Phạt lao động công ích người vi phạm giao thông: Nên nhưng cần tính kỹ

7 giờ trướcBài gốc

Tại cuộc họp sơ kết công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông 6 tháng đầu năm vừa diễn ra, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu nghiên cứu hình thức xử phạt lao động công ích đối với người vi phạm giao thông.

Theo đó, Phó Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành liên quan rà soát, tham mưu Chính phủ để đưa quy định xử phạt bằng lao động công ích vào dự thảo sửa đổi Luật Xử lý vi phạm hành chính, trình Quốc hội xem xét.

PLO ghi nhận ý kiến bạn đọc, chuyên gia bàn về tính cần thiết và góp ý để xây dựng cơ sở pháp lý mới cho hình thức xử phạt lao động công ích đối với người vi phạm giao thông sao cho hiệu quả, hoàn chỉnh và đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành.

ThS-LS ĐẶNG THỊ THÚY HUYỀN, Đoàn Luật sư TP.HCM:

Cần phân loại hành vi, đối tượng vi phạm

ThS-LS Đặng Thị Thúy Huyền, Đoàn Luật sư TP.HCM

Hiện nay, hình thức xử phạt lao động công ích chưa có cơ sở pháp lý đầy đủ để có thể áp dụng trên thực tế. Pháp lệnh Nghĩa vụ lao động công ích năm 1999 từng có quy định về việc huy động lao động công ích trong các trường hợp thông thường và cấp thiết nhưng đa số mang tính chất huy động cộng đồng, không phải chế tài xử phạt cá nhân vi phạm.

Để biến đề xuất thành chính sách hiệu quả, cần sửa đổi, bổ sung Luật Xử lý vi phạm hành chính, công nhận lao động công ích là một hình thức xử phạt độc lập hoặc kết hợp cùng phạt tiền trong những trường hợp vi phạm cụ thể.

Một trong những điểm quan trọng khi xây dựng cơ chế xử phạt lao động công ích là phân loại hành vi vi phạm và mức độ áp dụng. Hình thức này nên ưu tiên áp dụng với các hành vi vi phạm mang tính chất sơ ý hoặc ít gây hậu quả như quên bật tín hiệu rẽ hoặc vi phạm nhỏ lần đầu. Đối với những hành vi vi phạm do cố ý, gây ảnh hưởng xấu đến cộng đồng như xả rác ra đường, chạy xe lạng lách… thì nên sử dụng những chế tài có tính răn đe hơn. Ngoài ra, cần thiết kế mức phạt lũy tiến, kết hợp cả thời lượng lao động công ích và tiền phạt dựa trên số lần tái phạm, nhằm tạo sự công bằng, răn đe mà vẫn hợp lý.

Bên cạnh đó, để chính sách đi vào đời sống thì việc tổ chức thực hiện cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Trước hết nên thí điểm triển khai ở một số địa phương có đầy đủ điều kiện cả về cơ sở hạ tầng lẫn lực lượng giám sát như các đô thị lớn. Việc thí điểm sẽ giúp cơ quan quản lý đánh giá tốt hiệu quả, phát hiện bất cập và hoàn thiện mô hình trước khi nhân rộng.

Đặc biệt, việc xử phạt bằng hình thức lao động công ích cũng cần cân nhắc tới quyền lợi của người lao động như thông báo cụ thể thời gian, địa điểm, nội dung công việc cho người vi phạm; cung cấp đầy đủ dụng cụ, bảo hộ lao động và có cơ chế ghi nhận kết quả thực hiện lao động công ích để tránh tranh chấp.

Ngoài ra, cần có chính sách nhân văn đối với những trường hợp đặc thù như người khuyết tật, người cao tuổi, phụ nữ mang thai hoặc nuôi con nhỏ dưới 12 tháng nên được miễn hoặc thay thế hình thức xử phạt này bằng biện pháp phù hợp khác như nộp phạt bổ sung.

Một yếu tố then chốt khác để đảm bảo hiệu quả của chính sách này là cơ chế giám sát. Việc thực thi lao động công ích phải đặt dưới sự theo dõi của cơ quan chức năng và sự giám sát của cộng đồng, thông qua các tổ chức chính trị - xã hội, Mặt trận Tổ quốc hoặc các đoàn thể nhân dân. Các kế hoạch triển khai, danh sách người thực hiện và kết quả lao động công ích cần được công khai minh bạch, nhằm tránh tiêu cực, lạm dụng quyền lực hoặc lợi dụng người vi phạm.

Đồng thời, các địa phương nên lập báo cáo hàng năm về hiệu quả áp dụng hình thức xử phạt này, từ đó đề xuất điều chỉnh chính sách phù hợp với thực tiễn. Đây là cách để chính sách được điều hành linh hoạt, dựa trên số liệu và phản hồi xã hội, chứ không áp dụng một cách cứng nhắc.

Về mặt lâu dài, biện pháp xử phạt lao động công ích có thể trở thành công cụ pháp lý quan trọng trong việc xây dựng văn hóa giao thông và ý thức cộng đồng. Người vi phạm sẽ trực tiếp tham gia cải thiện môi trường và hạ tầng nơi mình sinh sống; từ đó có thể cảm nhận rõ hơn hậu quả hành vi của mình và nâng cao trách nhiệm công dân.

Hành vi chạy xe máy trên vỉa hè có thể bị phạt 6 triệu đồng. Ảnh: NGUYỆT NHI

Luật sư PHÙNG THỊ HUYỀN, Đoàn Luật sư TP.HCM:

Cân nhắc kỹ để tránh xung đột

Luật sư Phùng Thị Huyền, Đoàn Luật sư TP.HCM

Đề xuất áp dụng hình thức xử phạt bằng lao động công ích đối với người vi phạm giao thông có thể coi là một giải pháp mới, nhằm tăng tính răn đe và giáo dục. Tuy nhiên, từ góc nhìn pháp lý, vấn đề này cần được nghiên cứu, đánh giá thận trọng trên nhiều khía cạnh để tránh xung đột pháp luật và bảo đảm quyền con người.

Thứ nhất, theo quy định hiện hành, nghĩa vụ lao động bắt buộc chỉ áp dụng đối với phạm nhân đang chấp hành án phạt tù. Việc mở rộng sang lĩnh vực xử phạt vi phạm hành chính cần phải cân nhắc.

Thứ hai, hình thức lao động công ích phần nào hướng đến việc tác động vào danh dự, khiến người vi phạm cảm thấy xấu hổ khi phải thực hiện công việc trước cộng đồng. Tuy nhiên, Điều 20 Hiến pháp 2013 khẳng định mọi người đều có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khỏe, danh dự, nhân phẩm và uy tín. Do đó, nếu không được quy định minh bạch, việc áp dụng có thể dẫn đến xung đột với quyền bảo vệ danh dự, nhân phẩm của công dân.

Thứ ba, trong trường hợp triển khai biện pháp này, ngoài vấn đề thẩm quyền xử phạt và cơ chế giám sát, còn cần làm rõ tư cách pháp lý của người bị buộc lao động công ích. Ví dụ, nếu trong quá trình lao động họ gặp tai nạn thì có được xác định là “tai nạn lao động” để được bồi thường theo quy định hay không? Ngược lại, nếu trong quá trình thực hiện công việc họ gây ra thiệt hại cho bên thứ ba, thì trách nhiệm bồi thường sẽ thuộc về cá nhân người vi phạm, hay Nhà nước – cơ quan tổ chức thi hành biện pháp? Những vấn đề này đều chưa được pháp luật hiện hành điều chỉnh.

Đừng để thành “phạt cho có”

Để hình thức xử phạt bằng lao động công ích thực sự hiệu quả, trước hết phải xác định cụ thể các loại công việc mà người vi phạm sẽ thực hiện, bảo đảm vừa mang tính giáo dục, vừa phù hợp với sức khỏe, điều kiện cá nhân, tránh tình trạng hình thức hoặc quá nặng nề. Không thể để xảy ra tình trạng người trẻ khỏe thì bị giao việc nặng, còn người có điều kiện lại tìm cách né tránh hoặc làm đối phó.

Thứ hai, việc phân công và theo dõi lao động công ích nên giao cho chính quyền địa phương phối hợp với các tổ chức đoàn thể, đồng thời có biện pháp kiểm tra độc lập, tránh tiêu cực hoặc sự “nể nang” trong quá trình thực hiện.

Thứ ba, nên tổ chức thí điểm ở một số địa phương, đặc biệt tại các thành phố lớn có mật độ giao thông phức tạp. Qua đó, cơ quan chức năng có thể đánh giá hiệu quả, lắng nghe ý kiến người dân, khắc phục bất cập trước khi nhân rộng trên toàn quốc.

Tuy nhiên, tôi có chút băn khoăn. Người vi phạm giao thông có thể thuộc nhiều đối tượng khác nhau: học sinh, công nhân, nhân viên văn phòng, người buôn bán nhỏ lẻ… Nếu cách bố trí lao động công ích không linh hoạt, dễ gây ảnh hưởng đến công việc, sinh hoạt hằng ngày của họ.

Một điểm quan trọng khác là phải tránh biến lao động công ích thành hoạt động mang tính hình thức. Nếu người vi phạm chỉ làm đối phó, không có sự giám sát nghiêm túc thì sẽ không mang lại hiệu quả giáo dục như mong đợi. Đây là những lo ngại cần được giải quyết từ khâu thiết kế quy định đến quá trình thực thi.

Ngoài ra, cần kết hợp lao động công ích với các buổi tuyên truyền, học tập pháp luật về giao thông. Khi người vi phạm vừa trực tiếp lao động, vừa được trang bị kiến thức và nghe chia sẻ từ những tình huống tai nạn thực tế, hiệu quả giáo dục sẽ toàn diện và bền vững hơn. Đó mới là sự thay đổi từ nhận thức đến hành vi, chứ không chỉ đơn thuần là thực hiện nghĩa vụ để “hết phạt”.

Chị HOÀNG THẢO, phường Gia Định, TP.HCM

THẢO HIỀN

Nguồn PLO : https://plo.vn/phat-lao-dong-cong-ich-nguoi-vi-pham-giao-thong-nen-nhung-can-tinh-ky-post867375.html