Hành vi đó ảnh hưởng đến hạ tầng đường sá, có thể dẫn đến tai nạn, mất an toàn cho người đi bộ và làm xấu hình ảnh đô thị.
Tình trạng xe máy leo vỉa hè vẫn diễn ra phổ biến tại nhiều tuyến đường ở TP HCM, dù lực lượng CSGT mạnh tay xử lý và mức phạt tăng nặng theo Nghị định 168/2024.
Biết vi phạm vẫn... leo
Theo Đội CSGT Hàng Xanh, thuộc Phòng CSGT (PC08) - Công an TP HCM, sáng 20-10, đơn vị đã ghi hình và gửi thông báo vi phạm đến 144 chủ phương tiện về lỗi đi trên vỉa hè trên tuyến Quang Trung, phường Thông Tây Hội. Dù vậy, vào giờ cao điểm ngày 24-10, phóng viên vẫn ghi nhận hàng chục lượt xe máy vô tư leo lên vỉa hè để di chuyển trên đường Quang Trung.
Tương tự, trên đường Phạm Văn Đồng - đoạn dưới chân cầu Bình Lợi, phóng viên cũng ghi nhận nhiều xe máy nối nhau leo vỉa hè, chiếm hết lối của người đi bộ. Tình trạng này xảy ra vào giờ cao điểm hằng ngày.
Tại trung tâm TP HCM, các tuyến đường Nguyễn Thị Minh Khai, Bà Huyện Thanh Quan, Cách Mạng Tháng Tám... cũng xảy ra tình trạng xe máy đi trên vỉa hè thường xuyên, nhất là ở các giao lộ có đèn tín hiệu giao thông.
Tại đường Cách Mạng Tháng Tám, đoạn ngã 6 Phù Đổng (phường Bến Thành), cứ đến chiều, xe máy lại nối nhau chạy trên vỉa hè để vượt qua dòng phương tiện đang dừng chờ đèn đỏ. Nhiều người cho xe luồn lách qua các trụ điện, biển báo, cây xanh, thậm chí cả người đi bộ để vượt qua dòng xe đang chờ đèn dưới lòng đường.
Ngày nào cũng chứng kiến xe máy leo vỉa hè, bà Trần Thị Tú (ngụ phường Bến Thành) cho biết việc này khiến vỉa hè trước nhà bà nhanh chóng xuống cấp, kinh doanh ế ẩm. "Xe máy ầm ầm đi qua, ai mà muốn dừng lại ghé mua" - bà than thở.
Trong khi đó, vào giờ tan học, trước các trường, nhiều phụ huynh cũng chạy xe lên vỉa hè chờ đón con, như trên đường Nguyễn Bỉnh Khiêm, Võ Văn Tần. Do vỉa hè đã bị nhiều xe máy chiếm dụng, nhiều học sinh phải len lỏi, chật vật tìm lối đi.
"Có lần em bị xe của một bác lớn tuổi tông phải khi đi trên vỉa hè đường Nguyễn Bỉnh Khiêm nhưng may mà chỉ xây xát nhẹ. Sau lần đó, đến giờ em luôn phải tập trung khi đi bộ, kể cả trên vỉa hè" - em Lê Minh (học sinh Trường THPT Trưng Vương) cho hay.
Lý giải về việc cho xe leo vỉa hè, anh Trần Hữu Hướng (ngụ phường Linh Xuân) cho biết quãng đường đi làm của anh hơn 16 km và thường xuyên ùn tắc. "Đường đông, chạy xe mệt mỏi, nhưng áp lực lớn nhất là sợ trễ giờ chấm công nên tôi mới phải leo vỉa hè, dù biết là vi phạm và cũng lo bị phạt nguội" - anh phân trần.
Xe máy leo vỉa hè trên đường Phạm Văn Đồng, đoạn dưới chân cầu Bình Lợi
Xử lý gần 3.500 trường hợp
Thông tin về tình trạng xe máy leo lên lề đường và việc xử lý, thượng tá Nguyễn Ngọc Nam, Phó trưởng Phòng PC08, cho biết 10 tháng đầu năm 2025, lực lượng CSGT TP HCM đã xử lý gần 3.500 trường hợp vi phạm.
Xe máy chạy trên vỉa hè là hành vi vi phạm pháp luật giao thông, ảnh hưởng đến hạ tầng đường sá, có thể dẫn đến tai nạn, mất an toàn cho người đi bộ và làm xấu hình ảnh đô thị.
Thượng tá Nguyễn Ngọc Nam cũng cho hay thực hiện chỉ đạo của Bộ Công an, Cục CSGT và Ban Giám đốc Công an TP HCM, đơn vị đã tập trung chấn chỉnh, xử lý nghiêm tình trạng này qua việc xử lý trực tiếp và qua hình ảnh ghi nhận. Bên cạnh đó, nhiều trường hợp vi phạm được phát hiện nhờ hình ảnh người dân cung cấp.
Theo Phó trưởng Phòng PC08, việc này đến nay đã phát huy hiệu quả tích cực. "Sau một thời gian kiên quyết xử lý, tình trạng xe máy chạy trên vỉa hè giảm rõ rệt, nhất là tại các tuyến đường hẹp, mật độ giao thông cao như Đinh Tiên Hoàng, Điện Biên Phủ. Sự chuyển biến này nhận được sự đồng tình, ủng hộ của người dân" - thượng tá Nguyễn Ngọc Nam nhìn nhận.
Tuy nhiên, thực tế vẫn còn không ít trường hợp vi phạm. Thời gian tới, lực lượng CSGT TP HCM sẽ tiếp tục phối hợp với công an phường, xã và người dân để phát hiện, xử lý.
Theo luật sư Đào Thị Bích Liên, Văn phòng Luật sư Hà Hải và Cộng sự, mức phạt theo Nghị định 168/2024 đã đủ sức răn đe. Dù vậy, tình trạng xe máy leo vỉa hè tiếp diễn cho thấy tâm lý "nhờn luật". Bà Liên cho rằng nguyên nhân sâu xa còn đến từ sự bất cập trong quy hoạch đô thị, khi nhiều khu vực trung tâm chưa xác định rõ ranh giới vỉa hè, khiến việc xử lý gặp khó khăn.
Bà Liên nhận định để khắc phục hiệu quả tình trạng này, giải pháp căn cơ là quy hoạch lại vỉa hè một cách đồng bộ; phân tách rõ không gian cho người đi bộ và khu vực có thể dừng, đỗ xe hợp pháp. "Việc xử lý nghiêm hành vi lái xe leo lên lề, đi trên vỉa hè không chỉ là biện pháp răn đe, mà còn là bước cần thiết để khôi phục trật tự an toàn giao thông, hướng tới một môi trường giao thông an toàn và văn minh" - luật sư Đào Thị Bích Liên nhấn mạnh.
Trong khi đó, luật sư Trương Văn Tuấn, Trưởng Văn phòng Luật sư Trạng Sài Gòn, nhấn mạnh giải pháp "gốc rễ" là giải quyết tình trạng kẹt xe. Ông đề xuất: "Cần đầu tư mở rộng các tuyến đường, nghiên cứu các phương án điều hướng giao thông phù hợp để tháo gỡ các nút thắt, điểm kẹt xe thường xuyên, nhất là giờ cao điểm".
Để tăng tính răn đe, ông Tuấn cho rằng bên cạnh việc chốt chặn xử phạt tại chỗ hoặc phạt nguội, CSGT cần công bố thường xuyên danh sách vi phạm trên các phương tiện truyền thông. Điều này sẽ tạo hiệu ứng lan tỏa, từ đó góp phần thay đổi hành vi, thói quen của một bộ phận người dân.
Theo chuyên gia giao thông Nguyễn Văn Vương, cần có giải pháp theo hướng "ba chân kiềng" đồng bộ, gồm: thay đổi ý thức cá nhân, cải thiện hạ tầng giao thông và tăng cường chế tài xử phạt. Ông nhìn nhận khi người dân tự giác tuân thủ pháp luật, tôn trọng không gian công cộng cho người đi bộ; chính quyền đầu tư phát triển giao thông công cộng và có các biện pháp quản lý hiệu quả như phạt nguội hay tuyên truyền giáo dục, thì tình trạng leo xe lên vỉa hè sẽ giảm dần, tiến đến chấm dứt.
Bài và ảnh: ĐÔNG HOA