Phát huy sức mạnh trí thức trẻ KH&CN trong SMEs

một giờ trướcBài gốc

Ngày 5.12, tại Hội thảo "Phát huy vai trò của đội ngũ trí thức KH&CN trong đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo", các chuyên gia hàng đầu đã nhấn mạnh vai trò trung tâm của đội ngũ trí thức, đặc biệt là trí thức trẻ KH&CN trong doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), nhằm hiện thực hóa các Nghị quyết trụ cột của Đảng và thúc đẩy quá trình chuyển đổi số (CĐS) quốc gia.

Tiềm năng của trí thức trẻ KH&CN trong SMEs

Theo TS Đặng Vũ Cảnh Linh, Phó viện trưởng Viện Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, việc nghiên cứu tiềm năng, khát vọng của trí thức trẻ KH&CN trong SMEs và đề xuất các giải pháp đột phá là yêu cầu cấp thiết.

Đây là nhiệm vụ trọng tâm để tham mưu chính sách, góp phần thực hiện thắng lợi các Nghị quyết của Đảng (như Nghị quyết số 57, 59, 66, 68), đặc biệt trong bối cảnh phát triển SMEs dựa trên KH&CN và đổi mới Sáng tạo (ĐMST).

TS Đặng Vũ Cảnh Linh, Phó Viện trưởng Viện Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát biểu

Theo ông Linh, dữ liệu khảo sát cho thấy một số đặc điểm tích cực của đội ngũ trí thức KH&CN trẻ trong SMEs:

Năng lực tự thân cao: Ít nhất 86,2% đã từng tham gia ít nhất 1 khóa đào tạo/bồi dưỡng. Nhiều người chủ động lấy chứng chỉ tin học (63,1%), ngoại ngữ (45,7%), và chứng chỉ nghề (33,9%).

Vị trí quản lý: Có tỷ lệ khá cao trí thức trẻ giữ chức vụ quản lý từ cấp phòng trở lên (31,0%) trong SMEs, phản ánh sự thăng tiến và vai trò được công nhận.

Lĩnh vực làm việc: Sự lựa chọn nghề nghiệp có xu hướng tập trung vào các lĩnh vực: Bán buôn và bán lẻ (21,4%); sửa chữa ô tô, xe máy (19,2%); công nghiệp chế biến chế tạo (15,5%), và giáo dục, đào tạo (11%). Điều này phản ánh xu hướng các SMEs chuyển dần từ kinh doanh, dịch vụ sang sản xuất và công nghiệp. Đáng chú ý, 8,8% lựa chọn lĩnh vực hoạt động chuyên môn, khoa học và công nghệ.

Cơ cấu công việc: Mặc dù chuyên môn đa dạng, nhóm công việc chính trí thức trẻ đảm nhận nhiều nhất là hành chính (33,6%), kinh doanh (19,9%), và quản lý (17,2%).

Trên 50% trí thức trẻ đã từng đề xuất với lãnh đạo SMEs về các vấn đề quan trọng như: Phương thức quản lý (68,5%), chính sách đào tạo, phân công, đãi ngộ (59,5%), cải tiến quy trình sản xuất, kinh doanh (59,3%), và ý tưởng/đề án cải tiến KH&CN (55,9%).

Tuy nhiên, tần suất đề xuất ý tưởng, đóng góp còn khá hạn chế. Ví dụ, trong số 68,5% người góp ý về cơ chế quản lý, chỉ có 14,7% là thường xuyên, còn lại là thỉnh thoảng (33,2%) hoặc hiếm khi (20,6%). Điều này cho thấy cần có cơ chế khuyến khích và kênh phản hồi hiệu quả hơn.

Theo đó, TS Đặng Vũ Cảnh Linh cho rằng việc phát huy tính đặc thù và lợi thế của SMEs trong việc phát triển và sử dụng trí thức KH&CN trẻ là điều cấp thiết.

Với mô hình tổ chức tinh gọn, phân cấp quản lý phẳng, khoảng cách giữa lãnh đạo và người lao động được thu hẹp tối đa, SMEs tạo ra môi trường làm việc có tính tương tác cao, cho phép trí thức trẻ tiếp cận trực tiếp quá trình ra quyết định, tham gia vào các hoạt động chiến lược của doanh nghiệp; qua đó phát huy tối đa năng lực sáng tạo, tinh thần chủ động và ý thức trách nhiệm đối với sự phát triển của tổ chức.

Tính linh hoạt cao trong cơ chế vận hành giúp SMEs phản ứng nhanh với sự thay đổi của công nghệ và thị trường, đặc biệt là việc ra quyết định nhanh chóng, kịp thời nắm bắt cơ hội, triển khai thử nghiệm các ý tưởng công nghệ mới với chi phí thấp và thời gian ngắn, tạo điều kiện để trí thức KH&CN trẻ hiện thực hóa sáng tạo và tạo ra giá trị mới.

Hội thảo "Phát huy vai trò của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ trong đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo" ngày 5.12

"Phát triển trí thức KH&CN trẻ trong SMEs phải được xác định là một cấu phần chiến lược gắn kết chặt chẽ với mô hình kinh doanh, mục tiêu cạnh tranh và tầm nhìn dài hạn của doanh nghiệp. Trí thức không tồn tại độc lập với quá trình sản xuất, kinh doanh mà chính là yếu tố tạo ra giá trị, quyết định khả năng thích ứng, tốc độ đổi mới và mức độ bền vững của doanh nghiệp.

Do đó, nếu phát triển trí thức tách rời khỏi định hướng chiến lược thì không chỉ gây lãng phí nguồn lực mà còn có thể tạo ra sự lệch pha giữa năng lực nội tại của doanh nghiệp với nhu cầu của thị trường, làm suy giảm hiệu quả cạnh tranh.

Chỉ khi trí thức KH&CN trẻ được phát triển như một "vốn chiến lược" tích hợp với chiến lược doanh nghiệp, khu vực SMEs mới có thể vượt qua giới hạn về quy mô, nâng cao năng lực cạnh tranh, dẫn dắt đổi mới sáng tạo", TS Linh nhấn mạnh.

Tổ chức KH-CN: Nền tảng và cầu nối cho đổi mới sáng tạo

Bà Lê Thị Khánh Vân, Phó chủ tịch Hội Thông tin KH&CN Việt Nam, khẳng định các tổ chức KH-CN là lực lượng nòng cốt trong việc phát huy nguồn lực trí thức KH-CN, thúc đẩy ĐMST và CĐS.

Bà Lê Thị Khánh Vân, Phó chủ tịch Hội Thông tin KH-CN Việt Nam

Hệ sinh thái KH-CN Việt Nam có lợi thế từ mạng lưới viện - trường rộng khắp, đội ngũ trí thức có trình độ, và định hướng chính sách ưu tiên KH-CN. Các tổ chức này cần không chỉ tập trung vào nghiên cứu mà còn là cầu nối giữa tri thức và thực tiễn, giữa khoa học và thị trường, giúp Việt Nam hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế số toàn cầu.

Tuy nhiên, tiến trình hiện thực hóa bị cản trở bởi các vấn đề lặp lại như: Dữ liệu phân mảnh; Liên kết nghiên cứu-doanh nghiệp chưa chặt chẽ; cơ chế tài chính cho nghiên cứu và phát triển (R&D) còn hạn chế; năng lực nhân lực liên ngành (sinh thái số) chưa đáp ứng yêu cầu triển khai ở quy mô lớn....

Bà Lê Thị Khánh Vân, Phó chủ tịch Hội Thông tin KH&CN Việt Nam

Bà Bùi Kim Tuyến, Trưởng ban Tư vấn Phản biện của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA), đã đưa ra nhiều đề xuất cụ thể nhằm phát huy vai trò của trí thức trong bối cảnh CĐS:

Thứ nhất là nâng cao năng lực chuyên môn và tiên phong ứng dụng AI, đội ngũ trí thức cần chủ động, thường xuyên nâng cao năng lực chuyên môn, trau dồi kiến thức mới về KH&CN, và tiên phong trong việc tiếp cận, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ mới vào hoạt động nghiên cứu khoa học, ĐMST.

Thứ hai là bồi dưỡng về lý luận chính trị, tư tưởng để củng cố lòng yêu nước, trách nhiệm xã hội và đạo đức trong nghiên cứu khoa học, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và xây dựng đất nước.

Thứ ba hình thành thư viện số tri thức KH-CN dùng chung, phát triển nền tảng số, thư viện điện tử, dữ liệu mở về KH-CN, ĐMST và CĐS. Đây là nguồn tư liệu đầu vào quan trọng cho hoạt động tư vấn, phản biện.

Thứ tư là cần có cơ chế riêng đối với các hoạt động tư vấn, phản biện mang tính chất đặc thù (bao gồm cả các vấn đề phát sinh cần phản ứng nhanh). Cụ thể, có thể hình thành Quỹ hỗ trợ tư vấn, phản biện từ nguồn Ngân sách Nhà nước và xã hội hóa để đảm bảo thực hiện nhiệm vụ kịp thời và hiệu quả.

Hội thảo đã làm rõ vai trò then chốt của đội ngũ trí thức KH&CN, đặc biệt là lực lượng trẻ trong SMEs

Hội thảo đã làm rõ vai trò then chốt của đội ngũ trí thức KH&CN, đặc biệt là lực lượng trẻ trong SMEs, trong việc tạo ra bước đột phá cho KH-CN và ĐMST quốc gia.

Việc đồng bộ các giải pháp từ nâng cao năng lực tự thân, kiến tạo các tổ chức KH&CN vững mạnh làm cầu nối, đến xây dựng cơ chế chính sách hỗ trợ và tài trợ đặc thù, sẽ là chìa khóa để Việt Nam tận dụng cơ hội từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, hiện thực hóa mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045 theo tinh thần Nghị quyết 57.

Tuyết Nhung

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/phat-huy-suc-manh-tri-thuc-tre-kh-cn-trong-smes-241941.html