Phát triển đột phá giáo dục mầm non: Phá 'điểm nghẽn', chuyển đổi toàn diện

4 giờ trướcBài gốc

Trường Mầm non Thế giới nhỏ xinh (phường Lê Chân, Hải Phòng). Ảnh: NTCC

Những “điểm nghẽn”

Nhận diện những “điểm nghẽn” của giáo dục mầm non, báo cáo của Bộ GD&ĐT tại Hội thảo khoa học “Phát triển giáo dục mầm non trong kỷ nguyên mới” cho rằng, thiếu hụt về số lượng và quản lý biên chế là thách thức lớn nhất và kéo dài nhất. Để đáp ứng nhu cầu phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 3 - 5 tuổi thiếu khoảng 34.612 giáo viên cần tuyển thêm đến năm 2030. Tỷ lệ giáo viên/lớp toàn quốc (khoảng 1,86 giáo viên/lớp) vẫn thấp hơn định mức quy định của Bộ GD&ĐT (2,2 giáo viên/lớp).

Chính sách đãi ngộ và điều kiện làm việc là “nút thắt” lớn nhất. Theo đó, mức lương khởi điểm thấp, chế độ phụ cấp chưa đủ bù đắp cường độ lao động cao và tương xứng với đặc thù hoạt động nghề nghiệp của giáo viên mầm non. Về cơ sở vật chất, giáo dục mầm non còn thiếu khoảng 28.000 phòng học; còn tồn tại phòng học tạm, phòng học nhờ ở vùng khó khăn. Tỷ lệ kiên cố hóa trường lớp học đạt 88,3% (vùng khó chỉ đạt 61,5%); thiết bị tối thiểu chỉ đạt 49,65% so với nhu cầu; sĩ số trung bình là 25,9 trẻ em/lớp, nhóm lớp.

Là một thành phố lớn, Hải Phòng hiện có 594 trường mầm non (465 trường công lập, 129 trường dân lập, tư thục); có 452 cơ sở giáo dục mầm non độc lập tư thục với 9.139 nhóm/lớp.

Chia sẻ khó khăn, ông Vũ Trí Quang - Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Hải Phòng, cho biết: Các trường mầm non công lập trực thuộc UBND cấp xã quản lý, trong đó phòng Văn hóa - Xã hội làm nhiệm vụ tham mưu, nhưng nhiều công chức lại không có chuyên môn về giáo dục. Một số địa phương có công chức chuyên môn giáo dục, song hầu như không am hiểu sâu về giáo dục mầm non… Biên chế phụ trách lĩnh vực giáo dục mầm non tại sở GD&ĐT mỏng.

Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học nhiều trường mầm non còn rất khó khăn. Nhiều phòng học xây dựng từ nhiều năm trước không đủ diện tích theo quy định mới, thiếu nhà vệ sinh, thiếu trang thiết bị hiện đại.

Về đội ngũ, hiện định biên giáo viên/nhóm, lớp toàn thành phố đạt bình quân 1,99. Định biên giáo viên trên nhóm, lớp tại các trường công lập đạt 2,03; tại các trường ngoài công lập đạt 1,83. Định biên giáo viên nhà trẻ/nhóm đạt bình quân 2,02 thiếu 0,48 so với quy định. Định biên giáo viên mẫu giáo/lớp đạt bình quân 1,98, thiếu 0,22…

Cô, trò Trường Mầm non Hoàng Văn Thụ (Hồng Bàng, Hải Phòng). Ảnh: Nguyễn Dịu

Xây dựng hệ sinh thái học tập sáng tạo

Theo PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn - Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Thủ đô Hà Nội, để đáp ứng được yêu cầu đột phá của Nghị quyết 71-NQ/TW, mô hình Hệ sinh thái học tập sáng tạo là một giải pháp mang tính chiến lược.

Hiện thực hóa mô hình Hệ sinh thái học tập sáng tạo ở cấp mầm non, PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn cho rằng, cần tập trung ba trụ cột chiến lược: Tích hợp công nghệ, chuyển đổi số có chọn lọc; kiến tạo môi trường học tập đổi mới, linh hoạt; thực hiện giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.

Ứng dụng công nghệ không chỉ số hóa mà tối ưu hóa quá trình chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ theo hướng thông minh. Theo đó, thực hiện quản lý thông minh qua xây dựng cơ sở dữ liệu về đặc điểm trẻ, nguồn lực nhà trường để lập kế hoạch giáo dục, chăm sóc sức khỏe, quản lý thực đơn được dự báo và tối ưu hóa. Sử dụng công cụ kết nối (Zalo, Facebook, email, camera...) tăng cường trách nhiệm giải trình của cơ sở giáo dục, chia sẻ thông tin tới phụ huynh kịp thời.

Ứng dụng trò chơi giáo dục trực tuyến, hoạt động STEAM, phần mềm tương tác để trẻ làm quen với kỹ năng số cơ bản, phát triển tư duy logic, khả năng giải quyết vấn đề trong môi trường được kiểm soát. Công nghệ là phương tiện hỗ trợ sự sáng tạo, tương tác thực tế, nhưng không thay thế hoàn toàn hoạt động chơi truyền thống.

Về môi trường vật chất, PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn gợi ý thiết kế các khu vực chức năng (khu vực STEAM, nghệ thuật, thư viện, khu vực nước/cát...) trong và ngoài lớp học theo nguyên tắc mở, dễ tiếp cận, khuyến khích trẻ tự lựa chọn, sử dụng. Tuân thủ quy chuẩn về diện tích, an toàn, thẩm mỹ, đồng thời tận dụng tối đa nguyên vật liệu tự nhiên, tái chế để làm phong phú học liệu.

Về môi trường xã hội, xây dựng văn hóa lớp học thân thiện, cởi mở, ấm cúng, nơi hành vi, cử chỉ của giáo viên luôn mẫu mực đúng theo tinh thần “thầy ra thầy, trò ra trò”. Tạo điều kiện để trẻ thường xuyên giao tiếp, hợp tác, chia sẻ, hình thành các kỹ năng xã hội, cảm xúc quan trọng.

Khẳng định nguyên tắc lấy trẻ làm trung tâm là chiến lược cốt lõi để kích hoạt Hệ sinh thái học tập sáng tạo, PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn nhấn mạnh chú trọng cá nhân hóa việc học, học qua chơi và trải nghiệm. Giáo viên quan sát, lắng nghe sâu sắc để xác định nhu cầu, sở thích, hứng thú của từng trẻ; từ đó, cá nhân hóa kế hoạch hoạt động, cho phép trẻ tự do khám phá, học hỏi theo nhịp độ riêng.

Chuyển đổi từ dạy học truyền thụ sang học qua trải nghiệm thực tế (dự án nhỏ, tham quan cộng đồng, thí nghiệm đơn giản); thúc đẩy sáng tạo qua việc cho phép trẻ tự đặt câu hỏi, khám phá, đưa giải pháp cho các vấn đề nảy sinh.

Để ứng dụng thành công Hệ sinh thái học tập sáng tạo, PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn kiến nghị Chính phủ, các bộ, ngành cụ thể hóa chính sách ưu đãi vượt trội cho giáo viên mầm non, đi đôi với xây dựng khuôn khổ pháp lý linh hoạt về quản lý chất lượng giáo dục mầm non tư thục và quy hoạch quỹ đất sạch cho giáo dục mầm non.

Đầu tư mạnh mẽ các chương trình bồi dưỡng, tập huấn chuyển đổi tư duy cho giáo viên mầm non về mô hình Hệ sinh thái học tập sáng tạo, lấy trẻ làm trung tâm và tích hợp công nghệ có kiểm soát. Thúc đẩy xây dựng môi trường học tập mở (trong và ngoài lớp) tại các cơ sở giáo dục mầm non, coi trọng vai trò của trò chơi và trải nghiệm thực tế như là phương tiện chính để nuôi dưỡng sáng tạo.

Từ thực tiễn địa phương, ông Vũ Trí Quang chia sẻ giải pháp của Hải Phòng; trong đó nhấn mạnh việc phân cấp, phân quyền quản lý giáo dục rõ ràng; tổ chức đoàn công tác đến thực tế tại các địa phương; tham mưu đầu tư cơ sở vật chất, tuyển giáo viên; đổi mới hoạt động chuyên môn; thành lập các cụm chuyên môn và bồi dưỡng đội ngũ cốt cán hỗ trợ chuyên môn; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành.

Sở GD&ĐT chỉ đạo các trường phát huy nội lực, đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản trị và nâng cao chất lượng giáo dục; tăng cường sử dụng các kênh truyền thông số, đầu tư trang thiết bị số và ứng dụng các công cụ AI… Công nghệ thông tin, chuyển đổi số được đưa vào tiêu chí thi đua.

Ngành cũng huy động các tập thể, cá nhân hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị như máy tính, tivi thông minh…; tổ chức cho các trường tham quan, học tập những mô hình hiệu quả trong ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý, tổ chức hoạt động dạy học. Bên cạnh đó, công tác kiểm tra đối với các cơ sở giáo dục được tăng cường.

Theo TS Bùi Hồng Quân - Trường Đại học Sư phạm TP Hồ Chí Minh, phát triển giáo dục mầm non trong kỷ nguyên mới cần xem chính sách là trụ cột, con người là cốt lõi, cơ sở đào tạo là nguồn lực quan trọng, sự phối hợp giữa các bên liên quan là sức mạnh. Có như vậy, giáo dục mầm non mới có thể phát triển đột phá, bền vững.

Hiếu Nguyễn

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/phat-trien-dot-pha-giao-duc-mam-non-pha-diem-nghen-chuyen-doi-toan-dien-post759135.html