Phim khoa học viễn tưởng: Nhiều dự đoán đã thành hiện thực

một ngày trướcBài gốc

Công nghệ In 3D

Máy nhân bản trong loạt phim Star Trek đem đến ý tưởng sáng tạo mọi thứ nhanh chóng từ một nguồn năng lượng/vật liệu di truyền bí ẩn nào đó.

Giờ đây công nghệ in 3D có thể tạo ra rất nhiều thứ từ polymer, nhựa hay vật liệu sinh học chỉ trong vài giờ. Linh kiện ô tô, linh kiện máy hút bụi, đồ chơi, mô hình, súng, thậm chí thực phẩm đều có thể in 3D.

Nhiều thứ có thể in 3D - Ảnh: Monty Rakusen via Getty Images

Xe điện

Ý tưởng xe chạy bằng nhiên liệu khác ngoài xăng hay hơi nước từng bị xem như viển vông.

Thế nhưng trong truyện Tom Swift and His Electric Runabout (tên khác là The Speediest Car on the Road) - tập 5 của bộ tiểu thuyết Tom Swift - ra mắt năm 1910 lại phác họa nên phương tiện chạy điện di chuyển 480 - 640km chỉ với 1 lần sạc, đạt vận tốc hơn 160 km/giờ.

Điều viển vông hơn 100 năm trước nay lại hiện hữu. Loạt xe điện ngày nay đủ sức di chuyển hàng trăm cây số mỗi lần sạc, vận tốc tối đa hơn 160 km/giờ, mô men xoắn tức thời được truyền qua động cơ chạy bằng pin đem lại khả năng tăng tốc cực nhanh. Hạn chế đáng kể duy nhất còn lại hạ tầng sạc chưa phát triển đủ, cùng lo ngại về tuổi thọ của pin lithium-ion.

Cuộc gọi video

Ý tưởng giao tiếp hình ảnh từ xa xuất hiện trong nhiều tác phẩm khoa học viễn tưởng, chẳng hạn tàu vũ trụ có phần kính trước buồng lái hiển thị video trong Star Trek.

Vài thập niên sau, cuộc gọi video trở nên phổ biến do nhu cầu đến nơi làm việc không còn quan trọng nữa. Các ứng dụng Zoom, Google Meet, Microsoft Teams được sử dụng rộng rãi suốt thời gian đại dịch COVID-19 hoành hành, không chỉ hỗ trợ làm việc từ xa mà còn cung cấp phương tiện giao tiếp xã hội cho người bị cô lập.

AI tạo sinh và trợ lý ảo

JARVIS trong phim Iron Man hay Samantha trong phim Her củng cố ý tưởng về trợ lý ảo trí tuệ nhân tạo (AI) hỗ trợ người dùng ở cuộc sống hằng ngày.

Với ChatGPT, Claude 3, Google Gemini, giờ đây con người sở hữu nhiều công cụ thông minh sáng tạo mọi thứ chứ không chỉ tìm kiếm thông tin hiện có. Ta dễ dàng yêu cầu ChatGPT làm thơ hay tạo hình ảnh chỉ bằng câu lệnh ngôn ngữ hoặc văn bản đơn giản.

Hiện tại AI đôi lúc vẫn không làm đúng yêu cầu hay cho kết quả không như ý, nhưng chúng mở ra tiềm năng sáng tạo nội dung mà chẳng cần kỹ năng chuyên môn, thậm chí còn trở thành người bạn ảo cho những lúc cô đơn.

Ý tưởng trợ lý ảo hỗ trợ con người trong cuộc sống hằng ngày đã thành hiện thực - Ảnh: Klaus Vedfelt via Getty Images

Phim 4D

Tiểu thuyết Brave New World ra mắt năm 1932 gợi lên ý tưởng về những bộ phim không chỉ được xem và nghe, mà còn được cảm nhận và ngửi thông qua phản hồi vật lý từ tay vịn ghế cùng thiết bị tạo mùi.

52 năm sau con người có bộ phim 4D đầu tiên tên The Sensorium, sử dụng ghế ngồi cảm ứng âm thanh tạo vài cảm giác vật lý và rạp chiếu tỏa hương. Trải nghiệm như vậy chưa thể thay thế phim 3D nhưng đã khiến phim trở nên chân thực hơn.

Xe tự lái

Trong bộ phim Total Recall bản đầu tiên có 1 chiếc taxi tự lái do robot điều khiển. Điều tưởng chừng viển vông ở những năm 1990 giờ trở thành hiện thực. Không phải tài xế robot mà hoàn toàn tự lái. Một số đang còn trong giai đoạn thử nghiệm, tức chỉ hoạt động tại khu vực nhất định. Số khác đã được đưa vào phục vụ nhưng vẫn cần người ngồi sau tay lái đề phòng tình huống bất ngờ.

Pháp lý và bảo hiểm là 2 rào cản chính với xe tự lái. Nhưng nhiều nỗ lực đang được thực hiện nên tương lai của chúng vẫn rất triển vọng.

Ba lô bay

Trong phim James Bond Thunderball có cảnh điệp viên 007 do Sean Connery thủ vai sử dụng Bell Rocket Belt thoát khỏi lâu đài của tên phản diện để lại ấn tượng sâu sắc.

Chiếc ba lô bay nhỏ gọn như vậy cũng vô cùng phổ biến trong nhiều phim khoa học viễn tưởng. Mặc dù chúng chưa được tạo ra, nhưng ngoài đời thực đã có một số ba lô trang bị cụm động cơ cỡ nhỏ được điều khiển để bay. Hạn chế lớn nhất của chúng là mức tiêu thụ nhiên liệu và thời gian bay ngắn ngủi.

Với người thích biển, họ có thể trải nghiệm ba lô phun nước áp suất cao giúp lơ lửng trên không trung. Đây chưa phải loại ba lô bay mà mọi người mong ước, nhưng đủ chứng minh ý tưởng này không giới hạn ở tác phẩm khoa học viễn tưởng.

Nhân bản

Nhân bản vô tính hay tái tạo con người là chủ đề quen thuộc của khoa học viễn tưởng. Hiện nay nhân bản người còn khá xa vời, nhưng nhân bản động vật hoàn toàn khả thi, với thành quả đầu tiên là chú cừu Dolly năm 1996.

Trở ngại về kỹ thuật (mất 270 lần thử nghiệm mới có được Dolly) cộng thêm lo ngại về đạo đức khiến việc nhân bản trực tiếp con người khó lòng thực hiện. Tuy nhiên nhân bản trị liệu - tạo ra tế bào gốc có cùng DNA với người hiến tặng phục vụ mục đích y tế như cấy ghép tủy xương - đang được nghiên cứu rất tích cực tại Anh, Úc, Trung Quốc…

Robot hình người

Robot đã phục vụ ngành sản xuất suốt nhiều chục năm, nhưng robot hình người như nhân vật trong phim I, Robot chiếu năm 2004 vẫn chỉ là chủ đề khoa học viễn tưởng, cho đến gần đây.

Năm 2021 công ty Engineering Arts trình làng Ameca sở hữu AI tạo sinh, tương tác với con người khá tự nhiên, biểu cảm và cử chỉ giống con người một cách chân thật nhờ loạt khớp nối phức tạp cùng lớp phủ rất giống da.

Robot hình người ngày càng phát triển - Ảnh: Angel Garcia/Bloomberg via Getty Images

Chi robot

Nhiều tác phẩm khai thác ý tưởng dùng chi robot tăng cường sức mạnh cho con người. Đặc biệt trong loạt trò chơi điện tử nhập vai Deus Ex, chi robot được dùng để phẫu thuật chữa bệnh lẫn thay thế bộ phận cơ thể suy yếu.

Công nghệ tăng cường sức mạnh cho con người vẫn chưa đạt đến trình độ như trò chơi, nhưng hiện nay đã có cánh tay và bàn tay robot đủ khả năng thực hiện động tác khéo léo. Khi khoa học y tế cùng công nghệ robot ngày càng phát triển, ta sẽ thấy nhiều sản phẩm tốt tương đương bộ phận cơ thể người hơn.

Xe biết trò chuyện

Bộ phim truyền hình Knight Rider nổi tiếng với hình tượng xe KITT biết trò chuyện. Và giờ đây phương tiện này trở thành hiện thực.

Nhờ tích hợp Apple CarPlay hay Android Auto vào nhiều mẫu xe hiện đại, tài xế có thể truy cập trợ lý ảo Siri hay Google Assistant để ra lệnh bằng giọng nói. Thậm chí nhà sản xuất chip Qualcomm cũng phát triển nền tảng Snapdragon Digital Chassis giúp tích hợp AI tạo sinh vào ô tô, cho phép tài xế trò chuyện với trí tuệ nhân tạo về địa điểm ăn uống gần hay ý nghĩa biển báo.

Thực tế ảo

Phim Star Trek: The Next Generation gợi lên ý tưởng về một Holodeck, nơi phi hành đoàn của tàu USS Enterprise có thể bước vào căn phòng rộng lớn tái tạo chân thực mọi bối cảnh. Mặc dù Holodeck thực sự vẫn chưa xuất hiện, Đại học College London đã tạo ra phòng nhập vai ảo cho phép người ta khám phá bối cảnh tái hiện mà chẳng cần đeo kính thực tế ảo.

Ngoài thực tế, Holodeck tồn tại thông qua loạt thiết bị đeo thực tế ảo như Meta Quest 3, Valve Index, PlayStation VR 2.

Thực phẩm “trong một viên thuốc”

Ý tưởng này xuất hiện nhiều trong tác phẩm khoa học viễn tưởng không gian, ngay cả trong phim Charlie and the Chocolate Factory cũng có một loại kẹo cao su truyền tải hương vị và cảm giác của món nướng.

Mức độ công nghệ nêu trên vẫn chỉ là hư cấu, nhưng ngoài đời thực con người đã tạo ra thực phẩm chức năng hay hỗn hợp thực phẩm khô pha nước nóng là dùng được.

Hệ thống thở dưới nước cỡ nhỏ

Trong phim James Bond Thunderball, điệp viên 007 bị ném vào bể cá mập và may mắn thoát chết nhờ cặp bình oxy nhỏ xíu nối với ống ngậm. Trong phim Star Wars: The Phantom Menace, 2 nhân vật Jedi Qui-Gon Jinn và Obi-Wan Kenobi sử dụng thiết bị tương tự để lặn xuống thành phố dưới nước.

Hệ thống thở như vậy vẫn chỉ là hư cấu vì kích thước nhỏ khó đáp ứng lượng dưỡng khí cần thiết ở điều kiện thực tế. Tuy nhiên bình oxy nhỏ cùng ống ngậm được sử dụng làm phương án dự phòng khẩn cấp khi bình lặn SCUBA hết khí hoặc trục trặc. Bộ lọc và tái chế không khí có thể hoạt động như “máy thở” trên Trạm vũ trụ quốc tế (ISS) hay trang bị cho bộ đồ phi hành gia.

Phương tiện chạy bằng năng lượng hạt nhân

Năm 1914, tiểu thuyết The World Set Free hình dung ra phương tiện chạy bằng năng lượng hạt nhân. Gần đây trò chơi điện tử Fallout cũng phác họa hình ảnh chiếc xe Atomic V-8 sở hữu động cơ phản ứng tổng hợp hạt nhân.

Ngày nay về mặt lý thuyết, phương tiện chạy bằng năng lượng hạt nhân hoàn toàn khả thi. Nhưng thu nhỏ lò phản ứng xuống kích thước động cơ ô tô mà vẫn đảm bảo an toàn vẫn là thách thức kỹ thuật mà con người chưa thể vượt qua. Tuy vậy hiện đã có tàu chiến trên mặt nước hoặc tàu ngầm sử dụng năng lượng này, chẳng hạn tàu sân bay USS Enterprise của Mỹ, tàu ngầm Vanguard của Anh.

Sống trong không gian

Ý tưởng sống thoải mái trong không gian như phim còn lâu mới thành hiện thực, nhưng hàng thập niên qua con người đã sống được trên ISS.

ISS thu thập năng lượng bằng các tấm pin mặt trời, nhu yếu phẩm cho phi hành gia được vận chuyển bằng tàu con thoi và tên lửa không người lái. Phi hành gia phải tập luyện để cơ không bị teo do môi trường không trọng lực. Tuy nhiên đây là bước đầu để con người xây dựng cuộc sống ngoài Trái đất.

Ý tưởng sống thoải mái trong không gian như phim còn lâu mới thành hiện thực - Ảnh: NASA

Súng điện từ

Súng điện từ xuất hiện trong nhiều tác phẩm khoa học viễn tưởng, hoạt động bằng cách dùng điện từ gia tốc đạn thay vì thuốc súng dễ cháy. Trong tiểu thuyết, vũ khí này thường bắn thẳng, phóng đạn vonfram không dẫn đường.

Được chế tạo vào năm 1879 dưới dạng một khẩu pháo điện, mãi đến năm 2010 súng điện từ mới trở thành hiện thực. Hãng quốc phòng BAE Systems phát triển loại vũ khí có khả năng bắn đạn nặng hơn 3kg với vận tốc 3.390 mét/giây. Hải quân Mỹ theo đuổi dự án cho đến lúc quyết định gác lại vào năm 2021. Nhược điểm lớn nhất của súng điện từ là tiêu hao lượng lớn năng lượng để gia tốc đạn.

Du lịch vũ trụ

Chắc hẳn nhiều người từng mơ ước khám phá các vì sao. Nhưng vì thiếu động cơ đủ mạnh và chưa thể di chuyển nhanh hơn ánh sáng nên ý tưởng về du lịch vũ trụ như trong phim khoa học viễn tưởng còn rất xa vời.

Mặc dù vậy, công ty Virgin Galactic đã phát triển một con tàu đặc biệt đưa được vài người lên quỹ đạo thấp của Trái đất. Chuyến đi trị giá 450.000 USD.

Công nghệ tàng hình

Người Klingon cùng tàu Bird of Prey mà họ sử dụng trong Star Trek nổi tiếng với khả năng tàng hình. Con tàu có thể bẻ cong ánh sáng xung quanh để trở nên vô hình.

Ở thế giới thực, công nghệ tàng hình không hẳn hoàn toàn vô hình mà là che giấu tín hiệu nhiệt lẫn hình ảnh trên radar. Hiện tại nhân loại chưa có tàu vũ trụ tàng hình, nhưng đã có tàu chiến hay máy bay tàng hình như Sea Shadow của Mỹ hay Forbin của Pháp. Thiết kế góc cạnh giúp chúng gần như biến mất trên radar.

Đồng hồ thông minh

Bộ truyện tranh Dick Tracey cùng loạt phim hoạt hình Thunderbirds đem đến ý tưởng giao tiếp với đồng hồ. Ngoài ra chiếc Seiko G757 Sports 100 trong phim James Bond Octopussy còn hiển thị tin nhắn từ Cục Tình báo mật Anh (MI6).

Ngày nay quả thực đã có điện thoại thông minh sở hữu tính năng gọi điện, theo dõi sức khỏe, lên kế hoạch làm việc, điều khiển thiết bị khác và hơn thế nữa. Từ khi Apple Watch ra mắt đến nay điện thoại thông minh từ phụ kiện cho điện thoại biến thành “máy tính đeo được”.

Điện thoại thông minh

Ý tưởng về thiết bị điện toán cầm tay đa năng là chủ đề quen thuộc của tác phẩm khoa học viễn tưởng, chẳng hạn Tricorder trong Star Trek được cho là nguồn cảm hứng cho điện thoại nắp gập, hay thiết bị cầm tay trong loạt phim The Expanse xem được tin tức hay nhắc nhở uống thuốc.

Về cơ bản điện thoại thông minh giống như máy tính thu nhỏ có thể bỏ túi. Ngày nay ngay cả sản phẩm rẻ cũng đủ sức cung cấp tin tức cho người dùng, trở thành máy ảnh di động, bộ công cụ chỉnh sửa hình ảnh, máy chơi trò chơi điện tử, thiết bị phát trực tuyến, công cụ làm việc…

Điện thoại thông minh trở thành công cụ không thể thiếu trong cuộc sống - Ảnh: Xavier Lorenzo via Getty Images

Phiên dịch theo thời gian thực

Công cụ dịch thuật vạn năng, chẳng hạn sinh vật Babel Fish trong tiểu thuyết Hitchhiker’s Guide to the Galaxy giúp gạt bỏ trở ngại giao tiếp giữa các dạng sống ngoài hành tinh. Hiện nay con người có Google Translate cùng hàng loạt ứng dụng dịch thuật, tiến rất gần khả năng phiên dịch thời gian thực. Samsung Galaxy S24 hỗ trợ dịch trực tiếp cuộc gọi với một số ngôn ngữ nhất định.

Quảng cáo nhắm mục tiêu

Phim Minority Report chiếu năm 2002 hình dung ra viễn cảnh quảng cáo tự động điều chỉnh sao cho phù hợp với nhu cầu người xem. Khoảng 10 năm sau điều này thành hiện thực. Khi lướt web ta thường xuyên gặp phải cookie – tệp chuyên thu thập thông tin tìm kiếm nhằm hiển thị quảng cáo phù hợp.

Tính năng quảng cáo nhắm mục tiêu phát triển mạnh với loạt ứng dụng như Google Maps, hiển thị các địa điểm mà ta có thể muốn ghé thăm dựa trên chuyến đi và địa điểm từng ghé qua. Netflix và Spotify cũng dùng thuật toán để đề xuất nội dung phù hợp với người xem.

UAV

Tiểu thuyết Danny Dunn, Invisible Boy ra mắt năm 1974 phác họa một thiết bị bay không người lái (UAV) tích hợp cảm biến điều khiển từ xa. Giờ đây khoảng 4 thập niên sau, thiết bị này trở nên rất phổ biến. Chúng được sử dụng để tiêu khiển, để chụp ảnh quay phim chẳng cần đến trực thăng.

UAV còn phục vụ mục đích quân sự, trinh sát, thu thập tin tình báo thậm chí tấn công. Nhờ chúng mà thương vong nhân sự được giảm thiểu.

Ô tô bay

Loạt phim hoạt hình The Jetsons gieo mầm ý tưởng ô tô bay trong xã hội tương lai. Nhưng dù công cuộc điện khí hóa đã tiến bộ vượt bậc, đây vẫn còn là ý tưởng xa vời.

Tuy nhiên vài năm gần đây ngày càng nhiều dự án ô tô bay xuất hiện, vài dự án bước vào giai đoạn thử nghiệm thực tế. Mặc dụ vậy vẫn còn đó vô vàn rào cản về an toàn, pháp lý, bảo hiểm.

Vài dự án ô tô bay đã bước vào giai đoạn thử nghiệm thực tế - Ảnh: adventtr via Getty Images

Liên lạc không dây qua thiết bị đeo

Ý tưởng liên lạc không dây qua thiết bị đeo len lỏi trong nhiều tác phẩm khoa học viễn tưởng. Sự ra đời của tai nghe AirPods không chỉ thúc đẩy nghe nhạc không dây mà còn hiện thực hóa ý tưởng đã có từ lâu này. Hàng loạt thiết bị sau này tích hợp vô số công nghệ thông minh như khử tiếng ồn, điều khiển cảm ứng, phát hiện chuyển động. Giờ đây con người còn phát minh công nghệ dẫn truyền âm thanh qua xương, cho phép người dùng nhận âm thanh qua thiết bị như kính thông minh, chẳng cần tai nghe nhét tai hoặc trùm tai.

Thịt tổng hợp và thịt nguồn gốc thực vật

Nhiều tác phẩm khoa học viễn tưởng không gian phác họa ý tưởng về thịt tổng hợp. Đến nay protein thịt nuôi cấy hoặc protein thay thế để tạo ra thịt đã trở thành hiện thực. Công ty Impossible Foods gây sốt với burger bò làm từ protein đậu nành, hương vị giống đến mức khó phân biệt với thịt thật.

Ngoài ra không ít công ty thực phẩm thuần chay như Beyond Meat cũng cung cấp sản phẩm nguồn gốc thực vật. Tuy vậy người sành ăn vẫn có thể phân biệt được thịt thật và thịt giả.

Cẩm Bình

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/phim-khoa-hoc-vien-tuong-nhieu-du-doan-da-thanh-hien-thuc-236926.html