Phát hiện loài cây quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng: Báu vật giữa vùng đất ngập nước

6 giờ trướcBài gốc

Một phát hiện gây chấn động giới khoa học thực vật đã được công bố đầu tháng 5 vừa qua, khi các nhà nghiên cứu Thái Lan xác nhận sự tồn tại của một loài cây hoàn toàn mới nằm sâu trong khu vực đất ngập nước ở tỉnh Surat Thani, miền Nam Thái Lan. Được đặt tên đầy thi vị là "Tharathum" – kết hợp từ hai từ tiếng Thái “thara” (nước) và “tham” (cây) – loài cây này không chỉ mở ra hướng đi mới cho nghiên cứu thực vật học mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về nguy cơ tuyệt chủng của những sinh vật quý hiếm đang bị đe dọa bởi hoạt động con người.

Khám phá khoa học lớn tại một vùng đất hẻo lánh

Loài cây Tharathum được phát hiện tại vùng đất thấp thường xuyên bị ngập gần sông Tapi, thuộc huyện Khian Sa, một khu vực vốn ít được chú ý trên bản đồ sinh thái học. Người đứng đầu cuộc nghiên cứu là Tiến sĩ Chatthida Wiya, nhà phân loại thực vật thuộc Tổ chức Vườn Thực vật Quốc gia Thái Lan, phối hợp cùng Đại học Chiang Mai, Đại học Kasetsart, Cục Công viên Quốc gia, Cục Khuyến nông và các tổ chức bảo tồn sinh vật hoang dã của Thái Lan.

Khám phá mang tính bước ngoặt này được công bố chính thức trên tạp chí khoa học quốc tế Plant Systematics and Evolution vào ngày 1 tháng 5 vừa qua, khẳng định giá trị khoa học to lớn và độc đáo của loài cây mới này.

Ảnh: Botanical Garden Organisation Thailand.

Tharathum – “Gã khổng lồ” của vùng ngập nước

Tharathum mang tên khoa học Sageraea multiovulata Wiya, Sinbumr. & Chaowasku, thuộc họ Annonaceae và chi Sageraea – nhóm thực vật chưa từng ghi nhận loài nào có đặc điểm sinh học tương tự. Cây có thể cao đến 18 mét, với hoa màu kem nhạt chuyển vàng, cùng những quả lớn màu xanh pha vàng nổi bật giữa hệ sinh thái rừng ngập nước.

Điểm đặc biệt nhất của Tharathum nằm ở cấu trúc sinh sản. Mỗi bầu nhụy chứa tới 19–20 noãn, mức cao nhất từng được ghi nhận trong chi Sageraea, trong khi các loài cùng chi chỉ chứa từ 5 đến 12 noãn. Điều này cho thấy khả năng sinh sản vượt trội và tiềm năng phát triển bền vững của loài cây này nếu được bảo vệ đúng cách.

Không chỉ vậy, Tharathum còn thích nghi một cách kỳ diệu với điều kiện ngập lụt khắc nghiệt. Cây có thể chịu đựng việc bị ngâm nước đến 6 tháng mỗi năm, và thậm chí còn chọn mùa lũ tháng 10 để phát tán hạt giống – một chiến lược sinh tồn thông minh khi tận dụng dòng nước lũ để mang hạt đi xa, đồng thời kéo dài thời gian ủ quả giúp tăng tỷ lệ nảy mầm tự nhiên.

Ảnh: Botanical Garden Organisation Thailand.

Nguy cơ tuyệt chủng treo lơ lửng

Dù sở hữu những đặc tính sinh học đáng kinh ngạc, Tharathum đang phải đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng nghiêm trọng. Theo thông tin từ báo Bangkok Post, loài cây này hiện chỉ được tìm thấy tại một địa điểm duy nhất, nơi đang bị bao vây bởi các đồn điền cao su và cọ dầu – hai ngành công nghiệp nông nghiệp phát triển mạnh mẽ nhưng gây tác động xấu tới hệ sinh thái nguyên sinh.

Tharathum đã chính thức được xếp vào danh sách loài “Cực kỳ nguy cấp”, theo tiêu chuẩn bảo tồn quốc tế. Việc mất đi môi trường sống tự nhiên do sự mở rộng của con người là mối đe dọa hàng đầu, đẩy loài cây này tới bờ vực biến mất vĩnh viễn khỏi Trái đất nếu không có các biện pháp kịp thời và hiệu quả.

Ảnh: Botanical Garden Organisation Thailand.

Nỗ lực bảo tồn: Hy vọng từ những mầm xanh

Trước tình trạng báo động, các nhà khoa học và nhà quản lý môi trường Thái Lan đã khẩn trương triển khai kế hoạch bảo tồn loài cây quý này. Tiến sĩ Chatthida chia sẻ rằng nhóm nghiên cứu đang nuôi trồng cây con tại Vườn Bách thảo Nữ hoàng Sirikit ở Chiang Mai, như một phần trong chiến lược lâu dài nhằm bảo tồn và nhân giống loài cây này trong môi trường kiểm soát.

Quan trọng hơn, các chương trình giáo dục cộng đồng và hợp tác với người dân địa phương cũng đang được triển khai, nhằm gia tăng nhận thức và huy động nguồn lực xã hội cho công cuộc giữ gìn loài cây đặc hữu này.

Tiềm năng kinh tế vẫn là dấu hỏi lớn

Hiện tại, Tharathum chưa có giá trị thương mại rõ ràng, nhưng giới khoa học tin rằng tiềm năng của loài cây này chưa được khai thác hết. Cấu trúc sinh học độc đáo và khả năng thích nghi mạnh mẽ của nó mở ra khả năng nghiên cứu các hợp chất sinh học, ứng dụng trong y học hoặc công nghiệp sinh học bền vững.

“Với nghiên cứu sâu hơn, chúng ta có thể phát hiện ra những hợp chất hữu ích giúp gắn kết bảo tồn sinh học với phát triển kinh tế”, đại diện nhóm nghiên cứu nhận định.

Ảnh: The Thaiger.

Từ phát hiện đến hành động: Giữ lấy một phần di sản thiên nhiên

Tharathum không chỉ là một khám phá khoa học mà còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm gìn giữ đa dạng sinh học trong thời đại biến đổi khí hậu và phát triển ồ ạt. Trong khi phần lớn thế giới đang quay cuồng với tăng trưởng và lợi nhuận, một loài cây âm thầm vươn cao giữa vùng đất ngập nước, mang theo thông điệp về sự sống bền bỉ và vẻ đẹp nguyên sơ mà thiên nhiên vẫn dành tặng cho con người.

Từ Tharathum, chúng ta học được rằng: Những điều quý giá nhất thường nằm ở những nơi bị lãng quên – và chỉ cần một hành động kịp thời, chúng có thể được gìn giữ cho muôn đời sau.

Minh Quân

Nguồn SaoStar : https://www.saostar.vn/vong-quanh-the-gioi/phat-hien-loai-cay-quy-hiem-co-nguy-co-tuyet-chung-202505221534560328.html