Phát hiện đột phá: Trái tim con người có thể tự phục hồi

8 giờ trướcBài gốc

Các nhà khoa học Mỹ vừa công bố một phát hiện có thể làm thay đổi nền y học hiện đại: trái tim con người thực sự có khả năng tự sửa chữa. Thành tựu này mở ra hy vọng mới cho hàng chục triệu bệnh nhân mắc bệnh tim - căn bệnh vẫn đang là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu.

Kết quả một nghiên cứu mới đang mở ra hướng đi hoàn toàn mới trong điều trị bệnh tim. Ảnh: Shutterstock

Kích hoạt lại “gen ngủ quên”

Từ trước đến nay, khi một người bị nhồi máu cơ tim hoặc suy tim, các tế bào cơ tim bị tổn thương sẽ không thể tái tạo. Người bệnh buộc phải phụ thuộc vào thuốc, thiết bị hỗ trợ, phẫu thuật hoặc ghép tim. Tuy nhiên, nghiên cứu mới của các nhà khoa học thuộc Trường Y Icahn, Bệnh viện Mount Sinai (New York, Mỹ) cho thấy điều này có thể thay đổi.

Họ đã phát hiện một loại gen đặc biệt, vốn “tắt” ngay sau khi sinh, có thể được kích hoạt trở lại để thúc đẩy quá trình tạo ra các tế bào tim mới, khỏe mạnh và hoạt động bình thường. Bằng cách tiêm trở lại gen này vào những quả tim người trung niên bị tổn thương, nhóm nghiên cứu nhận thấy quá trình tái tạo tế bào đã được khởi động - mở ra hướng đi hoàn toàn mới trong điều trị bệnh tim.

Phương pháp mới dựa trên gen Cyclin A2 (CCNA2) - một gen tự nhiên giữ vai trò thiết yếu trong quá trình phân chia và phát triển tế bào tim khi còn trong bào thai. Ảnh: The Telegraph

Từ thí nghiệm trên lợn đến trái tim người

Hơn một thập kỷ trước, nhóm của Tiến sĩ Hina Chaudhry, Giám đốc Trung tâm Y học Tái tạo Tim mạch tại Mount Sinai, đã chứng minh phương pháp này hiệu quả trên lợn. Nay, lần đầu tiên họ ghi nhận kết quả tương tự ở người.

Theo đó, phương pháp này dựa trên gen Cyclin A2 (CCNA2) - một gen tự nhiên giữ vai trò thiết yếu trong quá trình phân chia và phát triển tế bào tim khi còn trong bào thai. Sau khi con người chào đời, gen này “ngủ yên”, khiến tế bào tim không thể tự tái tạo khi bị tổn thương.

Hình ảnh chụp từ kính hiển vi. Từ trái sang phải: tế bào trong ảnh đầu tiên được lấy từ tim của một người hiến tặng 55 tuổi. Sau 18 giờ, tế bào đang phân chia sau khi tiếp nhận Cyclin A2 và quá trình phân chia diễn ra ngay sau đó. Sau 45 giờ, tế bào cơ tim chuẩn bị tách ra thành hai tế bào con. Hình cuối cùng là kết quả của quá trình này: sau 50 giờ, tế bào ban đầu đã hoàn toàn phân tách thành hai tế bào riêng biệt.

“Bệnh tim là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới, nhưng các tế bào cơ tim ở người trưởng thành ngừng phân chia sau khi sinh”, Tiến sĩ Chaudhry giải thích. “Công trình của chúng tôi từng là nghiên cứu đầu tiên chứng minh tim lợn có thể tái tạo sau tổn thương. Giờ đây, chúng tôi đã chứng minh rằng ngay cả các tế bào tim người trưởng thành trung niên - vốn được cho là không thể phân chia - cũng có thể được “đánh thức” để tạo ra các tế bào mới và hoạt động bình thường. Điều này chuyển trọng tâm điều trị từ kiểm soát triệu chứng sang thực sự phục hồi trái tim”.

Hy vọng mới cho hàng chục triệu bệnh nhân

Trong nghiên cứu mới, nhóm khoa học sử dụng một loại virus vô hại để đưa phiên bản hoạt động của gen CCNA2 vào các tế bào cơ tim được lấy từ những người hiến tặng ở độ tuổi 21, 41 và 55. Ở hai nhóm tuổi lớn hơn, các tế bào tim đã bắt đầu phân chia trở lại - và những tế bào mới này hoạt động như tế bào tim bình thường.

Phân tích sâu hơn cho thấy CCNA2 giúp các tế bào tim “quay ngược thời gian” trong chốc lát, kích hoạt lại các gen tăng trưởng cần thiết cho quá trình phục hồi.

Các nhà khoa học đã chứng minh rằng trái tim có thể được tái tạo bằng cách đánh thức các gen phân chia đã ngủ quên. Ảnh: Getty Images

“Đây là kết quả của gần hai thập kỷ nghiên cứu”, Tiến sĩ Chaudhry cho biết. “Chúng tôi là những người đầu tiên chứng minh rằng trái tim có thể được tái tạo bằng cách đánh thức các gen phân chia đã ngủ quên. Giờ đây, chúng tôi đã tiến thêm một bước gần hơn tới bệnh nhân”.

Theo số liệu của Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh (NHS), mỗi năm có hơn 100.000 người nhập viện vì nhồi máu cơ tim - tương đương cứ mỗi năm phút lại có một ca. Trên thế giới, cứ 33 giây lại có một ca tử vong do mắc các bệnh về tim mạch, ước tính mỗi năm có đến 32,4 triệu ca nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Tiến sĩ Chaudhry nhấn mạnh mục tiêu cuối cùng của nhóm nghiên cứu là phát triển một liệu pháp giúp trái tim có thể tự chữa lành sau nhồi máu cơ tim hoặc suy tim, qua đó giảm nhu cầu ghép tim và sử dụng các thiết bị cơ học hỗ trợ.

Kết quả nghiên cứu mới mở ra hy vọng mới cho hàng chục triệu bệnh nhân mắc bệnh tim. Ảnh: iStock

Nhóm nghiên cứu đang chuẩn bị xin cấp phép của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) để tiến hành thử nghiệm lâm sàng trên người. Nếu được chấp thuận, đây sẽ là bước ngoặt trong điều trị các bệnh lý tim mạch - khi con người có thể thực sự “hồi sinh” trái tim của chính mình.

NHỒI MÁU CƠ TIM LÀ GÌ?

Nhồi máu cơ tim (thường gọi là cơn đau tim) xảy ra khi dòng máu nuôi dưỡng tim bị tắc nghẽn đột ngột, khiến một phần cơ tim không nhận đủ oxy và bắt đầu hoại tử. Tình trạng này đe dọa tính mạng và cần được cấp cứu ngay lập tức.

Nguyên nhân chính:

• Mảng xơ vữa (chất béo, cholesterol, canxi) tích tụ trong thành động mạch vành, hình thành cục máu đông gây tắc nghẽn.

• Ít gặp hơn, cơn co thắt động mạch vành cũng có thể cắt đứt lưu lượng máu đến tim.

Triệu chứng điển hình:

• Đau hoặc tức ngực, lan lên cổ, vai, cánh tay hoặc hàm

• Khó thở, toát mồ hôi lạnh

• Buồn nôn, chóng mặt, choáng váng

• Cảm giác lo lắng hoặc sợ hãi dữ dội

Lưu ý: Một số người, đặc biệt là phụ nữ, người cao tuổi hoặc người bị tiểu đường, có thể không có triệu chứng đau ngực rõ ràng, khiến việc chẩn đoán dễ bị chậm trễ.

Xử trí khẩn cấp:

• Gọi 115 hoặc đến ngay cơ sở y tế gần nhất nếu nghi ngờ nhồi máu cơ tim.

• Nếu có sẵn, nhai một viên aspirin liều thấp trong khi chờ cấp cứu (trừ khi bị dị ứng hoặc chống chỉ định).

Phòng ngừa nhồi máu cơ tim:

• Kiểm soát huyết áp, mỡ máu và đường huyết

• Duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục đều đặn

• Không hút thuốc, hạn chế rượu bia

• Ăn uống lành mạnh, nhiều rau xanh và cá béo tốt cho tim

• Khám tim định kỳ, đặc biệt nếu có tiền sử bệnh tim mạch trong gia đình

Phát hiện sớm và điều trị kịp thời giúp cứu sống bệnh nhân và giảm tổn thương lâu dài cho tim.

Hồng Nhung

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/phat-hien-dot-pha-trai-tim-con-nguoi-co-the-tu-phuc-hoi-10394282.html