Phát triển đô thị vệ tinh: Cần bước chuyển trong bối cảnh mới

5 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh cả nước chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Hà Nội đang thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp để tiếp tục triển khai hướng đi này.

Một góc Khu công nghệ cao Hòa Lạc.

Động lực từ những bước tiến quan trọng

Hà Nội chuyển từ mô hình đơn cực sang mô hình đa cực - đa trung tâm, với đô thị vệ tinh, từ lâu là giải pháp cấu trúc nhằm giảm tải cho khu vực lõi trung tâm, phân bổ việc làm - dịch vụ ra các cực ngoại vi và tổ chức không gian vùng theo hành lang giao thông - vành đai.

Theo nghiên cứu sinh Trần Trung Tuyến, Trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong thành phố Hà Nội, Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 và Điều chỉnh Quy hoạch chung Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn 2065 đã khẳng định, mô hình phát triển đa cực - đa trung tâm, tổ chức không gian thành 5 vùng đô thị và hình thành "3 thành phố trong Thủ đô" ở các hướng Bắc, Tây và Nam. Đồng thời, quy hoạch mới điều chỉnh giảm số đô thị vệ tinh từ 5 xuống 2, gồm Sơn Tây và Phú Xuyên, đã phản ánh sự thay đổi cách thức tiếp cận từ mô hình “vệ tinh - lõi” sang mô hình “trục - cụm - cực tích hợp”.

Nhiều chuyển biến cụ thể tại các đô thị hạt nhân đã được thể hiện rõ nét, trong đó Hòa Lạc đã nổi lên như một cực công nghệ - giáo dục mới với Khu công nghệ cao và Đại học Quốc gia Hà Nội. Sơn Tây được xác lập là đô thị văn hóa, di sản, sinh thái. Xuân Mai và Phú Xuyên được điều chỉnh định hướng theo chức năng dịch vụ, logistics và trung chuyển. Sóc Sơn gắn với chuỗi logistics hàng không và công nghiệp sạch.

Một bước chuyển quan trọng được đánh dấu từ ngày 1-7-2025. Sau khi cùng với cả nước triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Hà Nội vẫn giữ nguyên địa giới hành chính, song chính quyền cấp cơ sở được tổ chức thành 126 đơn vị hành chính xã/phường, không còn cấp huyện, thị xã, cũng như các thị trấn.

Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội Nguyễn Trọng Kỳ Anh nhận định: “Về tổng quan, mô hình phát triển đô thị đa cực - đa trung tâm của Hà Nội cần được đẩy nhanh tiến độ hình thành với mục tiêu hỗ trợ, chia sẻ gánh nặng cùng đô thị trung tâm, giúp giảm tải áp lực dân số, hạ tầng, môi trường tại khu vực nội đô”.

Trong bối cảnh hiện tại, với cơ sở, hành lang pháp lý là Luật Thủ đô năm 2024, thành phố đã chỉ đạo đồng loạt nhiều giải pháp, đẩy nhanh tiến độ thực hiện quy hoạch, phát triển đô thị. HĐND thành phố đã chỉ đạo, xây dựng và ban hành nhiều nghị quyết, trong đó có nội dung quan trọng là thu hút nhà đầu tư chiến lược xây dựng đô thị vệ tinh, phát triển đường sắt đô thị, giao thông công cộng…

Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội Nguyễn Trọng Kỳ Anh chỉ ra, sau ngày 1-7-2025, hệ thống tầng bậc quy hoạch theo Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn đã được hệ thống lại. Từ quy hoạch chung thành phố có thể triển khai ngay các quy hoạch phân khu tại các khu vực phát triển đô thị và các khu chức năng, làm cơ sở xác định dự án đầu tư và lập quy hoạch chi tiết...

Nhằm tạo công cụ triển khai các dự án đầu tư, UBND thành phố đã có Quyết định số 4202/QĐ-UBND ngày 11-8-2025 ban hành Kế hoạch triển khai cụ thể hóa đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065 (đợt 1), với thời gian phấn đấu hoàn thành các quy hoạch trong năm 2026-2027. Đây là những thay đổi cơ bản, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đẩy nhanh tiến độ hình thành các đô thị vệ tinh của thành phố.

Điểm nghẽn cần khắc phục

Dù có bước tiến quan trọng về quy hoạch, hạ tầng và thể chế, thực tiễn phát triển Thủ đô còn tồn tại những “điểm nghẽn” liên kết. Ông Trần Trung Tuyến nêu cụ thể về sự chậm trễ trong điều chỉnh thể chế và cập nhật dữ liệu sau khi Hà Nội chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Kể từ ngày 1-7-2025, toàn thành phố vận hành theo mô hình mới với 126 đơn vị hành chính cấp xã, phường. Tuy nhiên, nhiều hệ thống dữ liệu, bao gồm chỉ tiêu thống kê, bản đồ phân khu và báo cáo định kỳ vẫn được xây dựng và tổ chức theo ranh giới hành chính quận, huyện cũ. Điều này dẫn đến sự lệch chuẩn giữa các tầng thông tin, gây gián đoạn trong việc theo dõi, đánh giá hiệu quả phát triển theo mô hình đô thị đa cực - đa trung tâm dựa trên đơn vị hành chính mới.

“Nếu không sớm đồng bộ hóa hệ thống dữ liệu, khung báo cáo và tiêu chuẩn phân tích theo cấp xã, phường và cấp thành phố trực thuộc Thủ đô, việc triển khai các chiến lược phát triển liên vùng sẽ tiếp tục bị kéo dài và thiếu tính chính xác”, ông Trần Trung Tuyến phân tích.

Nhằm khắc phục những vướng mắc đang phát sinh từ thực tiễn, dưới góc độ đơn vị quản lý, Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc Nguyễn Trọng Kỳ Anh kiến nghị, cần đẩy nhanh tiến độ xây dựng, sửa đổi, bổ sung các bộ luật liên quan như Luật Quy hoạch, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, hệ thống quy chuẩn về quy hoạch; đồng thời hoàn thiện bộ tiêu chí phân loại đô thị nhằm thích ứng với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

“Cần tăng cường phân cấp, phân quyền cho cấp phường, xã trong quản lý phát triển đô thị. Đối với các đô thị lớn, thành phố trực thuộc Trung ương, cần nghiên cứu quy định thẩm quyền phê duyệt, quản lý và kiểm soát quy hoạch, nhất là với các khu vực quan trọng cấp quốc gia, vùng, tỉnh, bảo đảm hiệu quả và thống nhất. Về hình thái, có sự xuất hiện những đô thị liên xã, phường, nên cần bổ sung cơ chế điều phối phát triển nhằm bảo đảm thống nhất trong quy hoạch, đầu tư, quản lý hạ tầng và dịch vụ đô thị”, ông Nguyễn Trọng Kỳ Anh nêu.

Bảo Hân

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/phat-trien-do-thi-ve-tinh-can-buoc-chuyen-trong-boi-canh-moi-721212.html