Phát triển đô thị bền vững, chống chịu biến đổi khí hậu

3 giờ trướcBài gốc

Thực tiễn đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nâng cao khả năng chống chịu, hoàn thiện quy hoạch và tăng cường các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu, xây dựng những đô thị an toàn, bền vững và đáng sống hơn.

Công nhân Công ty TNHH một thành viên Thoát nước Hà Nội nạo vét sông Tô Lịch, khơi thông dòng chảy. Ảnh: Thanh Tú

Thách thức trong bối cảnh khí hậu cực đoan

Liên quan đến Đề án Phát triển các đô thị Việt Nam ứng phó biến đổi khí hậu giai đoạn 2021-2030 theo Quyết định số 438/QĐ-TTg ngày 25-3-2021 của Thủ tướng Chính phủ, Phó Trưởng phòng Thẩm định dự án đầu tư phát triển đô thị (Cục Phát triển đô thị, Bộ Xây dựng) Nguyễn Dư Minh cho biết, hầu hết các địa phương đã tiến hành điều tra, đánh giá mức độ tác động của biến đổi khí hậu và nước biển dâng đến hệ thống đô thị, đặc biệt là các đô thị ven biển và các đô thị miền núi chịu ảnh hưởng của lũ quét, sạt lở đất. Ngoài ra, 61/63 tỉnh, thành phố (trước sáp nhập, hợp nhất) đã ban hành Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức trong triển khai như nguồn lực còn hạn chế, phụ thuộc chủ yếu vào hỗ trợ quốc tế. Cơ chế tài chính và phân bổ nguồn lực trong nước chưa thực sự ổn định, thiếu linh hoạt để đáp ứng nhu cầu cấp bách. Cơ chế phối hợp giữa các ngành, các cấp trong thực hiện nhiệm vụ liên ngành chưa mạch lạc, hiệu quả, khiến việc triển khai còn gặp nhiều khó khăn.

Hiện Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số nội dung của Nghị quyết về phân loại đô thị, trong đó lần đầu tiên xây dựng bộ quy định toàn diện về phát triển đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu. Đây là bước thể chế hóa quan trọng nhằm cụ thể hóa Quyết định số 438/QĐ-TTg với việc siết trách nhiệm của các địa phương trong giảm nhẹ phát thải và phát triển đô thị bền vững.

Theo Bộ Xây dựng, dù Đề án Phát triển các đô thị Việt Nam ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021-2030 đã được triển khai rộng rãi, nhưng các yêu cầu về thích ứng và giảm phát thải vẫn chưa được luật hóa, dẫn đến thiếu đồng bộ giữa các địa phương. Các tỉnh, thành phố thời gian qua đã rà soát, bổ sung nội dung biến đổi khí hậu vào quy hoạch, xây dựng bản đồ phân vùng rủi ro thiên tai, triển khai các dự án giảm ngập, tăng khả năng chống chịu… Tuy nhiên, tất cả mới dừng lại trong khuôn khổ Đề án, chưa có quy định pháp lý ràng buộc.

Do đó, dự thảo Nghị định lần này nhằm làm rõ khái niệm và cấu phần của phát triển đô thị ứng phó biến đổi khí hậu, đồng thời bổ sung đầy đủ cơ chế giám sát, phân công trách nhiệm của chính quyền các cấp. Với cách tiếp cận này, Bộ Xây dựng kỳ vọng tạo lập khung pháp lý thống nhất, minh bạch, hướng tới nâng cao chất lượng quy hoạch và quản lý phát triển đô thị trong bối cảnh khí hậu ngày càng cực đoan.

Cần giải pháp đồng bộ

Từ những thách thức, khó khăn đang tồn tại trong phòng chống ngập lụt đô thị hiện nay, Phó Trưởng phòng Hợp tác quốc tế (Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Phạm Doãn Khánh cho rằng: Giải pháp hàng đầu là nâng cấp và xây dựng hệ thống thoát nước; quy hoạch sử dụng đất đai hợp lý nhằm tăng khả năng điều tiết nước, hạn chế nguy cơ ngập lụt. Xây dựng hệ thống cảnh báo sớm cũng là nhiệm vụ quan trọng với yêu cầu tăng cường hệ thống quan trắc, giám sát khí tượng thủy văn, sử dụng công nghệ dự báo tiên tiến, cung cấp cảnh báo sớm cho cộng đồng.

Về giải pháp quy hoạch đô thị thông minh, cần xây dựng hệ thống cảm biến để giám sát mực nước, lượng mưa và ngập lụt; xây dựng các công trình thoát nước thông minh và hệ thống giao thông linh hoạt, giảm thiểu tắc nghẽn và ngập lụt trong đô thị; tránh xây dựng các công trình trong các khu vực dễ bị ngập lụt, nhất là các công trình quan trọng.

Bàn rộng hơn về quy hoạch hệ thống đô thị thích ứng với biến đổi khí hậu, Vụ trưởng Vụ Quy hoạch - Kiến trúc (Bộ Xây dựng) Trần Thu Hằng nhận định: Hệ thống đô thị Việt Nam ngày càng mở rộng, đa dạng về quy mô, hình thái và chức năng. Đô thị đã trở thành động lực quan trọng của phát triển kinh tế - xã hội, nơi hội tụ tri thức, sáng tạo, công nghệ và đổi mới. Tuy nhiên, đi cùng những thành tựu, chúng ta còn phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, trong đó có yêu cầu thích ứng với biến đổi khí hậu. Trong bối cảnh đó, công tác quy hoạch và quản trị đô thị càng trở nên cấp bách và có ý nghĩa chiến lược.

“Chất lượng sống đô thị không chỉ được đo bằng thu nhập hay tiện ích vật chất, mà còn thể hiện ở môi trường sống an toàn, trong lành, văn minh, nhân văn và sáng tạo. Muốn đạt được điều đó, chúng ta phải chuyển từ quản lý phát triển sang quản trị phát triển; từ quy hoạch theo cung ứng sang quy hoạch theo nhu cầu và giá trị sống”, bà Trần Thu Hằng nhấn mạnh.

Về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị, Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam Trần Ngọc Chính nêu ý kiến: Cần chuyển từ tư duy “quy hoạch cho từng đô thị” sang “quy hoạch cho hệ thống đô thị”, bảo đảm tính mở, liên kết vùng và khả năng thích ứng trong bối cảnh phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, và chuyển đổi năng lượng. Đây là tư duy đột phá, lấy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo làm động lực chính cho sự phát triển đô thị. Quy hoạch cần được định hướng bởi tầm nhìn dài hạn, dựa trên cơ sở khoa học, dữ liệu và mô hình dự báo, hướng tới phát triển xanh, thông minh, có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu, đồng thời khơi dậy bản sắc và giá trị văn hóa của từng địa phương.

Bảo Hân

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/phat-trien-do-thi-ben-vung-chong-chiu-bien-doi-khi-hau-724548.html