Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan chủ trì làm việc với Bộ Khoa học và Công nghệ về thực hiện pháp luật bảo vệ môi trường

một ngày trướcBài gốc

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan chủ trì cuộc làm việc. Ảnh: Phạm Thắng

Cùng chủ trì cuộc làm việc có: Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy - Phó trưởng Đoàn Thường trực Đoàn giám sát.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy - Phó trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát, phát biểu khai mạc cuộc làm việc. Ảnh: Phạm Thắng

Đã công bố 151 TCVN về môi trường giai đoạn 2020-2025

Báo cáo Đoàn giám sát, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Định cho biết, tính đến năm 2025, hệ thống tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) về môi trường có 638 TCVN. Thực hiện Luật Bảo vệ môi trường, trong giai đoạn 2020-2025, Bộ đã tổ chức thẩm định, công bố: 151 TCVN; trong đó chất lượng không khí có 29 TCVN; chất lượng nước 50 TCVN; chất lượng đất 19 TCVN; chất thải 37 TCVN; kiểm soát khí nhà kính 11 TCVN; chống biến đổi khí hậu 5 TCVN.

Về quy chuẩn kỹ thuật (QCVN), thực hiện Luật bảo vệ môi trường 2020, Bộ đã thẩm định 30 QCVN và tiếp nhận đăng ký 20 QCVN.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Định phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Theo Thứ trưởng Lê Xuân Định, hệ thống TCVN, QCVN đã góp phần quan trọng nâng cao hiệu lực quản lý môi trường, hỗ trợ kiểm tra, thanh tra, cấp phép môi trường và thúc đẩy công nghệ xử lý môi trường hiện đại. Đồng thời, tăng cường cơ sở kỹ thuật cho việc tham gia thị trường carbon, kiểm kê khí nhà kính, truy xuất nguồn gốc sản phẩm xanh và đáp ứng yêu cầu của các cam kết quốc tế cũng như tạo thuận lợi để doanh nghiệp từng bước vượt qua các rào cản kỹ thuật như CBAM của EU.

Giai đoạn 2022 - 2024, Bộ đã xây dựng 27 trạm quan trắc phóng xạ tại 16 tỉnh, triển khai quan trắc bức xạ tự nhiên tại 14 trạm khí tượng và 3 trạm ozone - UV; duy trì các nhóm trạm chuyên biệt như quan trắc mưa axit, phóng xạ đất liền, biển và khu vực phía Bắc. Dữ liệu được cập nhật thường xuyên, phục vụ cảnh báo sớm và quản lý môi trường.

Toàn cảnh cuộc làm việc. Ảnh: Phạm Thắng

Tỷ lệ TCVN hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế mới đạt 30%

Về những hạn chế, bất cập trong hệ thống tiêu chuẩn hiện nay, Thứ trưởng Lê Xuân Định cho biết, tỷ lệ TCVN được hài hòa hoàn toàn với tiêu chuẩn quốc tế vẫn còn thấp, mới đạt khoảng 30%. Hệ thống QCVN cũng chưa đầy đủ, chưa bao phủ các lĩnh vực mới và cấp thiết như: kiểm soát khí nhà kính, tín chỉ carbon, sản phẩm thân thiện môi trường, tái chế và tái sử dụng chất thải, kinh tế tuần hoàn...

Phần lớn TCVN hiện được xây dựng thông qua phương pháp tự nghiên cứu, trên cơ sở tham khảo tài liệu quốc tế, chứ chưa chuyển mạnh sang phương thức chấp nhận hoàn toàn tiêu chuẩn quốc tế hay tiêu chuẩn nước ngoài. Trong khi đó, nguồn lực xây dựng tiêu chuẩn còn phân tán, thiếu chuyên gia, hạn chế về kinh phí và chưa có cơ chế hiệu quả để huy động nguồn lực xã hội.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành phát biểu. Ảnh Phạm Thắng

Cũng theo Thứ trưởng Lê Xuân Định, một số văn bản quy phạm pháp luật và QCVN của Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) hiện viện dẫn số lượng lớn tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế như ISO, ASTM, SMEWW… Đây đều là những tài liệu kỹ thuật chuyên sâu, mang tính hệ thống cao, gây khó khăn trong việc áp dụng trực tiếp. Đơn cử, Thông tư 10/2021/TT-BTNMT (quy định kỹ thuật quan trắc môi trường và quản lý thông tin, dữ liệu quan trắc chất lượng môi trường) viện dẫn gần 700 tiêu chuẩn, trong đó TCVN chỉ chiếm khoảng 20%.

Để đáp ứng yêu cầu quản lý môi trường trong nước và từng bước hội nhập quốc tế, Thứ trưởng cho rằng, cần thiết phải đồng bộ hóa hệ thống tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế, qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thử nghiệm, quan trắc và đổi mới công nghệ.

Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Quàng Văn Hương phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Một rào cản khác được chỉ ra là năng lực ngoại ngữ của đội ngũ cán bộ kỹ thuật, đặc biệt là tại các địa phương, còn hạn chế, khiến việc tiếp cận và áp dụng trực tiếp tiêu chuẩn quốc tế gặp nhiều khó khăn. “Do đó, việc xây dựng TCVN theo phương thức chấp nhận hoàn toàn tiêu chuẩn quốc tế, tiêu chuẩn nước ngoài là rất cần thiết”, Thứ trưởng Lê Xuân Định nhấn mạnh.

Làm rõ vướng mắc trong xây dựng, áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn môi trường

Tại cuộc làm việc, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi - Tổ trưởng Tổ giúp việc của Đoàn giám sát, đã nêu các vấn đề Đoàn quan tâm, đồng thời các thành viên trong Đoàn đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ làm rõ những vấn đề còn vướng mắc trong thực thi chính sách môi trường.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi - Tổ trưởng Tổ giúp việc của Đoàn giám sát, phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Đáng chú ý, theo Đoàn giám sát, qua làm việc với các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp cho thấy, công tác xây dựng và ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật vẫn còn nhiều tồn tại. Một số quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) chưa bảo đảm tính khả thi, đồng thời vẫn còn thiếu QCVN ở một số lĩnh vực quan trọng.

Đoàn giám sát cho rằng, từ góc độ quản lý nhà nước, Bộ cần đánh giá thực trạng và những khó khăn, vướng mắc trong xây dựng và áp dụng TCVN, QCVN đối với lĩnh vực môi trường.
Đặc biệt, cần nêu rõ định hướng thực thi các quy định của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật vừa được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ Chín vừa qua, cũng như các giải pháp đã và đang triển khai nhằm tháo gỡ khó khăn trong việc xây dựng, rà soát và sửa đổi hệ thống TCVN về bảo vệ môi trường.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Thị Mai Phương phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Đồng thời, Bộ cần đánh giá kỹ hơn những vướng mắc doanh nghiệp đang gặp phải khi áp dụng QCVN và các quy định kỹ thuật liên quan đến môi trường, trong đó có việc dẫn chiếu quá nhiều tiêu chuẩn quốc tế và nước ngoài.

Liên quan đến nguồn lực thực hiện, Đoàn giám sát đề nghị Bộ cho biết rõ các kiến nghị liên quan đến nguồn kinh phí sự nghiệp bảo vệ môi trường dành cho lĩnh vực khoa học và công nghệ. Đồng thời, đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Tài chính cho ý kiến về đề xuất tháo gỡ khó khăn trong bố trí và sử dụng nguồn kinh phí này.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Đoàn Thị Thanh Mai phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Đoàn giám sát đề nghị Bộ đánh giá rõ tiềm năng ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong công tác bảo vệ môi trường; đề xuất các nội dung cụ thể cần đưa vào dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về chuyên đề giám sát, nhằm bảo đảm gắn kết với việc thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.

Đoàn cũng lưu ý một số nội dung liên quan, như việc phối hợp quy hoạch địa điểm lưu giữ, xử lý, chôn cất chất thải phóng xạ, nguồn phóng xạ đã qua sử dụng và nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng cấp quốc gia; xây dựng và vận hành mạng lưới quan trắc, cảnh báo phóng xạ môi trường quốc gia; công tác bảo đảm an ninh, an toàn bức xạ trong các hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản có tính phóng xạ.

Ủy viên là ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Ngọc Sơn phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Báo cáo Đoàn giám sát, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Định khẳng định tiếp thu ý kiến của các thành viên trong Đoàn và bổ sung đầy đủ trong báo cáo theo yêu cầu của Đoàn; đồng thời giải trình làm rõ một số vấn đề Đoàn giám sát quan tâm.

Tại cuộc làm việc, đại diện các bộ, ngành: Nông nghiệp và Môi trường, Công Thương, Công an, Tài chính… đã tham gia giải trình các vấn đề liên quan.

Ủy viên là ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thị Kim Anh phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Bảo vệ môi trường phải gắn với ứng dụng khoa học công nghệ

Phát biểu chỉ đạo, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, nhấn mạnh, Bộ Khoa học và Công nghệ cần nhận thức sâu sắc hơn vai trò, trách nhiệm trong công tác bảo vệ môi trường, nhất là trong bối cảnh mới.

“Các chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường trong bối cảnh mới sẽ khó được thực thi hiệu quả nếu chúng ta không gắn kết chặt chẽ với việc phát triển, ứng dụng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số mạnh mẽ trong các hoạt động liên quan đến bảo vệ môi trường”, Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Trước hết, Bộ phải khẩn trương hoàn thiện thể chế, chính sách khoa học và công nghệ liên quan đến bảo vệ môi trường, triển khai hiệu quả các nghị quyết lớn, đặc biệt là Nghị quyết số 57-NQ/TW; tuân thủ đầy đủ các quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn; khẩn trương rà soát, sửa đổi, bổ sung ban hành các QCVN, TCVN về bảo vệ môi trường cho phù hợp, tạo thuận lợi cho quá trình triển khai, thực hiện.

Từ tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW và thực tiễn quản lý, Bộ cần chủ động nghiên cứu, đề xuất sửa đổi các quy định pháp luật liên quan nhằm tháo gỡ điểm nghẽn chính sách.

GS. Mai Trọng Nhuận, nguyên Giám đốc Đại học quốc gia Hà Nội, phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Thứ hai, Bộ cần tập trung nguồn lực và thúc đẩy xã hội hóa đầu tư cho nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đặc biệt trong lĩnh vực môi trường. Bộ cũng cần phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương để đề xuất chính sách đột phá, huy động mạnh mẽ các nguồn lực xã hội, ưu tiên thực hiện Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia đến 2030, tầm nhìn 2050.
Trong đó, chú trọng đầu tư hạ tầng kỹ thuật, mạng lưới quan trắc, cơ sở dữ liệu môi trường; áp dụng công nghệ cao, công nghệ thông tin, viễn thám, công nghệ tốt nhất hiện có (BAT) trong giám sát, xử lý chất thải, ứng phó biến đổi khí hậu; phát triển ngành công nghiệp môi trường và nâng cao năng lực các viện nghiên cứu, trường đại học, đơn vị tư vấn.

Thứ ba, Bộ cần quan tâm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút và đãi ngộ nhân tài trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và môi trường, bảo đảm nguồn lực nội địa đạt chuẩn quốc tế, theo kịp xu hướng công nghệ hiện đại.

Toàn cảnh cuộc làm việc. Ảnh: Phạm Thắng

Phát biểu kết luận cuộc làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Phó Chủ tịch Quốc hội, ý kiến của các thành viên Đoàn, tiếp thu hoàn thiện báo cáo gửi Đoàn giám sát trước ngày 8/8/2025.

Hà Lan

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/pho-chu-tich-quoc-hoi-le-minh-hoan-chu-tri-lam-viec-voi-bo-khoa-hoc-va-cong-nghe-ve-thuc-hien-phap-luat-bao-ve-moi-truong-10381703.html