Phép thử đối ngoại đầu tiên của Tân Thủ tướng Nhật Bản

3 giờ trướcBài gốc

Tân Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi đang bước vào phép thử ngoại giao đầu tiên kể từ khi nhậm chức, với cuộc gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Tokyo. Ảnh: Kyodo/SIPA

Chỉ vài tháng trước khi trở thành Thủ tướng Nhật Bản, bà Sanae Takaichi từng tiết lộ rằng bà đã nhận được lời mời gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump. Đó là vào tháng 11 năm ngoái, ngay sau chiến thắng bầu cử của ông Trump, một số nhân vật thân cận với nhà lãnh đạo Mỹ đã khuyến khích bà tới Washington. Tuy nhiên, bà Takaichi từ chối, cho rằng Thủ tướng Nhật Bản đương nhiệm khi ấy là ông Shigeru Ishiba nên là người đầu tiên gặp ông Trump.

“Tôi sẽ nỗ lực để một ngày nào đó có thể gặp ông ấy trong cương vị xứng đáng”, bà viết trên tài khoản X chính thức. Và “ngày đó” đã đến.

Thử thách lớn đầu tiên trên trường quốc tế của tân Thủ tướng Nhật Bản diễn ra khi bà lên đường dự Hội nghị Cấp cao Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) tại Malaysia và Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC) tại Hàn Quốc. Hai sự kiện này được xem là phép thử để xem bà sẽ mang bao nhiêu “màu sắc” bảo thủ đặc trưng của mình vào chính trường quốc tế. Tuy nhiên, tâm điểm chú ý lại dồn vào chuyến thăm của Tổng thống Donald Trump tới Tokyo trong tuần này, nơi ông sẽ yết kiến Nhật hoàng Naruhito và có cuộc hội đàm song phương đầu tiên với bà Takaichi.

Trên chuyên cơ Air Force One trong hành trình sang châu Á, ông Trump dành nhiều lời khen ngợi cho tân Thủ tướng Nhật. Hai nhà lãnh đạo đã điện đàm trước đó ít ngày, trong cuộc gọi mà ông Trump mô tả là “rất tốt đẹp”. “Bà ấy tuyệt vời, duyên dáng… và thân thiện”, ông nói với các phóng viên trên máy bay.

Phép thử đối ngoại đầu tiên

Đối với bà Takaichi, đây là phép thử đối ngoại đầu tiên kể từ khi nhậm chức. Dù liên minh Mỹ - Nhật là một trong những quan hệ đồng minh bền chặt nhất thế giới, song kinh nghiệm ngoại giao còn hạn chế của nữ Thủ tướng cùng tính khó đoán của ông Trump khiến cuộc gặp này được coi là cột mốc quyết định.

Kinh nghiệm ngoại giao còn hạn chế của bà Sanae Takaichi cùng tính khó đoán của ông Donald Trump khiến cuộc gặp được coi là cột mốc quyết định với quan hệ Mỹ - Nhật. Ảnh: The Chosun Daily

Hai bên dự kiến thảo luận về thuế quan, an ninh khu vực và chi tiêu quốc phòng của Nhật Bản, những vấn đề từng gây căng thẳng trong thời gian qua. Trong nội bộ Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền, không ít ý kiến lo ngại cam kết của Washington đối với khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương đang suy giảm, khi Mỹ liên tục yêu cầu đồng minh chia sẻ gánh nặng nhiều hơn.

Trong nước, bà Takaichi cũng chịu áp lực không nhỏ. Đảng LDP vẫn đang tìm cách khôi phục hình ảnh sau các bê bối tham nhũng, và màn thể hiện của bà trên trường quốc tế có thể ảnh hưởng trực tiếp tới tương lai chính trị của bản thân cũng như uy tín của đảng. Dù vậy, bà vẫn nhận được tỷ lệ ủng hộ 71%, một con số ấn tượng mà Chính phủ mới chắc chắn muốn duy trì.

Quốc phòng - kinh tế: Những bài toán nan giải

Trong chương trình hành động của mình, bà Takaichi xác định quốc phòng là ưu tiên hàng đầu.

Dưới thời người tiền nhiệm Fumio Kishida, Nhật Bản từng cam kết nâng chi tiêu quốc phòng lên 2% GDP vào năm 2027. Hiện nay, bà Takaichi muốn đẩy nhanh tiến độ lên tháng 3/2026, khi kêu gọi “tăng cường căn bản năng lực phòng vệ” ngay trong bài phát biểu đầu tiên tại Quốc hội. Tuy nhiên, nguồn tài chính cho kế hoạch này vẫn là dấu hỏi, khi đồng yen suy yếu và chính phủ Nhật lại đang theo đuổi chính sách giảm thuế.

Lĩnh vực thương mại cũng chứa nhiều thách thức. Kể từ khi trở lại Nhà Trắng, ông Trump đã hồi sinh các cuộc chiến thuế quan, kể cả với những đồng minh lâu năm. Sau nhiều vòng đàm phán, thuế nhập khẩu hàng Nhật được giảm từ 25% xuống 15%, đổi lại Tokyo cam kết đầu tư 550 tỷ USD vào các ngành công nghiệp Mỹ. Tuy nhiên, các chi tiết cụ thể vẫn còn mơ hồ, và bà Takaichi được kỳ vọng sẽ làm rõ hơn các điều khoản này trong chuyến thăm của ông Trump.

Để chuẩn bị cho giai đoạn ngoại giao nhạy cảm, bà Takaichi đã tái bổ nhiệm nhiều nhân vật kỳ cựu, trong đó có nhà đàm phán thuế quan kỳ cựu Ryosei Akazawa và một số cựu trợ lý của cố Thủ tướng Shinzo Abe - người từng xây dựng mối quan hệ thân thiết với ông Trump.

Theo chuyên gia Rintaro Nishimura của The Asia Group, “việc lựa chọn các nhân sự này cho thấy bà Takaichi đang tiếp nối di sản của ông Abe, hơn là con đường của các ông Kishida hay Ishiba”.

Bên cạnh đó, vấn đề năng lượng cũng sẽ nằm trong chương trình nghị sự. Nhật Bản vẫn nhập khoảng 10% khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Nga - điều mà Washington muốn Tokyo giảm bớt. Dù đã cam kết cắt giảm dần, Tokyo khẳng định ngừng nhập khẩu đột ngột có thể đe dọa an ninh năng lượng quốc gia.

Cân bằng quan hệ khu vực

Một trong những thách thức lớn nhất với bà Takaichi là duy trì ổn định quan hệ với các nước láng giềng, đồng thời giữ vai trò tích cực trong khu vực.

Tân Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi đang đứng trước thách thức duy trì ổn định quan hệ với các nước láng giềng và giữ vai trò tích cực trong khu vực. Ảnh: Bloomberg

Từ lâu, bà được biết đến với lập trường cứng rắn: Chỉ trích sự mở rộng quân sự của Trung Quốc, có quan điểm bảo thủ về các vấn đề lịch sử với Hàn Quốc. Các chuyến thăm của bà tới Đền Yasukuni, nơi tưởng niệm các tướng lĩnh thời chiến, từng khiến Bắc Kinh và Seoul phẫn nộ.

Tuy nhiên, kể từ khi nhậm chức, bà Takaichi đã thể hiện thiện chí mềm mỏng hơn. Trong cuộc họp báo đầu tiên, bà khẳng định: “Có nhiều lo ngại, nhưng tôi rất thích rong biển Hàn Quốc, dùng mỹ phẩm Hàn và xem phim truyền hình Hàn”.

Theo chuyên gia Nishimura, việc Nhật Bản duy trì quan hệ tích cực với Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung phù hợp với định hướng của Washington, vốn thúc đẩy hợp tác đa phương giữa các đồng minh. “Nếu Nhật Bản và Hàn Quốc tăng cường hợp tác quốc phòng, Mỹ sẽ giảm bớt gánh nặng trong khu vực”, ông nói.

Đối với Trung Quốc, theo giáo sư Misako Iwamoto (Đại học Mie), “Nhật Bản đang bước đi trên sợi dây mỏng manh giữa Mỹ và Trung Quốc”. Trung Quốc hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Nhật, nhưng cũng là đối thủ chiến lược. Một số lãnh đạo trước đây như của Nhật từng nghiêng về phía Bắc Kinh, khiến Washington không hài lòng. “Nếu bà Takaichi có thể cải thiện quan hệ với Trung Quốc mà không gây hiểu nhầm là quay lưng với Mỹ, đó sẽ là thành tựu lớn”, bà Iwamoto nhận định.

Trong cuộc họp báo đầu tiên trên cương vị Thủ tướng, bà Takaichi khẳng định sẽ đưa quan hệ Mỹ - Nhật lên tầm cao mới, nhấn mạnh rằng “liên minh này là nền tảng trong chính sách đối ngoại và an ninh của Nhật Bản”. Bà kết thúc bài phát biểu bằng lời lẽ dứt khoát: “Không có thời gian để dừng lại”.

Thực tế, bà Takaichi đang bước vào giai đoạn “thử lửa” - từ việc khôi phục niềm tin trong nước, xử lý các thách thức kinh tế, cho tới tìm kiếm điểm cân bằng giữa Washington và Bắc Kinh. Kết quả của cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Donald Trump vì thế không chỉ định hình vị thế quốc tế của bà mà còn có thể ảnh hưởng sâu sắc tới tương lai liên minh Mỹ - Nhật trong những năm tới.

Hồng Nhung

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/phep-thu-doi-ngoai-dau-tien-cua-tan-thu-tuong-nhat-ban-10393155.html