Phát triển logistics gắn với Khu thương mại tự do - Động lực mới cho xuất nhập khẩu miền Trung

3 giờ trướcBài gốc

Nhiều dư địa để nâng tỷ trọng đóng góp trong tổng kim ngạch xuất nhập khẩu quốc gia

Chia sẻ tại “Hội nghị kết nối giao thương, xúc tiến xuất khẩu - Đà Nẵng 2025” được tổ chức sáng ngày 02/10, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang có những biến động sâu sắc và Việt Nam ngày càng khẳng định vị thế trên bản đồ thương mại thế giới với kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2024 đạt 786,29 tỷ USD, xuất siêu 24,77 tỷ USD, việc khai thác tiềm năng của khu vực miền Trung - với vị trí chiến lược nối liền Bắc - Nam và cầu nối Đông Tây trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Lãnh đạo Cục, Vụ thuộc Bộ Công Thương và Sở Công Thương thành phố Đà Nẵng chủ trì Hội nghị.

Theo Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, khu vực miền Trung từ Quảng Trị đến Quảng Ngãi hiện đang đóng góp khá khiêm tốn trong tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả nước. Trong bối cảnh tổng kim ngạch xuất nhập khẩu toàn quốc năm 2024 đạt mức kỷ lục 786,29 tỷ USD, khu vực này có những điểm sáng đáng chú ý.

Các ngành hàng xuất khẩu chủ lực của khu vực miền Trung gồm có: Nông lâm thủy sản (thủy sản, cà phê, cao su); Công nghiệp chế biến (dệt may, da giày, chế biến thực phẩm, sản phẩm cơ khí, sản phẩm công nghệ); Nguyên liệu thô (át biển, khoáng sản, gỗ rừng trồng.)...

Trong những năm gần đây, khu vực miền Trung đã có bước phát triển tích cực về hoạt động xuất nhập khẩu. Trong đó phải kể đến Quảng Trị và Huế với kim ngạch xuất nhập khẩu tăng trưởng đều, chủ lực là khoáng sản, vật liệu xây dựng, dệt may và nông sản; đáng chú ý là vai trò của cửa khẩu quốc tế Lao Bảo và La Lay. Đà Nẵng duy trì vai trò trung tâm dịch vụ logistics và xuất khẩu phần mềm, linh kiện điện tử, thủy sản chế biến; kim ngạch xuất khẩu đạt mức hàng tỷ USD/năm. Khu vực Quảng Nam trước đây trở thành trung tâm công nghiệp ô tô và cơ khí chính xác; hàng hóa xuất khẩu tập trung vào linh kiện, may mặc và giày dép. Quảng Ngãi với nền tảng Khu kinh tế Dung Quất, là địa bàn xuất khẩu dầu khí, sản phẩm công nghiệp nặng, đồng thời thu hút nhiều dự án FDI.

Tuy nhiên, khu vực các địa phương này vẫn đối mặt với những thách thức chính như: Cơ cấu xuất khẩu chủ yếu là nguyên liệu thô, giá trị gia tăng thấp; phụ thuộc vào thị trường xuất khẩu truyền thống; thiếu liên kết giữa các địa phương trong xây dựng thương hiệu chung.

Nhìn tổng thể, quy mô xuất khẩu của khu vực miền Trung còn khiêm tốn so với miền Nam và miền Bắc, chủ yếu do hạ tầng logistics chưa đồng bộ, chi phí vận tải cao, và thiếu các trung tâm thương mại - dịch vụ quy mô quốc tế.

"Với lợi thế về tài nguyên biển, khí hậu nhiệt đới gió mùa thuận lợi cho nông nghiệp và vị trí địa lý ven biển, khu vực miền Trung hoàn toàn có thể nâng tỷ trọng đóng góp trong tổng kim ngạch xuất nhập khẩu quốc gia trong 10 năm tới", ông Trần Thanh Hải nhấn mạnh.

Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu Trần Thanh Hải cho biết, khu vực miền Trung hoàn toàn có thể nâng tỷ trọng đóng góp trong tổng kim ngạch xuất nhập khẩu quốc gia trong 10 năm tới.

Logistics miền Trung: Nhiều lợi thế nhưng chưa phát huy xứng tầm

Về hạ tầng logistics, theo ông Trần Thanh Hải, các địa phương khu vực miền Trung đang có điểm mạnh với hệ thống cảng biển trải dài từ các cảng: Chân Mây, Đà Nẵng, Chu Lai - Kỳ Hà, Dung Quất, cảng nhỏ Hòn La và đang xây dựng cảng Mỹ Thủy.

Ngoài ra, có sân bay quốc tế Đà Nẵng - cửa ngõ hàng không quan trọng và các sân bay: Đồng Hới, Phú Bài, Chu Lai.

Đường bộ, đường sắt có quốc lộ 1A, đường cao tốc Bắc - Nam và đường sắt Bắc - Nam chạy dọc theo khu vực, các tuyến đường ngang như Quốc lộ 8, Quốc lộ 9, Quốc lộ 49, Quốc lộ 14D, Quốc lộ 24 nối đến các cửa khẩu Cha Lo, Lao Bảo, La Lay (Quảng Trị), Nam Giang (Đà Nẵng), Bờ Y (Quảng Ngãi). Đường thủy với dự án siêu cảng Liên Chiểu đang triển khai.

Các đại biểu tham dự Hội nghị.

Tuy vậy, dù đã được nâng cấp, các cảng biển tại khu vực miền Trung vẫn phân tán theo từng địa phương, chưa hình thành được cảng trung tâm đủ lớn để gom hàng và trung chuyển hiệu quả. Bên cạnh đó, hệ thống đường bộ và đường sắt còn hạn chế về năng lực vận tải, trong khi các trung tâm logistics tích hợp quy mô lớn vẫn thiếu vắng. Dịch vụ logistics chủ yếu do các doanh nghiệp nhỏ đảm nhận, năng lực còn hạn chế và chưa tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Những yếu tố này khiến tiềm năng logistics của miền Trung chưa được phát huy đúng mức.

Về năng lực doanh nghiệp, hiện tại, Đà Nẵng tập trung khoảng 40% nguồn lao động logistics của Vùng kinh tế trọng điểm Miền Trung. Tuy nhiên, các doanh nghiệp chủ yếu hoạt động theo mô hình truyền thống, chưa ứng dụng mạnh công nghệ 4.0.

Ông Trần Thanh Hải đánh giá cao sáng kiến Hành lang Kinh tế Đông - Tây (EWEC) khi tuyến kết nối Myanmar - Thái Lan - Lào - Việt Nam, điểm cuối tại cảng Tiên Sa (Đà Nẵng), đã góp phần mở ra hướng đi mới cho hàng hóa từ Lào và Đông Bắc Thái Lan ra biển.

Việc hoàn thiện tuyến đường quốc tế từ cảng Đà Nẵng qua Lao Bảo (Quảng Trị) đến Mukdahan (Thái Lan) giúp đảm bảo kết nối xuyên suốt qua 3 nước Việt Nam - Lào - Thái Lan, trong khi tuyến từ cảng Chu Lai theo Quốc lộ 14D qua Nam Giang đến Sekong cũng đang phát huy vai trò trong vận chuyển nông sản từ Lào về cảng Chu Lai để xuất khẩu.

Cùng với đó, việc cải thiện điều kiện thông quan tại các cửa khẩu sẽ tạo thuận lợi hơn cho lưu thông hàng hóa. Nhờ đó, EWEC không chỉ thúc đẩy trao đổi thương mại giữa Việt Nam - Lào - Thái Lan, mà còn mở rộng cơ hội phát triển du lịch liên vùng, đồng thời tạo đòn bẩy cho ngành dịch vụ logistics, góp phần nâng cao sức hấp dẫn và hiệu quả hợp tác kinh tế khu vực.

Tuy nhiên, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu cho rằng, lượng hàng hóa qua EWEC còn hạn chế, chủ yếu do thủ tục biên giới chưa thuận lợi, hạ tầng cửa khẩu và cảng biển chưa đáp ứng yêu cầu trung chuyển quốc tế, chưa hình thành được trung tâm logistics xuyên biên giới thực sự. Do vậy, chưa thu hút được nguồn hàng từ các nước, đặc biệt là từ khu vực Đông Bắc Thái Lan.

Khu Thương mại tự do - động lực phát triển mới cho khu vực miền Trung

Ông Trần Thanh Hải cũng cho biết, Quyết định của Chính phủ cho phép Đà Nẵng thành lập khu thương mại tự do là cơ hội vàng, mở ra không gian kết nối quốc tế, thu hút FDI, hình thành các trung tâm logistics và dịch vụ giá trị gia tăng.

Với các lợi thế cạnh tranh mới về ưu đãi thuế, thủ tục hành chính đơn giản hóa, chính sách thu hút FDI, thúc đẩy phát triển cảng "hub" của khu vực, Khu Thương mại tự do sẽ là động lực phát triển cho khu vực miền Trung.

Cùng với việc mở rộng không gian sau sáp nhập, các chính sách quốc gia về phát triển logistics, logistics số và logistics xanh, tất cả là “cú hích chính sách” để xuất nhập khẩu miền Trung bước vào giai đoạn phát triển mới”, ông Trần Thanh Hải nói.

Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu Trần Thanh Hải cho rằng Khu Thương mại tự do sẽ là động lực phát triển cho khu vực miền Trung.

Lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu đề xuất xây dựng "Liên minh Logistics miền Trung" nhằm tạo ra cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các tỉnh, thành phố từ Quảng Trị đến Quảng Ngãi; hình thành khu thương mại tự do chung giữa Đà Nẵng và Huế; kết nối các cảng Liên Chiểu và Chân Mây gắn với khu thương mại tự do, có chức năng trung chuyển, phân phối hàng hóa trong khu vực và đi quốc tế.

Kêu gọi doanh nghiệp Việt Nam sang đầu tư tại Lào để tạo nguồn hàng; cải cách thủ tục hải quan, áp dụng cơ chế “một cửa - một lần dừng”, phát triển kho ngoại quan và trung tâm logistics tại Quảng Trị và Đà Nẵng để đón hàng từ Lào và Thái Lan.

Tạo "Hành lang xanh" cho xuất khẩu nông sản để xây dựng chuỗi cung ứng lạnh hoàn chỉnh từ vùng sản xuất đến cảng xuất khẩu; phát triển "Trung tâm thương mại điện tử xuyên biên giới", tận dụng khu thương mại tự do để phát triển thương mại điện tử với Lào, Campuchia, Thái Lan. Xây dựng Chương trình "Logistics 4.0 miền Trung" nhằm ứng dụng công nghệ tiên tiến để nâng cao năng lực cạnh tranh…

Lễ ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác 03 bên giữa Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Đà Nẵng - Sở Công Thương - Hiệp hội Nữ Doanh nhân thành phố Đà Nẵng với mục tiêu hỗ trợ doanh nghiệp nữ tiếp cận thị trường trong và ngoài nước.

“Để hiện thực hóa tầm nhìn này, cần sự quyết tâm chính trị cao, sự phối hợp chặt chẽ giữa các địa phương và đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng cũng như nhân lực. Khu thương mại tự do Đà Nẵng sẽ là "đầu tàu" kéo theo sự phát triển của toàn khu vực, tạo nên miền Trung năng động, thịnh vượng và hội nhập sâu sắc với kinh tế thế giới”, ông Trần Thanh Hải nhấn mạnh.

Hạ Vĩ

Nguồn Tạp chí Công thương : https://tapchicongthuong.vn/phat-trien-logistics-gan-voi-khu-thuong-mai-tu-do-dong-luc-moi-cho-xuat-nhap-khau-mien-trung-251071.htm