Theo các sử liệu, tường Hasmonean cao hơn cả tường thành hiện nay của khu Thành cổ Jerusalem. (Ảnh: AA)
Các nhà khảo cổ Israel vừa hoàn tất khai quật đoạn nền móng dài nhất của bức tường cổ từng bao quanh Jerusalem cách đây hơn 2.100 năm, mở ra những bằng chứng hiếm hoi về một thỏa thuận đình chiến giữa các vương quốc cổ đại.
Đoạn tường thuộc thời vương triều Hasmonean - giai đoạn gắn liền với câu chuyện của lễ hội ánh sáng Hanukkah của người Do Thái, có chiều dài gần 50m và rộng khoảng 5m, được cho là phần móng của hệ thống tường thành quy mô bao bọc Jerusalem cổ với 60 tháp canh cao hơn 10m.
Theo các sử liệu, tường Hasmonean cao hơn cả tường thành hiện nay của khu Thành cổ Jerusalem, chủ yếu xây từ thời Ottoman.
Một phát hiện gây chú ý là các khối tường phía trên phần móng có dấu hiệu bị tháo dỡ một cách có chủ đích và rất đồng đều - chứ không phải đổ nát do thời gian hay chiến sự.
Tiến sỹ Amit Re’em, một trong những nhà khảo cổ dẫn đầu dự án của Cơ quan Cổ vật Israel, cho biết bằng chứng này có thể liên quan đến thỏa thuận đình chiến năm 132-133 trước Công nguyên giữa nhà vua Do Thái John Hyrcanus I và nhà vua Seleucid Antiochus VII thời kỳ Hy Lạp hóa - hậu duệ của Hoàng đế Antiochus IV trong câu chuyện Hanukkah.
Theo sử gia cổ đại Josephus, để chấm dứt cuộc vây hãm Jerusalem, vua Hyrcanus đã đồng ý phá bỏ chính tường thành Hasmonean và nộp 3.000 nén bạc cùng 500 con tin.
Tiến sỹ Re’em tin rằng đoàn khảo cổ đã tìm thấy bằng chứng cho việc dỡ bỏ tường thành theo thỏa thuận đình chiến này.
Tuy vậy, một số chuyên gia đưa ra giả thuyết khác là đoạn tường có thể đã bị tháo bỏ để làm nền cho cung điện của Herod Đại đế, là vị vua được Đế chế La Mã cắt đặt cai trị tỉnh Judaea (nay là vùng đất tranh chấp giữa Israel và Palestine), từ năm 37 trước Công nguyên cho tới khi ông qua đời vào năm thứ 4 trước Công nguyên.
Giáo sư Orit Peleg-Barkat (Đại học Hebrew) cho rằng không có khả năng Jerusalem bị bỏ trống phòng thủ hơn một thế kỷ.
Đoạn tường được phát lộ dưới khu nhà Kishleh - công trình xây năm 1830 từng là doanh trại và sau đó là nhà tù của đế chế Ottoman và Anh. Dấu vết song sắt, graffiti bằng tiếng Anh, Hebrew và Arập vẫn còn trên các bức tường.
Khu này sau đó được chuyển cho Bảo tàng Tháp David. Công tác khai quật bắt đầu từ năm 1999 nhưng gián đoạn do cuộc nổi dậy Intifada lần hai của người Palestine chống lại Nhà nước Israel, và chỉ được nối lại 2 năm trước.
Trong vài năm tới, Bảo tàng Tháp David sẽ lắp sàn kính nổi phía trên phế tích và biến gian phòng này thành không gian trưng bày mới của Khu trưng bày Khảo cổ-Nghệ thuật-Sáng tạo Schulich. Việc cải tạo dự kiến kéo dài ít nhất 2 năm./.
(TTXVN/Vietnam+)