Văn phòng Chính phủ vừa có thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình tại cuộc họp về báo cáo kết quả khắc phục, tháo gỡ vướng mắc đối với các dự án năng lượng tái tạo theo Nghị quyết số 233/NQ-CP ngày 10/12/2024 của Chính phủ.
Xử lý nghiêm vi phạm
Phó Thủ tướng yêu cầu Cơ quan An ninh điều tra - Bộ Công an tiếp tục điều tra, xử lý nghiêm đối với các dự án đã khởi tố. Trong quá trình tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, trường hợp phát hiện vi phạm, tham nhũng thì tiếp tục xử lý nghiêm. Trường hợp các dự án thuộc phạm vi được tháo gỡ theo đúng tinh thần Nghị quyết 233 nhưng điều chỉnh thủ tục bổ sung mà không gây ra hậu quả thì xử lý theo quan điểm của nghị quyết .
Phó Thủ tướng yêu cầu UBND tỉnh Ninh Thuận khẩn trương điều chỉnh quy hoạch đối với 4 dự án năng lượng tái tạo liên quan đến chồng lấn quy hoạch và vùng tưới theo thẩm quyền; điều chỉnh quy hoạch đối với 4 dự án năng lượng tái tạo liên quan đến chồng lấn quy hoạch và vùng tưới theo thẩm quyền.
Dự án Ea Súp 3 ở Đắk Lắk được Thanh tra Chính phủ xác định trong vị trí khu đất chưa phù hợp với Điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất.
Liên quan đến phản ánh của các doanh nghiệp về việc mất cân đối tài chính, khả năng trả nợ, phá sản khi không được tiếp tục áp dụng giá điện khuyến khích (FIT), Phó Thủ tướng yêu cầu thực hiện tuân thủ theo Nghị quyết 233, nếu vi phạm do lỗi doanh nghiệp và không đáp ứng đầy đủ điều kiện được hưởng giá FIT thì không được hưởng giá FIT ưu đãi.
Đối với 2 dự án liên quan việc đã khởi tố chỉ thực hiện xử lý thì khắc phục vi phạm sau khi đã có bản án có hiệu lực. Đối với dự án có liên quan trong thời điểm xảy ra dịch COVID-19, cơ quan thụ lý hồ sơ thẩm định xác minh và khẳng định thời điểm nộp, lý do không giải quyết hồ sơ và chịu trách nhiệm về việc này.
Trường hợp thực tế do dịch COVID-19 không thực hiện thẩm tra, thẩm định được thì có đề xuất, báo cáo lên cấp có thẩm quyền để được hướng dẫn, giải quyết. Trường hợp xác định có lợi dụng dịch COVID-19 để trục lợi thì phải xử lý nghiêm.
Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ Công Thương tiếp tục đôn đốc các địa phương, bộ, ngành định kỳ báo cáo kết quả thực hiện. Trên cơ sở đó cập nhật, tổng hợp và định kỳ báo cáo trình Thủ tướng cho đến khi thực hiện tháo gỡ toàn bộ vướng mắc, khó khăn cho các dự án năng lượng tái tạo.
Sau khi hoàn thành việc xử lý tháo gỡ vướng mắc, khó khăn, Bộ Công Thương chủ trì, tổng hợp báo cáo Chính phủ và Bộ Chính trị, dự kiến hoàn thành trong tháng 6/2025.
Nên đàm phán lại giá điện
Trước đó, sau khi Bộ Công Thương triển khai phương án gỡ vướng, 13 nhà đầu tư nước ngoài và 15 doanh nghiệp trong nước đầu tư điện mặt trời (sở hữu 50 dự án tái tạo) đã gửi kiến nghị Chính phủ phản ánh việc hồi tố quy định khiến các dự án không còn được hưởng giá FIT (giá bán điện ưu đãi) là 9,35 cent/kWh, hay FIT 2 là 7,09 cents/kWh. Giá mua sẽ xuống thấp hơn, thậm chí không quá giá trần 1.184,9 đồng/kWh cho dự án chuyển tiếp.
Theo nhiều nhà đầu tư, quy định tại thời điểm các dự án này vận hành thương mại không yêu cầu chấp nhận nghiệm thu; các dự án này đều vận hành COD trước hoặc trong năm 2021. Tuy nhiên, đến 9/6/2023, Bộ Công Thương mới ban hành Thông tư 10 yêu cầu phải có văn bản này trước khi xin cấp giấy phép hoạt động điện lực.
Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương gỡ vướng các dự án, tổng hợp báo cáo Chính phủ và Bộ Chính trị, dự kiến hoàn thành trong tháng 6/2025.
Nhiều nhà đầu tư cho rằng, việc áp dụng hồi tố giá FIT dựa trên ngày cấp văn bản chấp thuận nghiệm thu là không hợp lý; đi ngược với nguyên tắc không được áp dụng hồi tố của Luật Đầu tư. Vì lý do này, từ tháng 9/2023, nhiều dự án bị bên mua điện là Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) trì hoãn thanh toán vô thời hạn hoặc thanh toán một phần.
“Điều này có thể dẫn đến thiệt hại gần 100% vốn chủ sở hữu của các dự án, tương ứng hơn 13 tỷ USD. Nếu sự việc tiếp tục hoặc xấu đi, có thể khiến doanh nghiệp vỡ nợ hàng loạt, đe dọa sự ổn định của thị trường tài chính, suy giảm niềm tin vào môi trường đầu tư của Việt Nam”, nhà đầu tư bày tỏ.
Trao đổi với PV Tiền Phong, một lãnh đạo Bộ Công Thương cho biết: "Sau khi nhà đầu tư có phản ánh, Bộ đang xem xét và tìm phương án hài hòa nhất".
Một chuyên gia năng lượng đánh giá, việc giải quyết vướng mắc tại các dự án năng lượng tái tạo theo kết luận của Thanh tra Chính phủ là bài toán không hề dễ. Với những người ký hoặc thực hiện sai quy định thì phải chịu trách nhiệm, nhưng về nguyên tắc, các bên cần tuân thủ nội dung trong hợp đồng đã ký.
"Trong trường hợp này, những dự án được xác định không có vi phạm, có thể không thu hồi giá FIT. Bởi việc này có thể gây ra khiếu kiện và hệ lụy với môi trường đầu tư. Tuy nhiên, Bộ Công Thương, EVN và các bên liên quan cũng nên trao đổi, đưa ra mức giá mua bán điện mới hợp lý hơn", vị này nói.
Nghị quyết 233 đồng ý chủ trương về quan điểm, giải pháp và nguyên tắc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các dự án điện năng lượng tái tạo như báo cáo của Bộ Công Thương tại Báo cáo số 1070.
Theo phương án này, các dự án đang được hưởng giá FIT có vi phạm theo kết luận của cơ quan có thẩm quyền (do không đáp ứng đầy đủ điều kiện) sẽ không được hưởng giá FIT ưu đãi.
Dương Hưng