Phó Cục trưởng Cục Môi trường Hồ Kiên Trung: Phân loại rác tại nguồn là yêu cầu cấp bách

3 giờ trướcBài gốc

Phóng viên Báo Hànôịmới đã có cuộc trao đổi với ông Hồ Kiên Trung, Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) để làm rõ những vấn đề cốt lõi và giải pháp khả thi, nhằm thúc đẩy tiến trình này.

Chính sách đã có, triển khai vẫn chậm

- Khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực, nhiều người dân kỳ vọng việc phân loại rác tại nguồn được triển khai mạnh mẽ. Thực tế sau hơn 3 năm, tiến độ triển khai ra sao, thưa ông?

- Công tác quản lý rác thải sinh hoạt tại Việt Nam hiện nay được điều chỉnh bởi một hệ thống văn bản pháp luật tương đối đầy đủ và đồng bộ từ Trung ương đến địa phương. Một số tỉnh, thành phố còn có quy định riêng về quản lý chất thải rắn. Song, trên thực tế, công tác triển khai phân loại rác thải từ hộ gia đình, cá nhân tại nhiều địa phương còn hạn chế, chủ yếu dừng ở quy mô nhỏ, thí điểm. Tính đến trước thời điểm sáp nhập tỉnh, thành phố, có 32/63 địa phương triển khai thí điểm phân loại chất thải rắn sinh hoạt.

Lượng rác phát sinh cả nước lên tới 69.400 tấn/ngày (khu vực đô thị khoảng 37.250 tấn/ngày, nông thôn 32.150 tấn/ngày). Tỉ lệ xử lý trung bình đạt 91%, riêng đô thị đạt gần 97,28%. Hình thức xử lý chủ yếu vẫn là chôn lấp, chiếm tỉ lệ 59,32%. Đáng chú ý, tại hai đô thị lớn nhất cả nước là Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, mỗi ngày phát sinh lần lượt khoảng 7.600 tấn và 14.000 tấn rác, chiếm 23% tổng lượng rác thải cả nước, nhưng công tác phân loại rác thải chưa được triển khai hiệu quả trên phạm vi toàn thành phố.

- Như vậy có thể hiểu, điểm nghẽn lớn nhất không nằm ở thiếu luật, mà ở khâu triển khai?

- Vướng mắc chủ yếu đến từ hạ tầng kỹ thuật không đồng bộ. Nhiều địa phương chưa có hệ thống thu gom, điểm trung chuyển riêng cho rác đã phân loại. Hơn nữa, các cơ chế huy động nguồn lực trong xã hội cho công tác thu gom, phân loại, tái chế, xử lý chất thải đã có, song việc triển khai còn nhiều bất cập, nên nguồn lực huy động chưa đáp ứng được nhu cầu. Nguyên tắc “người gây ô nhiễm phải trả chi phí xử lý” chưa được áp dụng triệt để, đặc biệt là việc chưa thu đủ giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý, nên chưa thúc đẩy được nguồn lực tư nhân đầu tư về thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt.

- Nhiều người dân cho rằng, họ có phân loại rác, nhưng khi xe gom đến lại đổ chung, khiến họ nản lòng. Ông đánh giá thế nào về thực trạng này?

- Nhận định trên là có cơ sở và phản ánh đúng thực tiễn đang xảy ra tại các tỉnh, thành phố hiện nay. Nếu hạ tầng kỹ thuật thu gom, vận chuyển, tái chế và xử lý không đồng bộ với chất thải rắn sinh hoạt sau phân loại, thì nỗ lực phân loại ban đầu của người dân không có ý nghĩa và không đạt được mục đích của công tác phân loại là biến chất thải thành tài nguyên.

Vì vậy, để người dân và cộng đồng thực hiện tốt việc phân loại, chính quyền địa phương cần huy động các nguồn lực để xây dựng hạ tầng kỹ thuật thu gom, phân loại, vận chuyển, tái chế và xử lý chất thải đồng bộ, hiện đại, thân thiện môi trường; xây dựng, ban hành quy trình kỹ thuật, định mức kinh tế - kỹ thuật, ban hành giá tối đa và giá cụ thể, hình thức thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo từng loại chất thải phải xử lý đúng yêu cầu của Luật Bảo vệ môi trường 2020; tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức phân loại, thu gom, vận chuyển, tái chế, xử lý chất thải cho người dân và cộng đồng.

- Còn nguyên tắc “người gây ô nhiễm phải trả tiền xử lý rác” được hiện thực hóa ra sao, thưa ông?

- Luật Bảo vệ môi trường 2020 cũng có nói đến vấn đề này. Nguyên tắc “người gây ô nhiễm phải trả tiền xử lý rác thải” là một trong những nguyên tắc quan trọng, mang tính nền tảng trong chính sách bảo vệ môi trường hiện nay. Theo đó, hộ gia đình, cá nhân hay tổ chức nào phát sinh chất thải đều có trách nhiệm tài chính đối với việc thu gom, vận chuyển và xử lý số chất thải đó. Đây không chỉ là biện pháp nhằm bảo đảm sự công bằng, ai gây ô nhiễm thì phải chi trả, mà còn được coi là một công cụ kinh tế hữu hiệu, tạo động lực để thay đổi hành vi trong cộng đồng.

Khi chi phí xử lý chất thải gắn trực tiếp với lượng chất thải phát sinh, thì người dân sẽ ý thức hơn trong việc giảm thiểu rác, tăng cường tái chế, tái sử dụng. Chính sách này khuyến khích mỗi người dân, gia đình thực hiện tốt phân loại chất thải để giảm gánh nặng tài chính cho chính bản thân và gia đình, đồng thời góp phần thiết thực biến chất thải của mình được tái chế trở thành các sản phẩm, nguyên, vật liệu có giá trị, phục vụ đời sống của xã hội, giảm ô nhiễm, bảo vệ môi trường.

Quyết liệt, đồng bộ giải pháp

- Theo ông, làm sao để tạo được thói quen phân loại rác cho cộng đồng?

- Trong bối cảnh lượng rác thải sinh hoạt ngày càng gia tăng, việc hình thành thói quen phân loại rác tại nguồn cho cộng đồng và cá nhân là giải pháp mang tính quyết định để giảm áp lực lên môi trường cũng như hệ thống xử lý chất thải. Để đạt được điều này, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp.

Về phía Bộ Nông nghiệp và Môi trường, sẽ rà soát những bất cập về quản lý chất thải rắn sinh hoạt trong Luật Bảo vệ môi trường và các văn bản pháp luật để đề xuất sửa đổi, hoàn thiện. Ngoài ra, Bộ đang tham mưu, trình Chính phủ ban hành Nghị quyết về “Đẩy mạnh phong trào toàn dân bảo vệ môi trường, tập trung phân loại, thu gom, tái chế, xử lý rác thải vì một Việt Nam sáng - xanh - sạch - đẹp”; tham mưu Chính phủ báo cáo Quốc hội thông qua Đoàn giám sát tối cao của Quốc hội về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực thi hành”... Bộ cũng đầu tư các công trình hạ tầng môi trường thiết yếu, như hệ thống hạ tầng thu gom, phân loại và xử lý chất thải rắn sinh hoạt.

Đối với các địa phương, cần tập trung xây dựng, ban hành quy trình kỹ thuật, định mức kinh tế - kỹ thuật, ban hành giá tối đa và giá cụ thể, hình thức thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt; triển khai ngay việc đầu tư hạ tầng kỹ thuật đồng bộ từ phân loại, thu gom, vận chuyển, xử lý sau phân loại phù hợp với quy hoạch của tỉnh, thành phố sau sáp nhập; thúc đẩy ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong quản lý rác; tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, huy động sự tham gia của toàn xã hội về bảo vệ môi trường.

- Ông kỳ vọng điều gì trong 5 đến 10 năm tới?

- Việc phân loại rác tại nguồn không chỉ giúp bảo vệ môi trường, mà còn đóng góp vào phát triển bền vững của đất nước. Do vậy, tôi kỳ vọng trong 5 đến 10 năm tới, nước ta sẽ đạt mục tiêu 100% rác thải đô thị được xử lý bằng công nghệ hiện đại, không còn chôn lấp lãng phí. Khi đó, rác hữu cơ biến thành điện, phân hữu cơ; rác tái chế thành nguyên liệu công nghiệp; rác nguy hại được kiểm soát chặt. Điều đó không chỉ giảm gánh nặng môi trường, mà còn mở ra ngành kinh tế tuần hoàn đúng nghĩa.

Quan trọng hơn, mỗi người dân sẽ coi phân loại rác như một thói quen tất yếu, chứ không phải phong trào ngắn hạn. Khi thói quen ấy hình thành, chúng ta sẽ có một xã hội văn minh hơn, môi trường lành mạnh hơn và thế hệ tương lai được sống trong bầu không khí trong lành.

Bài học từ nhiều quốc gia cho thấy, phân loại rác thành công khi chính sách rõ ràng, hạ tầng đồng bộ và người dân thực sự tin tưởng. Với Việt Nam, thời gian không còn nhiều. Phân loại rác tại nguồn là tất yếu, nếu tiếp tục chậm trễ chúng ta sẽ phải trả giá đắt bằng đất đai, nguồn nước, không khí và cả sức khỏe thế hệ mai sau.

- Trân trọng cảm ơn ông!

Hoàng Sơn thực hiện

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/pho-cuc-truong-cuc-moi-truong-ho-kien-trung-phan-loai-rac-tai-nguon-la-yeu-cau-cap-bach-716690.html