Ngày 23-9, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP.HCM tổ chức hội nghị góp ý cho 4 dự thảo luật: Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi); Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi); Luật Giám định tư pháp (sửa đổi); Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú.
Đoàn Đại biểu Quốc hội TP.HCM tổ chức hội nghị góp ý cho 4 dự thảo luật. Ảnh: CN
Cần kết nối đồng bộ các dữ liệu thông tin
Tại hội nghị, Phó Trưởng Thi hành án dân sự TP.HCM Nguyễn Thanh Hà, cho biết hiện nay trình tự, thủ tục THADS gặp khó khăn về việc thông báo, gửi văn bản về thi hành án (THA).
Theo quy định, thời gian thông báo, gửi văn bản về THA là 3 ngày làm việc kể từ ngày ra văn bản.
Tuy nhiên, khối lượng công việc tại TP.HCM, thống kê sơ bộ hằng năm đơn vị ban hành 150.000 - 200.000 văn bản, việc thực hiện thông báo trong thời hạn 3 ngày là không đảm bảo. THADS TP.HCM đề xuất bổ sung quy định hình thức thông báo THA qua ứng dụng VNeID.
Thứ hai, quá trình xác minh điều kiện THA, cơ quan THA có nhiều văn bản gửi đến cơ quan quản lý đất đai; phường, xã và các cơ quan có liên quan... để xác minh, tìm điều kiện THA của người phải THA, tính pháp lý tài sản THA.
Quá trình xác minh kéo dài, phải mất 30-45 ngày mới nhận được kết quả của một cơ quan cần xác minh... khiến việc THA bị chậm trễ.
Phó Trưởng THADS TP.HCM Nguyễn Thanh Hà, phát biểu tại hội nghị. Ảnh: SONG MAI
Đại diện THADS TP.HCM kiến nghị cần kết nối đồng bộ các dữ liệu thông tin về đất đai và các lĩnh vực khác...
THADS TP.HCM cũng đã chủ động kết nối một số đơn vị nhưng chưa được luật quy định nên hiệu quả chưa cao. Cần quy định rõ trong luật và kèm chế tài đối với cơ quan không thực hiện nhằm bảo đảm quyền lợi cho người dân.
Tại hội nghị, Phó Chánh án TAND TP.HCM Phùng Văn Hải, cho biết dự thảo đã dành riêng Điều 5 để quy định về ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong THADS, nhấn mạnh việc xây dựng cơ sở dữ liệu về THA và cơ chế kết nối, chia sẻ dữ liệu với các cơ sở dữ liệu quốc gia khác. Đây là quy định mang tính thời đại, giúp việc xác minh tài sản nhanh chóng và giảm thiểu các thủ tục hành chính.
Tuy nhiên, việc kết nối, chia sẻ thông tin về tài sản, thu nhập của người phải THA tiềm ẩn nguy cơ lộ lọt thông tin cá nhân.
Ông Hải đề nghị bổ sung quy định về nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân theo Luật An ninh mạng và các quy định khác. Cần quy định rõ quyền truy cập, cơ chế mã hóa, nhật ký truy cập và trách nhiệm của các cơ quan, cá nhân trong việc bảo mật thông tin.
Cần có cơ chế quản lý, giám sát chặt chẽ của nhà nước
Hiện nay, Văn phòng Thừa phát lại và Thừa phát lại được quy định tại Nghị định số 08/2020, dự kiến sắp tới đổi tên thành Văn phòng THADS và Thừa hành viên, được quy định tại Mục 2, Chương II của Dự thảo Luật THADS (sửa đổi).
Luật sư Trương Thị Hòa, Đoàn Luật sư TP.HCM, đồng ý với việc bổ sung quy định tại Khoản 3 Điều 16 Dự thảo về các hành vi bị nghiêm cấm trong THADS đối với Thừa hành viên.
Trong đó, có quy định hành vi nghiêm cấm Thừa hành viên "lợi dụng, lạm dụng nhiệm vụ, quyền hạn, sử dụng thông tin được cung cấp để nhũng nhiễu hoặc thực hiện hành vi vi phạm pháp luật khác đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong quá trình tổ chức thi hành án để trục lợi"...
Theo LS Hòa, quy định này góp phần nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp của Thừa hành viên.
Phó Chánh án TAND TP.HCM Phùng Văn Hải, phát biểu tại hội nghị. Ảnh: SONG MAI
Phó Chánh án TAND TP.HCM Phùng Văn Hải cho rằng việc trao quyền lớn hơn cho các tổ chức THA ngoài nhà nước là cần thiết nhưng cũng đặt ra yêu cầu phải có cơ chế quản lý, giám sát chặt chẽ của nhà nước để tránh lạm quyền, tiêu cực hoặc xung đột lợi ích. Nhiều đại biểu đã băn khoăn về quy định thẩm quyền của Thừa hành viên (thừa phát lại) bởi họ thuộc khu vực tư.
Ông Hải đề nghị bổ sung các quy định cụ thể hơn về điều kiện hoạt động, tiêu chuẩn cơ sở vật chất, cơ chế thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất của Bộ Tư pháp đối với các Văn phòng THADS. Cần có một cơ chế báo cáo, kết nối dữ liệu bắt buộc giữa các văn phòng này với cơ quan quản lý nhà nước để đảm bảo sự giám sát liên tục và hiệu quả.
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, phát biểu tại hội nghị. Ảnh: SONG MAI
Thống nhất với ý kiến của ông Hải, ĐBQH Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, cho rằng dự thảo Luật đã mở rộng vai trò cho Văn phòng THADS nhằm giảm tải công việc cho cơ quan THA.
Bà Hạnh phân tích, ban đầu chế định thừa phát lại ra đời với mục tiêu xã hội hóa, giảm áp lực cho cơ quan THADS. Tuy nhiên, thực tế hiện nay thừa phát lại chủ yếu hoạt động lập vi bằng, trong khi chức năng tổ chức THA còn khá hạn chế.
Dự thảo định hướng tăng cường vai trò này của thừa phát lại là cần thiết, song cần phải xây dựng cơ chế kiểm soát chặt chẽ để bảo đảm thực hiện đúng quy định.
Cần tăng thời hạn tự nguyện thi hành án?
Luật sư Trương Thị Hòa trình bày tại Điều 35 dự thảo Luật THADS (sửa đổi) quy định thời hạn tự nguyện THA là 10 ngày kể từ ngày người phải THA được thông báo hợp lệ quyết định THA...
Theo LS Hòa, thời gian tự nguyện THA 10 ngày là quá ngắn và đề nghị tăng lên thành 30 ngày. Bởi vì nhiều bản án rất khó thi hành, cần tạo điều kiện về thời gian cho người phải THA.
Về vấn đề này, ĐBQH Nguyễn Thị Hồng Hạnh cho rằng thời hạn quy định tự nguyện thi hành án 10 ngày là phù hợp.
Bởi lẽ, khi vụ việc đã được đưa ra tòa và có bản án thì có thể xem như đương sự không còn ý định tự nguyện thi hành. Trường hợp kéo dài hơn sẽ không đảm bảo quyền lợi của người được THA.
Thực tế, trong các tranh chấp, người được THA vốn đã chịu nhiều thiệt thòi, như cho mượn nợ nhưng không được trả đúng hạn, cho thuê nhà nhưng bị chiếm nhà không trả...
SONG MAI