Tuy nhiên, cần có sự kết nối đồng bộ, tạo mạng lưới rộng khắp, hoàn chỉnh để có thể tận dụng tối đa mô hình này.
Trung tâm Logistics Bắc Giang, một trong những trung tâm logistics lớn tại miền Bắc.
Phát triển cả về quy mô và công nghệ
Những ngày cuối tháng 4 vừa qua, Trung tâm Logistics quốc tế Bắc Giang đã chính thức đi vào hoạt động. Với quy mô 67ha, trung tâm hướng tới kết nối các phương thức vận tải: Hàng không, đường biển, đường sắt, đường bộ cũng như mạng lưới đường sông đang rất phát triển ở khu vực.
Theo Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Logistics quốc tế Bắc Giang Trương Thị Mùi, trung tâm phát triển theo hướng xuyên chuỗi và có tích hợp toàn trình, đồng thời phát triển theo xu hướng xanh và thông minh.
Cũng phát triển hệ sinh thái toàn trình cho một hệ thống chuỗi logistics xuất khẩu xuyên biên giới, Công viên Logistics Viettel Lạng Sơn đi vào hoạt động giai đoạn 1 cuối năm 2024. Với diện tích 143ha, Công viên Logistics Viettel Lạng Sơn có quy mô hiện đại hàng đầu khu vực phía Bắc và cả nước.
Số liệu thống kê của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho thấy, giai đoạn 2007-2012 cả nước chỉ có 6 trung tâm logistics, thì trong vòng hơn 10 năm trở lại đây con số này đã tăng lên gấp 10 lần, với 69 trung tâm có quy mô ngày càng hiện đại. Trước đây, các trung tâm logistics tập trung chủ yếu ở khu vực Đông Nam Bộ, thì hiện nay ở miền Bắc, miền Trung cũng đã xuất hiện những trung tâm logistics lớn.
Không chỉ phát triển về số lượng, quy mô, các trung tâm logistics ngày càng được đầu tư về công nghệ vận hành. Giai đoạn từ năm 2017 đến nay, các trung tâm logistics truyền thống đã có sự chuyển đổi sang trung tâm logistics hiện đại áp dụng công nghệ 4.0. Các trung tâm này đa dạng về chủng loại, có tích hợp các kho lạnh, kho ngoại quan hay kho nội địa, một số trung tâm logistics được xây dựng chuyên phục vụ cho nông sản...
Tăng liên kết các trung tâm logistics
Logistics được xác định là ngành dịch vụ quan trọng, đóng vai trò hỗ trợ, kết nối và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của cả nước. Nhiều trung tâm logistics hiện đại, với cơ sở hạ tầng đồng bộ ngày càng được các địa phương và doanh nghiệp quan tâm đầu tư, phát triển. Các trung tâm logistics này thực hiện các chức năng từ cơ bản đến nâng cao như lưu trữ, xếp dỡ hàng hóa, phân loại hàng hóa, tạo ra các giá trị gia tăng, chuyển tải logistics ngược, các hoạt động về xúc tiến thương mại cũng như thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm.
Tuy nhiên, do chưa thực sự kết nối hiệu quả để tạo thành một mạng lưới hoàn chỉnh hơn, nên hiện chưa thể tận dụng tối đa những lợi thế của mô hình thị trường logistics. Mặt khác, trung tâm logistics phân bố không đồng đều và thiếu sự liên kết vùng khiến nhiều trung tâm hoạt động rời rạc, không tận dụng được lợi thế quy mô. Đơn cử như những vùng sản xuất trọng điểm như Đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên...., nơi cung ứng phần lớn rau quả và thủy sản, vẫn thiếu cơ sở lưu trữ và phân phối chuyên biệt.
Tổng Giám đốc Hòa Phát logistics Hoàng Đình Kiên cho biết, doanh nghiệp đang chịu sức ép kép, giữa một bên là giá nguyên liệu, nhiên liệu tăng và một bên là yêu cầu giảm giá dịch vụ từ phía khách hàng. Nếu không có hạ tầng dùng chung, tận dụng chiều quay đầu và kho lạnh chia sẻ, rất khó để vừa giữ chất lượng sản phẩm, vừa bảo đảm giá cạnh tranh.
"Ngành logistics cần một nền tảng số chuyên biệt, kết nối nhu cầu vận tải lạnh giữa doanh nghiệp xuất khẩu và đơn vị vận hành. Hệ thống này cần tích hợp dữ liệu theo thời gian thực, giúp tối ưu tuyến đường, công suất kho và năng lực bốc dỡ", ông Hoàng Đình Kiên nhận định.
Theo Phó Giám đốc Công viên Logistics Viettel Lạng Sơn Đào Văn Thuấn, nhờ triển khai dịch vụ xuất khẩu toàn trình sang Trung Quốc mà thời gian thông quan đã giảm gần 40%. Nhưng để mở rộng quy mô, hiệu quả, cần liên kết mạnh hơn với mạng lưới trung tâm logistics trên cả nước bởi chỉ hoạt động đơn lẻ, rất khó duy trì hiệu suất lâu dài.
Cũng theo ông Đào Văn Thuấn, ngoài việc đầu tư vào quy mô và hạ tầng công nghệ hiện đại, việc đồng nhất các dữ liệu trong chính hệ sinh thái trung tâm logistics cùng với sự đồng nhất về mặt dữ liệu giữa các trung tâm logistics với nhau cũng cần được quan tâm hơn trong thời gian tới. Khi chúng ta đồng bộ được dữ liệu, khách hàng mới có thể sử dụng một dịch vụ toàn trình tại một địa điểm, lúc đó luồng hàng hóa mới rút ngắn cũng như việc kiểm soát một quy trình logistics sẽ đồng bộ với nhau.
Hiện Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) đang hoàn thiện Chiến lược phát triển logistics quốc gia đến năm 2035, trong đó ưu tiên xây dựng trung tâm đa chức năng, tích hợp công nghệ số, kho lạnh tự động và vận tải phát thải thấp. Đồng thời, tham mưu Bộ Công Thương đề xuất hành lang pháp lý riêng để thu hút đầu tư tư nhân vào hạ tầng lưu trữ và vận chuyển hàng hóa.
Lam Giang