Điều này cũng đồng nghĩa với việc cần tiếp tục hiện thực hóa các quy định vượt trội của Luật Thủ đô vào các luật chuyên ngành về nội dung liên quan.
Luật Thủ đô năm 2024 sẽ tạo cơ chế để hiện thực hóa trục cảnh quan ven sông Hồng. Ảnh: Quang Thái
Điều kiện thuận lợi để phát triển trục sông Hồng
Ngày 7-7-2025, Văn phòng Chính phủ có Văn bản số 6223/VPCP-QHĐP truyền đạt ý kiến của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính về việc thực hiện kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Thành ủy Hà Nội. Theo đó, Thủ tướng giao các bộ, cơ quan liên quan nghiên cứu, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến các quy hoạch chuyên ngành, tạo điều kiện thuận lợi để Hà Nội triển khai phát triển trục sông Hồng - biểu tượng phát triển mới của Thủ đô trong kỷ nguyên mới.
Đáng lưu ý, trong quá trình xây dựng luật, nghị quyết có liên quan đến các lĩnh vực phát triển đô thị, tổ chức chính quyền, đầu tư công, quy hoạch, phát triển thành phố Hà Nội hai bên sông Hồng, Bộ Tư pháp được Thủ tướng Chính phủ giao nhiệm vụ phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan tiếp tục quan tâm, hỗ trợ, tích hợp các nội dung thuận lợi, vượt trội của Luật Thủ đô vào các luật chuyên ngành nếu cùng điều chỉnh một vấn đề, để bảo đảm hiệu lực và tính thực thi cao của Luật Thủ đô.
Trước đó, từ năm 2022, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 1045/QĐ-UBND, phê duyệt Đồ án Quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng, tỷ lệ 1/5000, thuộc địa giới hành chính 55 phường, xã thuộc 13 quận, huyện (cũ). Theo Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2024, sông Hồng được xác định là một trục trung tâm của thành phố, định hướng phát triển thành phố hai bên sông. Kết luận số 80-KL/TƯ của Bộ Chính trị về 2 đồ án trên đã nhấn mạnh đến nhiệm vụ đặc biệt của thành phố là chú trọng nghiên cứu phương án phát triển để sông Hồng thực sự là trung tâm phát triển và là biểu tượng phát triển mới của Thủ đô.
Luật Thủ đô 2024 cũng có nhiều quy định liên quan đến sông Hồng, đặc biệt là về việc quản lý không gian bãi sông và các công trình trên bãi sông, nhằm bảo đảm dòng chảy và mục đích công cộng. Đồng thời, luật quy định tập trung nguồn lực, ưu tiên tổ chức thực hiện Quy hoạch phân khu sông Hồng phù hợp với Quy hoạch Thủ đô và Quy hoạch chung Thủ đô. Thành phố Hà Nội được xây dựng trung tâm công nghiệp văn hóa tại bãi sông, bãi nổi sông Hồng và khu vực khác có lợi thế về vị trí không gian văn hóa…
Luật Thủ đô 2024 cũng được kỳ vọng sẽ tạo cơ chế để hiện thực hóa trục cảnh quan ven sông Hồng, đồng thời giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn quản lý và phát triển đô thị, đặc biệt là hạ tầng giao thông. Thời gian qua, nhiều nội dung đang từng bước được hiện thực hóa hoặc đã có cơ sở pháp lý để thực hiện.
Kỳ vọng từ những bước hiện thực hóa
Khu vực bãi nổi sông Hồng. Ảnh: Nguyễn Quang
Từ ngày 1-7, Hà Nội chính thức thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Trong số 126 xã, phường trên địa bàn thành phố, phường Hồng Hà bao gồm toàn bộ khu vực ngoài đê sông Hồng, với diện tích khoảng 16,61km2. Đây là cơ sở quan trọng để tối ưu hóa các nguồn tài nguyên, xây dựng khu vực này trở thành đô thị hiện đại với điểm nhấn là trục sông Hồng.
Tiến sĩ, Kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam đánh giá, việc tổ chức lại địa giới hành chính và hình thành phường Hồng Hà giúp giải quyết những tồn tại từ nhiều năm qua về phát triển đầu tư xây dựng hai bên sông Hồng. Theo Quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng, tỷ lệ 1/5000 (đoạn từ cầu Hồng Hà đến cầu Mễ Sở) được UBND thành phố phê duyệt vào năm 2022, nhiều địa bàn dân cư thuộc danh mục các khu dân cư tập trung hiện có trên bãi sông, sẽ được tồn tại và bảo vệ. Thời gian qua, nhiều hộ dân đã được cấp phép xây dựng nhà sau nhiều năm mong chờ; nhiều tuyến đường ngoài đê cũng đã được hình thành.
Và cũng từ cơ sở pháp lý về quy hoạch, Hà Nội sẽ hiện thực hóa hạ tầng giao thông đô thị hai bên sông Hồng, biến những khu vực đất đai ngoài bãi trở thành khu vực đáng sống. Hàng loạt dự án phát triển hạ tầng, văn hóa, cảnh quan, giao thông đang được triển khai trên địa bàn phường Hồng Hà trong giai đoạn 2025-2030 như dự án cầu Tứ Liên, cầu Trần Hưng Đạo…
Thêm một bước tiến tiếp theo là việc HĐND thành phố Hà Nội vừa thông qua Nghị quyết quy định hình thức sử dụng, khai thác quỹ đất nông nghiệp tại bãi sông, bãi nổi ở tuyến sông có đê trên địa bàn thành phố
Hà Nội, thực hiện Điểm a, Khoản 3, Điều 32 Luật Thủ đô 2024. Nghị quyết này mở ra cơ hội khai thác hiệu quả quỹ đất nông nghiệp tại bãi sông, bãi nổi, góp phần thúc đẩy sản xuất nông nghiệp hiện đại, sinh thái và phát triển du lịch bền vững, đồng thời, bảo đảm an toàn đê điều và bảo vệ môi trường. Đây là bước tiến quan trọng trong việc thực hiện Luật Thủ đô, đưa Hà Nội phát triển theo hướng bền vững và hiện đại.
Tiến sĩ, Kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm cho rằng, Nghị quyết được ban hành đã giải quyết vấn đề cấp bách trong khai thác tài nguyên đất đai, ứng dụng khoa học, công nghệ tạo sự chuyển biến về môi trường, xây dựng Thủ đô phát triển bền vững bởi quỹ đất nông nghiệp tại bãi sông, bãi nổi là tiềm năng lớn về tài nguyên của Hà Nội, tương đương diện tích tự nhiên của khu nội đô lịch sử. Đây còn là giải pháp có tầm quan trọng nhằm tổ chức thực hiện Quy hoạch Thủ đô và Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội.
Hồng Anh