần được thúc đẩy để tạo dựng nền tảng tiêu thụ bền vững cho ngành.

Ngành rượu vang Pháp đang đứng trước ngã rẽ quan trọng trong lịch sử phát triển của mình. Kế hoạch nhổ bỏ vườn nho được xem như một biện pháp cần thiết để đối phó với thừa cung và biến đổi khí hậu, nhưng đồng thời cũng ẩn chứa nhiều rủi ro và thách thức về môi trường, kinh tế và xã hội.

Cuộc chuyển đổi này không chỉ ảnh hưởng đến nước Pháp mà còn là bài học quan trọng cho các quốc gia sản xuất rượu vang trên toàn cầu trong bối cảnh biến đổi khí hậu và thị trường tiêu dùng ngày càng thay đổi.

Trọng Hoàng

Nguồn VnEconomy : https://vneconomy.vn/phap-giai-cuu-nganh-ruou-vang-dang-khung-hoang-nho-bo-vuon-nho-co-phai-la-loi-thoat.htm