Theo đó, Hà Nội được giao chỉ tiêu hoàn thành 56.200 căn hộ nhà ở xã hội trong giai đoạn này. Tuy nhiên, qua giám sát của Ban Đô thị HĐND thành phố Hà Nội, việc thực hiện chỉ tiêu này vẫn còn gặp nhiều vướng mắc, chưa đạt yêu cầu đặt ra. Thực trạng này đòi hỏi phải có các giải pháp đồng bộ, linh hoạt để tháo gỡ.
Ban Đô thị HĐND thành phố Hà Nội khảo sát dự án nhà ở xã hội thuộc Khu đô thị mới Thanh Lâm - Đại Thịnh 2, xã Quang Minh.
Nhiều khó khăn trong thực tế triển khai
Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Trần Hữu Bảo cho biết, từ năm 2021 đến nay, công tác phát triển nhà ở xã hội tại Hà Nội đã đạt một số kết quả tích cực về chính sách và thực tiễn. Một số dự án quy mô lớn đã được triển khai, góp phần giải quyết nhu cầu chỗ ở của người thu nhập thấp, công nhân. Thành phố đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, chương trình, kế hoạch và chỉ đạo các quận, huyện phối hợp thực hiện.
Theo Nghị quyết số 18/NQ-HĐND ngày 8-7-2022 của HĐND thành phố Hà Nội về việc thông qua Chương trình phát triển nhà ở thành phố Hà Nội giai đoạn 2021-2030, mục tiêu phát triển nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2025 của thành phố, chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội đến năm 2025 là 1,25 triệu mét vuông sàn nhà ở, tương đương khoảng 20.800 căn hộ (tính trung bình 60m²/căn). Tuy nhiên, tính đến tháng 8-2025, Hà Nội mới hoàn thành và dự kiến hoàn thành 16.388 căn hộ, tương ứng hơn 1 triệu mét vuông, đạt 80,64% diện tích sàn và 78,79% số lượng căn hộ theo kế hoạch.
Phó Trưởng ban Đô thị, HĐND thành phố Trần Hợp Dũng cho biết, nếu xét về số căn đã hoàn thành, thực tế mới đạt 11.334 căn (tương đương 54,4%), phần còn lại chỉ là dự kiến, chưa chắc chắn có thể hoàn thành trong năm 2025. “Nếu các dự án không kịp hoàn tất thủ tục, chậm giải phóng mặt bằng hoặc thiếu vốn, không hoàn thành theo tiến độ, tỷ lệ hoàn thành thực tế có thể thấp hơn nhiều”, ông Trần Hợp Dũng nhận định.
Tại xã Ngọc Hồi, Phó Chủ tịch UBND xã Nguyễn Thị Nhung cho biết, đối với dự án khu nhà ở xã hội, xã có khu đất tập trung tại ô đất C1-5 thuộc quy hoạch phân khu đô thị S5. Trong Thông báo số 148/TB-VP ngày 24-3-2025 của Văn phòng UBND thành phố về Kết luận của Phó Chủ tịch UBND thành phố Dương Đức Tuấn tại cuộc họp nghe báo cáo về tình hình triển khai thực hiện 5 khu nhà ở xã hội tập trung trên địa bàn thành phố, UBND thành phố yêu cầu Sở Quy hoạch và Kiến trúc thực hiện theo chỉ đạo tại Thông báo số 533/TB-VP ngày 14-11-2024 và báo cáo UBND thành phố trong tháng 3-2025. Tuy nhiên, đến nay, UBND xã Ngọc Hồi chưa nhận được các nội dung triển khai dự án liên quan đến địa phương.
Còn tại dự án nhà ở xã hội thuộc Khu đô thị mới Thanh Lâm - Đại Thịnh 2 (xã Quang Minh), việc xác nhận điều kiện mua nhà ở xã hội của người có nhu cầu còn nhiều khó khăn, do Văn phòng đăng ký đất đai mới chỉ xác nhận được việc khách hàng chưa có nhà ở thuộc sở hữu tại địa phương, mà không có thông tin tương tự tại các xã, phường khác trên địa bàn thành phố theo quy định. Điều này dẫn đến việc không đủ cơ sở tiếp nhận và xét duyệt hồ sơ mua nhà ở xã hội.
Đề xuất thay đổi từ “bán” sang “cho thuê”
Trước hàng loạt khó khăn, các thành viên Ban Đô thị HĐND thành phố đề xuất, UBND thành phố có văn bản đề nghị Bộ Xây dựng xem xét, bổ sung nội dung vào dự thảo “Nghị quyết thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội” đã được Bộ Xây dựng tham mưu Chính phủ trình Quốc hội. Trong đó quy định một số chính sách vượt trội, như: Chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời chấp thuận nhà đầu tư không thông qua đấu thầu để thực hiện dự án nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân; được sử dụng các chỉ tiêu quy hoạch chung, quy hoạch phân khu thay thế nhiệm vụ quy hoạch chi tiết; lồng ghép các thủ tục về xây dựng vào thủ tục cấp phép xây dựng…
Đại biểu HĐND thành phố Nguyễn Minh Đức, Tổng Biên tập Báo Hànội mới cho rằng, thay vì bán nhà ở xã hội, Nhà nước nên xây dựng nhà ở xã hội để cho thuê. Khi các hộ dân có điều kiện kinh tế ổn định hơn, có thể chấm dứt hợp đồng thuê và nhường chỗ cho người có nhu cầu cấp thiết hơn. Cùng với đó, ngân hàng nên có chính sách tín dụng để người dân thuê hoặc mua nhà ở thương mại phân khúc thấp, giảm áp lực lên quỹ nhà ở xã hội.
Đại biểu Lưu Quang Huy, Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội nhấn mạnh: "Cần tách riêng công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập để rút ngắn tiến độ".
Một thực trạng đáng lo ngại hiện nay là việc “lách luật” để sở hữu nhà ở xã hội không đúng đối tượng. Nhiều đại biểu đề xuất cần có phần mềm quản lý dữ liệu đồng bộ, theo dõi thông tin người mua, người sử dụng nhà ở xã hội; cần đánh giá lại toàn bộ chính sách, tiêu chí xác định đối tượng thụ hưởng, phù hợp hơn với mặt bằng thu nhập, nhu cầu mới của người dân.
Trưởng ban Đô thị HĐND thành phố Đàm Văn Huân cho rằng, phát triển nhà ở xã hội là chủ trương đúng đắn, nhưng triển khai tại Hà Nội còn nhiều bất cập. Các sở, ngành cần sớm rà soát, theo dõi và cập nhật các quy định mới, đặc biệt là các nội dung trong Luật Thủ đô năm 2024 và văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực xây dựng; từ đó, tham mưu UBND thành phố trình HĐND thành phố ban hành Nghị quyết quy định một số chính sách hỗ trợ về đầu tư xây dựng nhà ở xã hội độc lập trên địa bàn thành phố, bảo đảm chất lượng, đủ điều kiện theo quy định.
Việt Tuấn