Phát triển chuyên môn cho giáo viên ở Việt Nam: Hướng đi nào phù hợp?

7 giờ trướcBài gốc

Sự cấp thiết của phát triển chuyên môn trong giáo dục

Tại Việt Nam, nhu cầu về một lực lượng lao động có trình độ cao trong nền kinh tế toàn cầu hóa đang tạo ra áp lực ngày càng lớn đối với hệ thống giáo dục. Giáo viên, trụ cột của hệ thống này, cần liên tục nâng cao kỹ năng để đáp ứng những yêu cầu sư phạm đang thay đổi. Tuy nhiên, nhiều giáo viên Việt Nam đang đối mặt với những thách thức trong việc phát triển chuyên môn (PD), chẳng hạn như hạn chế về cơ hội đào tạo, áp lực điểm số của các cuộc thi, và khó khăn khi thực hiện đổi mới liên quan đến phương pháp dạy học tích hợp và nhu cầu học tập của học sinh dưới tác động từ xu hướng học tập trong kỉ nguyên số. Khi các cải cách giáo dục đang diễn ra mạnh mẽ trên phạm vi toàn cầu, trong đó có Việt Nam, việc xác định các phương pháp và chiến lược phát triển chuyên môn phù hợp cho giáo viên trở nên cấp thiết.

Bài viết này sẽ khám phá các phương pháp phát triển chuyên môn khác nhau, giúp các nhà giáo dục phân tích lựa chọn xem những phương pháp nào phục vụ tốt nhất cho giáo viên Việt Nam nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục quốc gia.

Một buổi tập huấn do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức. Ảnh minh họa.

Mô hình phát triển chuyên môn truyền thống: Ưu và nhược điểm

Thông thường việc bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên ở Việt Nam chủ yếu dựa vào các mô hình phát triển chuyên môn truyền thống như tham gia các buổi hội thảo, hội nghị và các khóa bồi dưỡng, tập huấn tập trung do các sở giáo dục và đào tạo hoặc chính các nhà trường tổ chức. Những phương pháp này tập trung vào việc truyền tải kiến thức một lần, thường do các giảng viên có trình độ chuyên môn hoặc các chuyên gia trong lĩnh vực trình bày.

Mặc dù các mô hình này cung cấp cho giáo viên nhiều kiến thức chuyên môn quan trọng và cập nhật những thay đổi về chính sách giáo dục rất cần thiết, nhưng chúng thường thiếu tính bền vững và không đáp ứng được những thách thức cụ thể trong lớp học của mỗi giáo viên. Nghiên cứu cho thấy rằng việc đào tạo "một mô hình phù hợp cho tất cả" hiếm khi mang lại những cải thiện lâu dài trong lớp học. Hơn nữa, tính thụ động và áp lực thời gian của các buổi đào tạo này có thể khiến giáo viên không có đủ kỹ năng thực hành cần thiết để áp dụng những gì họ đã học vào bối cảnh giảng dạy riêng biệt. Do đó, mặc dù những phương pháp này vẫn có giá trị và vai trò nhất định, nhưng chúng có thể không đủ để đáp ứng nhu cầu thực của giáo viên hiện nay và khó tạo sự chuyển mình thực sự trong bối cảnh chuyển đổi số với rất nhiều tác động từ xu hướng giáo dục quốc tế và sự phát triển không ngừng nghỉ của khoa học và công nghệ.

Phát triển chuyên môn liên tục (CPD): Một phương pháp đầy hứa hẹn [1]

Ngược lại với các phương pháp truyền thống, phát triển chuyên môn liên tục (CPD) mang đến một cách tiếp cận năng động hơn, linh hoạt hơn và tập trung vào giáo viên. CPD dựa trên tiền đề rằng sự phát triển chuyên môn là một quá trình liên tục, yêu cầu giáo viên phải tham gia vào việc tự đánh giá, học hỏi hợp tác và nghiên cứu dựa trên lớp học. Mô hình này nhấn mạnh tầm quan trọng của phản hồi thường xuyên và sự hợp tác giữa các đồng nghiệp, tạo ra một văn hóa học tập chuyên nghiệp trong trường học.

CPD đã cho thấy tiềm năng lớn trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy trên nhiều bối cảnh khác nhau. Tại những quốc gia như Singapore, CPD được tích hợp vào hệ thống giáo dục, nơi giáo viên thường xuyên tham gia vào các cộng đồng học tập chuyên nghiệp (PLC) và các nhóm nghiên cứu bài học. Giáo viên Việt Nam có thể hưởng lợi từ các thực hành tương tự bằng cách hình thành các nhóm nhỏ trong trường hoặc các nhóm có định hướng về mối quan tâm chung phục vụ vị trí việc làm để hợp tác giải quyết các thách thức trong lớp học, cũng như trong công việc của mỗi người, thử nghiệm các phương pháp giảng dạy mới và chia sẻ những thực hành tốt nhất. Đáng chú ý, CPD chuyển trọng tâm từ việc học thụ động sang chủ động tham gia theo nhu cầu, làm cho nó phù hợp hơn với thực tế giảng dạy trong lớp học.

Học tập kết hợp trong phát triển chuyên môn: Tận dụng công nghệ [2]

Khi công nghệ ngày càng trở nên quan trọng trong giáo dục toàn cầu, học tập kết hợp – sự kết hợp giữa học trực tuyến và học trực tiếp – mang đến một phương pháp phù hợp khác cho phát triển chuyên môn của giáo viên. Các nền tảng kỹ thuật số có thể cung cấp cho giáo viên quyền truy cập vào nhiều tài nguyên, từ các khóa học trực tuyến đến video hướng dẫn và cộng đồng chuyên nghiệp. Bằng cách tích hợp học trực tuyến, giáo viên Việt Nam có thể vượt qua các rào cản về địa lý và thời gian, đặc biệt là ở những vùng nông thôn nơi cơ hội bồi dưỡng chuyên môn chất lượng còn hạn chế.

Ví dụ, UNESCO đã thúc đẩy các nền tảng trực tuyến như Teacher Task Force và các khung giáo dục 2030 để cung cấp cho giáo viên trên toàn thế giới quyền tiếp cận kiến thức toàn cầu . Việt Nam có thể tận dụng các công cụ tương tự bằng cách mở rộng các nền tảng quốc gia như Cổng học tập điện tử quốc gia để cung cấp nhiều nguồn tài liệu bồi dưỡng chuyên môn liên tục và phù hợp hơn với chương trình giảng dạy quốc gia. Tính linh hoạt mà học tập kết hợp mang lại cũng cho phép giáo viên học tập theo lộ trình cá nhân, giúp họ tự do theo đuổi sự phát triển chuyên môn theo tốc độ của riêng mình.

Phát triển chuyên môn nhạy cảm với văn hóa: Vai trò của bối cảnh địa phương [3]

Bất kỳ mô hình phát triển chuyên môn nào được áp dụng tại Việt Nam cũng cần nhạy cảm với bối cảnh văn hóa và giáo dục địa phương. Điều này có nghĩa là các chương trình đào tạo cần giải quyết các thách thức cụ thể mà giáo viên Việt Nam đang đối mặt, chẳng hạn như sĩ số lớp học đông, mức độ tham gia của học sinh khác nhau, và những cải cách chương trình giảng dạy ưu tiên học tập tích cực thay vì ghi nhớ máy móc.

Các chương trình phát triển chuyên môn cũng nên công nhận tầm quan trọng của chuyên môn địa phương. Giáo viên thường có những hiểu biết sâu sắc về nhu cầu của học sinh, và việc phát triển chuyên môn có sự tham gia của họ sẽ có nhiều khả năng trở nên phù hợp và hiệu quả hơn. Cách tiếp cận từ dưới lên này đã được áp dụng thành công trong một số mô hình phát triển chuyên môn tại châu Á, nơi kinh nghiệm và kiến thức địa phương của giáo viên được đánh giá cao. Tại Việt Nam, việc tạo ra các cơ hội bồi dưỡng chuyên môn có sự tham gia của tiếng nói địa phương có thể dẫn đến những giải pháp phù hợp với văn hóa hơn và đảm bảo sự cam kết mạnh mẽ hơn từ phía giáo viên.

Tìm kiếm sự cân bằng phù hợp cho giáo viên Việt Nam [4]

Để Việt Nam xây dựng một hệ thống giáo dục đáp ứng nhu cầu của thế kỷ 21, điều cần thiết là lựa chọn các chiến lược phát triển chuyên môn bền vững, phù hợp với bối cảnh và dễ tiếp cận. Việc chuyển từ các buổi đào tạo một lần sang các mô hình bồi dưỡng chuyên môn liên tục, hợp tác và kết hợp công nghệ sẽ là điều quan trọng. Bằng cách kết hợp các phương pháp truyền thống với những thực hành đổi mới như CPD và học tập kết hợp, chúng ta có thể trang bị cho giáo viên những công cụ cần thiết để thành công trong một môi trường giáo dục ngày càng phức tạp. Cuối cùng, phương pháp phù hợp phải trao quyền có giám sát cho giáo viên để họ thích ứng, đổi mới và liên tục cải thiện, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục chung ở Việt Nam.

Tài liệu tham khảo

1. Darling-Hammond, L., Hyler, M. E., & Gardner, M. (2017). Effective Teacher Professional Development. Learning Policy Institute.

2. UNESCO. (2021). Teacher Task Force Annual Report. Truy cập từ Trang web của UNESCO.

3. Fullan, M. (2007). The New Meaning of Educational Change (4th ed.). Teachers College Press.

4. Garet, M. S., Porter, A. C., Desimone, L., Birman, B. F., & Yoon, K. S. (2001). What Makes Professional Development Effective? Results from a National Sample of Teachers. American Educational Research Journal, 38(4), 915–945.

Đặng Thị Mai Hoa - Giảng viên trường Bồi dưỡng cán bộ giáo dục Hà Nội

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/phat-trien-chuyen-mon-cho-giao-vien-o-viet-nam-huong-di-nao-phu-hop-post246503.gd