Đến 2026 hoàn tất định danh phương tiện, làm sạch dữ liệu quản lý xe máy
Thiếu tướng Nguyễn Văn Mừng, Phó Cục trưởng Cục CSGT (Bộ Công an) cho biết, thời gian gần đây, Cục CSGT đã triển khai thí điểm lắp đặt camera tích hợp công nghệ AI hiện đại trên một số tuyến đường, bước đầu đã thu lại được những thành công. Tuy nhiên, việc xử phạt các phương tiện vi phạm đang gặp khó khăn khi trên toàn quốc có 69.000 xe mô tô, xe máy chưa gắn định danh chủ phương tiện.
Thiếu tướng Nguyễn Văn Mừng, Phó Cục trưởng Cục CSGT (Bộ Công an)
"Việc ứng dụng camera AI vào phạt nguội đối với xe gắn máy đặc biệt là xe máy cũ biển 3 số, 4 số đang gặp khó khăn khi chưa xác định được định danh chủ xe. Các phương tiện này quá cũ nát, thậm chí có những phương tiện đã được bán vào đồng nát, hư hỏng, thậm chí đã bị phá dỡ hoặc qua nhiều đời chủ, chủ phương tiện đã chết hay ra nước ngoài...", Thiếu tướng Nguyễn Văn Mừng chia sẻ.
Thiếu tướng Nguyễn Văn Mừng cho rằng, để giải quyết khó khăn này, Cục CSGT đưa ra mục tiêu hết năm 2025 và sang đầu năm 2026, Cục CSGT sẽ phối hợp công an các địa phương rà soát các phương tiện hiện nay còn dữ liệu trên hệ thống. Cục CSGT sẽ loại khỏi dữ liệu những phương tiện không còn lưu thông.
"Những xe còn lưu thông sẽ được đưa vào định danh để phục vụ cho công tác quản lý cũng như khi phát hiện người điều khiển vi phạm thì có cơ sở xử lý”, Thiếu tướng Nguyễn Văn Mừng chia sẻ.
Hiện Cục CSGT đang tiếp tục tổng rà soát, cập nhật, bổ sung dữ liệu đăng ký, quản lý phương tiện, số hóa hồ sơ đăng ký xe và cập nhật bổ sung mã định danh của người lái xe, dự kiến đến ngày 31/12, 100% dữ liệu phương tiện "đúng, đủ, sạch, sống", thông tin địa chỉ chủ xe đáp ứng theo mô hình chính quyền 2 cấp, phục vụ công tác xử lý vi phạm và bảo đảm trật tự, an toàn giao thông theo quy định.
Phạt nguội xe máy khó khả thi nếu chưa quản lý được xe chính chủ
TS. Phan Lê Bình, chuyên gia giao thông, Trưởng đại diện Văn phòng tư vấn OCG (Nhật Bản) cho rằng, việc dùng camera giám sát, đặc biệt là tích hợp công nghệ AI để phát hiện phương tiện vi phạm quả thực mang lại hiệu quả nhất định, hỗ trợ rất nhiều cho lực lượng chức năng. Tuy nhiên, theo ông Bình, có thực hiện được việc xử phạt hay không là vấn đề rất lớn đặt ra, và gốc rễ của vấn đề nằm ở hai điểm.
 TS. Phan Lê Bình, chuyên gia giao thông, Trưởng đại diện Văn phòng tư vấn OCG (Nhật Bản)
"Việt Nam chưa có cơ chế kiểm định đối với xe máy. Với ô tô, khi đi đăng kiểm sẽ lộ ra lý lịch nếu đã vi phạm giao thông và chủ phương tiện phải nộp phạt hết các lỗi vi phạm mới được thực hiện đăng kiểm. Xe máy hiện không có cơ chế này. Người vi phạm có thể là chính chủ hoặc không chính chủ, họ có thể vi phạm hàng trăm lần nhưng không phải đăng kiểm nên không tạo được cơ hội để cơ quan quản lý xử phạt thông qua hình ảnh camera. Tiếp đến là cơ chế quản lý xe chính chủ vẫn chưa được thực hiện triệt để. Cơ quan quản lý nhà nước đã nỗ lực rất nhiều, song đến nay vẫn chưa thể đảm bảo 100% người điều khiển xe là chính chủ. Đây là khó khăn rất lớn. Không khép được chính chủ thì rất khó xử phạt, bởi cơ quan chức năng không thể xác định chắc chắn người điều khiển phương tiện là ai. Chưa nói đến việc xử lý vi phạm giao thông, việc xác định chính chủ còn giúp ngăn chặn, phòng chống tội phạm cướp giật, trộm cắp", TS. Phan Lê Bình nêu quan điểm.
Để giải quyết vấn đề này, TS. Phan Lê Bình cho rằng, bên cạnh việc hoàn thiện khung pháp lý, để phạt nguội xe máy đạt hiệu quả, thì không thể chỉ dựa vào hệ thống camera AI. Để lắp đặt và vận hành hệ thống camera AI trên toàn bộ mạng lưới giao thông ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM sẽ rất tốn.
"Camera AI chỉ là công cụ hỗ trợ, quan trọng nhất là sự hiện diện liên tục của lực lượng chức năng trên các tuyến đường. Khi người vi phạm bị phát hiện bất ngờ từ phía sau, họ sẽ có tâm lý dè chừng, từ đó tính răn đe mới cao. Nếu chỉ trông chờ camera, người vi phạm sẽ nghĩ ra nhiều cách để né. Bên cạnh đó, cơ quan chức năng có thể trang bị thiết bị chuyên dụng quét biển số, giúp CSGT kiểm tra nhanh lý lịch vi phạm của phương tiện đang lưu thông. Khi đó, nếu phát hiện xe đã từng vi phạm, lực lượng chức năng có thể dừng xe, xử lý ngay tại chỗ. Đây là cách vừa thực tế, vừa giúp khắc phục được tình trạng xe không chính chủ hoặc cố tình né phạt nguội", TS. Phan Lê Bình nhấn mạnh.
Không nộp phạt không được đăng kiểm, cấp bằng
Nghị định 168/2024 nêu rõ, chủ phương tiện hoặc người vi phạm chưa thực hiện giải quyết vụ việc hành chính, cơ quan liên quan sẽ gửi thông báo cho phía đăng kiểm (đối với xe ô tô) và cho cơ quan đăng ký xe, cơ quan cấp GPLX đối với xe máy…nếu đã xác định được người vi phạm.
Cơ quan đăng kiểm, đăng ký xe, cấp GPLX trước khi thực hiện nhiệm vụ phải tra cứu dữ liệu phương tiện vi phạm, người vi phạm được cơ quan CSGT gửi thông báo đến.
Nếu dữ liệu có thông tin về phương tiện vi phạm, người vi phạm thì chưa đăng kiểm, đăng ký phương tiện và chưa cấp, đổi, cấp lại GPLX đối với người vi phạm. Nghĩa là, người vi phạm không đến nộp phạt sẽ không có GPLX và không có quyền điều khiển phương tiện tham gia giao thông.
Trường hợp hết một năm mà chủ xe hay tài xế vẫn không thực hiện nghĩa vụ có thể bị cưỡng chế như: Khấu trừ một phần lương hoặc một phần thu nhập; khấu trừ tiền từ tài khoản của người vi phạm; kê biên tài sản có giá trị tương ứng với số tiền phạt để bán đấu giá…
Văn Ngân/VOV.VN