Phát triển logistics thông minh trong kỷ nguyên số - Con đường bứt phá cho logistics Việt Nam

8 giờ trướcBài gốc

Tọa đàm khoa học Logistics thông minh trong kỷ nguyên số

Sáng ngày 16/12/2025, Trường Đại học Thủ đô Hà Nội tổ chức Tọa đàm khoa học Logistics thông minh trong kỷ nguyên số.

Phát biểu khai mạc, PGS. TS. Nguyễn Văn Tuân - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Thủ đô Hà Nội nhấn mạnh một số vấn đề đang được quan tâm hiện nay trong lĩnh vực Logistics và chuỗi cung ứng, như: Xu hướng phát triển của logistics thông minh; Vai trò của công nghệ số trong nâng cao năng lực của chuỗi cung ứng; ứng dụng các mô hình logistics thông minh tiêu biểu trong nước và quốc tế; Ứng dụng chuyển đổi số trong doanh nghiệp và đào tạo...

PGS. TS. Nguyễn Văn Tuân - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Thủ đô Hà Nội định hướng nội dung Tọa đàm

Trong bối cảnh chuyển đổi số và Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, logistics ngày càng giữ vai trò then chốt trong việc nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Việc ứng dụng các công nghệ số hiện đại đã và đang thúc đẩy sự hình thành mô hình logistics thông minh, góp phần tối ưu hóa vận hành, giảm chi phí và nâng cao khả năng thích ứng trước những biến động toàn cầu.

Đối với Việt Nam, phát triển logistics thông minh không chỉ là yêu cầu tất yếu của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế mà còn là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất - kinh doanh và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

TS. Trần Quốc Việt - Trưởng khoa Quản lý và Đô thị, Trường Đại học Thủ đô Hà Nội cho biết, sự tích hợp mạnh mẽ giữa các quy trình logistics truyền thống với các thành tựu công nghệ đột phá đã khai sinh ra khái niệm logistics thông minh

Báo cáo đề dẫn Tọa đàm, TS. Trần Quốc Việt - Trưởng khoa Quản lý và Đô thị, Trường Đại học Thủ đô Hà Nội cho biết, sự tích hợp mạnh mẽ giữa các quy trình logistics truyền thống với các thành tựu công nghệ đột phá đã khai sinh ra khái niệm logistics thông minh. Đây không chỉ là việc áp dụng công cụ mới mà là một sự chuyển đổi toàn diện về mô hình kinh doanh, vận hành và quản trị, nhằm hướng tới sự hiệu quả, linh hoạt, minh bạch và bền vững trong chuỗi cung ứng.

Thực trạng và định hướng logistics Việt Nam

Theo TS. Bùi Bá Nghiêm - Chuyên viên cao cấp Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, logistics toàn cầu đang chứng kiến sự chuyển dịch mạnh mẽ. Ba xu hướng chính hiện nay là phát triển logistics số, logistics thông minh và logistics xanh. Các công nghệ chủ đạo thúc đẩy sự chuyển dịch này bao gồm: Trí tuệ nhân tạo (AI), Dữ liệu lớn (Big Data), IoT, Blockchain và Điện toán đám mây.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy nhiều quốc gia đã đi trước trong việc áp dụng các mô hình này: Singapore nổi bật với mô hình logistics số quốc gia, trong đó Chính phủ đóng vai trò kiến tạo mạnh mẽ; Liên minh Châu Âu (EU) tập trung vào logistics xanh gắn với thỏa thuận xanh; Hàn Quốc sử dụng AI và Big Data để nâng cao năng lực cạnh tranh, trong khi Trung Quốc phát triển logistics thông minh để phục vụ quy mô thương mại điện tử khổng lồ.

Lộ trình phát triển logistics trong kỷ nguyên số được xác định theo chuỗi từ logistics truyền thống chuyển sang logistics số, tiếp đến là logistics thông minh, sau đó tích hợp logistics xanh và cuối cùng là hình thành Hệ sinh thái bền vững

Hiện nay, ngành logistics Việt Nam duy trì tốc độ tăng trưởng bình quân ấn tượng, đạt từ 14-16% mỗi năm và đóng góp trực tiếp 4,5-5% vào GDP quốc gia. Quá trình chuyển đổi số đã được khởi động trong các lĩnh vực như hải quan, kho bãi và vận tải. Cùng với đó, quy mô thương mại điện tử Việt Nam dự kiến đạt trên 30 tỷ USD vào năm 2025 tạo ra áp lực lớn lên logistics chặng cuối và logistics xuyên biên giới.

TS. Bùi Bá Nghiêm - Chuyên viên cao cấp Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương khẳng định, phát triển hệ sinh thái logistics quốc gia thông minh - xanh - bền vững không chỉ là chiến lược của Chính phủ mà cần nỗ lực chung của cả hệ thống chính trị và cộng đồng doanh nghiệp

Trước bối cảnh đó, TS. Bùi Bá Nghiêm nhận định, logistics Việt Nam cần tập trung vào 04 xu hướng phát triển trọng tâm: Logistics số phải trở thành tiêu chuẩn cấp thiết và tất yếu; Logistics xanh cần gắn chặt với thương mại quốc tế; tăng cường Vận tải đa phương thức - liên vùng; Nâng cao khả năng chống chịu của chuỗi cung ứng.

Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển hệ sinh thái logistics quốc gia thông minh - xanh - bền vững, 06 trụ cột trọng yếu đã được xác định, bao gồm: Thể chế và chính sách kiến tạo tạo hành lang pháp lý thông thoáng; Hạ tầng và kết nối đa phương thức nhằm đồng bộ hóa các loại hình vận tải; Tập trung phát triển logistics số và dữ liệu dùng chung để nâng cao tính minh bạch và hiệu quả; Đẩy mạnh logistics xanh và phát triển bền vững theo xu thế toàn cầu; Chú trọng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để đáp ứng yêu cầu của kỷ nguyên số; Doanh nghiệp được coi là trung tâm của hệ sinh thái.

“Phát triển hệ sinh thái logistics quốc gia thông minh - xanh - bền vững không chỉ là chiến lược của Chính phủ mà cần nỗ lực chung của cả hệ thống chính trị và cộng đồng doanh nghiệp, là con đường để logistics Việt Nam bứt phá, để hàng hóa Việt Nam vươn xa hơn, góp phần để nền kinh tế Việt Nam phát triển nhanh, bền vững và hội nhập thành công trong kỷ nguyên số”, TS. Bùi Bá Nghiêm khẳng định.

Cơ hội và yêu cầu đối với sinh viên logistics trong kỷ nguyên số

Theo ông Nguyễn Hải Long - Giám đốc sản phẩm Công ty cổ phần AHT Tech, những thách thức mà các công ty logistics đang phải đối mặt có thể chia thành hai nhóm rõ rệt.

Ở "bề nổi" là các vấn đề dễ nhận thấy như: đơn hàng tăng nhanh nhưng biên lợi nhuận ngày càng mỏng; chi phí nhiên liệu, nhân sự và sai sót vận hành gia tăng cùng với đó là tình trạng giao hàng trễ, phải xử lý nhiều sự cố, trong khi khách hàng ngày càng khắt khe hơn.

Tuy nhiên, theo chuyên gia này, vấn đề cốt lõi lại nằm ở "bên trong". Các doanh nghiệp đang phải "vật lộn" với dữ liệu rời rạc, khi các hệ thống WMS, TMS, ERP và Excel không hề có sự kết nối. Các quyết định vận hành vẫn phụ thuộc nhiều vào con người, kinh nghiệm cá nhân và cảm tính dẫn đến việc không thể dự báo sớm về nhu cầu thị trường, các điểm ùn tắc hay rủi ro vận hành tiềm ẩn...

Ông Nguyễn Hải Long - Giám đốc sản phẩm Công ty cổ phần AHT Tech nhấn mạnh, các doanh nghiệp không thiếu phần mềm mà thiếu một hệ thống biết kết nối dữ liệu, biết suy nghĩ, biết ra quyết định và biết hành động

Ông Nguyễn Hải Long nhấn mạnh, các doanh nghiệp không thiếu phần mềm mà thiếu một thực thể quan trọng hơn công cụ, đó là một hệ thống biết kết nối dữ liệu, biết suy nghĩ, biết ra quyết định và biết hành động thay cho con người. Và, sự xuất hiện của AI đã làm thay đổi ngành logistics.

Hiện nay, AI có thể hiểu ngữ cảnh, phân tích dữ liệu, ra quyết định và kích hoạt hoạt động. Cụ thể, AI có nhiệm vụ kết nối và điều khiển ba hệ thống nghiệp vụ chính là: WMS (Hệ thống quản lý Kho - tồn), TMS (Hệ thống quản lý Xe - tuyến) và ERP (Hệ thống quản lý Chi phí - kế toán). Đồng thời, tiếp nhận và cung cấp thông tin cho các đối tượng như khách hàng, nhân viên, quản lý thông qua nhiều kênh tương tác (Chat, Email, Zalo, Dashboard, Voice) và kết nối với các công nghệ ngoài như GPS, IoT, CRM và API ngoài.

Để đáp ứng được yêu cầu thị trường, theo bà Đinh Thị Hiếu Ngân - Trợ giảng khoa Quản lý và Đô thị, Trường Đại học Thủ đô Hà Nội, sinh viên logistics cần kết hợp giữa kiến thức nền tảng của ngành và tri thức liên quan đến công nghệ số, dữ liệu và tự động hóa. Cụ thể, bên cạnh kiến thức nền tảng về logistics và chuỗi cung ứng, sinh viên cần được trang bị kiến thức về công nghệ số và các phần mềm hỗ trợ trong doanh nghiệp.

Kiến thức về logistics thông minh và công nghệ hỗ trợ là điều kiện tiên quyết. Đặc biệt, kiến thức phân tích dữ liệu trong vận hành chuỗi cung ứng đóng vai trò then chốt, đòi hỏi sinh viên phải có khả năng khai thác dữ liệu vận hành, thực hiện thống kê mô tả, phân tích chi phí và xây dựng mô hình dự báo.

Theo bà Đinh Thị Hiếu Ngân - Trợ giảng khoa Quản lý và Đô thị, Trường Đại học Thủ đô Hà Nội, sinh viên logistics cần kết hợp giữa kiến thức nền tảng của ngành và tri thức liên quan đến công nghệ số, dữ liệu và tự động hóa

Về mặt kỹ năng, sinh viên cần tham gia hiệu quả vào các hoạt động nghiệp vụ và trang bị các kỹ năng số phục vụ vận hành logistics thông minh. Điều này bao gồm khả năng sử dụng các hệ thống quản trị như WMS, TMS và OMS để điều phối hoạt động kho - vận tải - đơn hàng.

Ngoài ra, sinh viên cần hiểu biết thực tế về vận hành hệ thống tự động do sự phổ biến của mô hình điện tử và công nghệ. Các kỹ năng phân tích dữ liệu phục vụ quản trị vận hành cũng rất quan trọng, giúp sinh viên có khả năng phân tích dữ liệu tồn kho, dữ liệu vận tải, tỷ lệ giao hàng và các chỉ số vận hành khác.

Cũng trong khuôn khổ Tọa đàm, các diễn giả chia sẻ những góc nhìn đa chiều và chuyên sâu về tương lai của ngành logistics Việt Nam, tập trung vào những nội dung như: Logistics thông minh tập trung vào bài toán minh bạch, tốc độ và niềm tin; Phân tích ứng dụng công nghệ số trong quản lý chuỗi cung ứng để làm rõ những cơ hội và thách thức đang đặt ra đối với doanh nghiệp Việt Nam; Hoàn thiện khung chính sách tạo điều kiện phát triển logistics thông minh trong tiến trình xây dựng nền kinh tế số tại Việt Nam…

Đặc biệt, chương trình đã dành thời gian trao đổi, chia sẻ và giải đáp trực tiếp các câu hỏi của sinh viên liên quan đến định hướng và cơ hội nghề nghiệp trong ngành.

Ngọc Châm

Nguồn Tạp chí Công thương : https://tapchicongthuong.vn/phat-trien-logistics-thong-minh-trong-ky-nguyen-so-con-duong-but-pha-cho-logistics-viet-nam-357662.htm