Phép thử ngoại giao của Thủ tướng Takaichi trong tái định hình hướng đi của quan hệ Nhật-Mỹ

3 giờ trướcBài gốc

Tân Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi phát biểu trước Quốc hội ở Tokyo ngày 24/10/2025. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Thử thách đầu tiên trên trường quốc tế

Theo trang The Guardian (Anh), bà Takaichi đã trở thành nữ Thủ tướng đầu tiên trong lịch sử Nhật Bản sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử lãnh đạo đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền. Cuộc gặp với ông Trump ngày 28/10 được xem là phép thử thực sự cho khả năng điều hành đối ngoại của tân Thủ tướng Nhật Bản.

Trong bối cảnh Washington vẫn là đồng minh an ninh chủ chốt nhưng ngày càng khó đoán, Tokyo buộc phải khéo léo duy trì thế cân bằng giữa hợp tác chiến lược và bảo vệ lợi ích quốc gia. Điều này càng trở nên quan trọng khi Mỹ gần đây đã áp dụng các biện pháp thuế quan trả đũa đối với hàng hóa Nhật Bản, dù Tổng thống Trump nhiều lần bày tỏ thiện cảm với đất nước này.

Áp lực chính trị trong nước

Về chính trường trong nước, Thủ tướng Takaichi đang điều hành một liên minh cầm quyền mong manh, được hình thành nhờ thỏa thuận với một đảng nhỏ, nhưng vẫn còn thiếu hai ghế để giành đa số tuyệt đối tại Hạ viện. Điều này khiến bà phải dựa vào sự ủng hộ của phe đối lập trong việc thông qua các dự luật quan trọng – một thách thức không nhỏ đối với vị nữ lãnh đạo 64 tuổi.

Xuất thân từ phe bảo thủ cứng rắn của LDP, bà Takaichi có nhiều quan điểm tương đồng với ông Trump, đặc biệt trong vấn đề kiềm chế hoạt động quân sự của Trung Quốc tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Tuy nhiên, Nhật Bản – cũng như Trung Quốc – từng là đối tượng chịu tác động tiêu cực từ chính sách thương mại “Nước Mỹ trên hết” mà ông Trump theo đuổi trong nhiệm kỳ đầu.

Củng cố hợp tác an ninh – trụ cột trong quan hệ Nhật - Mỹ

Theo giới quan sát, ông Trump có thể đánh giá cao lập trường cứng rắn của bà Takaichi trong việc thúc đẩy chương trình tăng cường năng lực quốc phòng lớn nhất của Nhật Bản kể từ sau Thế chiến II. Tuần trước, bà tuyên bố đặt mục tiêu nâng chi tiêu quốc phòng lên mức 2% GDP trước tháng 3 năm sau – sớm hơn hai năm so với kế hoạch ban đầu, đồng thời đáp ứng yêu cầu lâu nay của Washington.

Nhật Bản hiện cũng đang mở rộng năng lực phản công, bao gồm việc mua tên lửa hành trình Tomahawk từ Mỹ và phát triển tên lửa đất đối hạm Type 12 tầm xa nội địa.

Dù vậy, hiệp ước an ninh song phương hậu Thế chiến II giữa hai nước vẫn tiềm ẩn những điểm bất đồng. Theo thỏa thuận này, Mỹ có nghĩa vụ bảo vệ Nhật Bản nếu nước này bị tấn công, trong khi Tokyo không có cam kết tương tự. Ông Trump từng chỉ trích điều khoản này, cho rằng Nhật Bản nên chia sẻ thêm chi phí cho lực lượng khoảng 60.000 binh sĩ Mỹ đang đồn trú tại nước này, chủ yếu trên đảo Okinawa.

Thương mại: Cơ hội và thách thức

Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae (giữa, hàng trước) cùng các thành viên nội các chụp ảnh chung tại Tokyo ngày 21/10/2025. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Các nhà phân tích cho rằng khó có đột phá lớn về thương mại trong cuộc gặp lần này. Sau khi Washington giảm thuế nhập khẩu ô tô Nhật Bản từ 27% xuống 15%, Tokyo đã cam kết đầu tư 550 tỷ USD vào Mỹ, qua đó hỗ trợ đáng kể cho nền kinh tế Nhật vốn phụ thuộc vào xuất khẩu.

Tuy nhiên, bà Takaichi được cho là sẽ tìm kiếm cam kết hỗ trợ sâu rộng hơn từ Washington, bao gồm việc Tokyo có thể tăng nhập khẩu xe bán tải, đậu nành và khí hóa lỏng của Mỹ – nhằm duy trì mối quan hệ thương mại ổn định trong giai đoạn biến động.

Yếu tố cá nhân trong ngoại giao với Tổng thống Trump

Từng nổi tiếng coi trọng các mối quan hệ cá nhân, ông Trump nhiều khả năng sẽ nhìn nhận tích cực về bà Takaichi – người có quan hệ gần gũi với cựu Thủ tướng Shinzo Abe, một trong những lãnh đạo thế giới được ông Trump quý mến nhất trong nhiệm kỳ đầu ở Nhà Trắng.

Ông Abe là lãnh đạo nước ngoài đầu tiên gặp ông Trump sau khi đắc cử năm 2016 và đã duy trì mối quan hệ cá nhân thân thiết với Tổng thống Mỹ, từ các cuộc gặp song phương đến những buổi chơi golf tại Tokyo và khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago.

Phát biểu sau cuộc điện đàm với bà Takaichi ngày 25/10, ông Trump nói: “Bà ấy thật tuyệt vời. Chúng tôi sẽ sớm gặp nhau. Bà ấy là đồng minh và là người bạn thân thiết của Thủ tướng Abe – một trong những người tôi quý mến nhất”.

Thông điệp từ chuyến thăm

Theo lịch trình, chuyến thăm Nhật Bản của ông Trump sẽ bắt đầu bằng cuộc gặp Nhật hoàng Naruhito tại Cung điện Hoàng gia, sau đó là hội đàm với Thủ tướng Takaichi tại Nhà khách quốc gia Akasaka – nơi từng diễn ra cuộc gặp giữa ông Trump và ông Abe năm 2019.

Kết thúc chuyến thăm, ông Trump sẽ đến Hàn Quốc dự Hội nghị cấp cao APEC, nơi ông dự kiến có cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình để bàn về việc gia hạn thỏa thuận đình chiến thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Cuộc gặp giữa Thủ tướng Takaichi và cựu Tổng thống Trump không chỉ là phép thử năng lực ngoại giao của nữ lãnh đạo mới tại Tokyo, mà còn là dịp để hai bên định hình lại hướng đi cho mối quan hệ Nhật – Mỹ trong giai đoạn địa chính trị khu vực đang thay đổi nhanh chóng.

Hải Vân/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/phan-tichnhan-dinh/phep-thu-ngoai-giao-cua-thu-tuong-takaichi-trong-tai-dinh-hinh-huong-di-cua-quan-he-nhatmy-20251027154737949.htm