Phó Tổng KTNN: Khác biệt lớn nhất giữa AI và kiểm toán viên là sự cảm nhận về dữ liệu và con số

4 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0, trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần trở thành công cụ không thể thiếu trong mọi lĩnh vực. Kiểm toán Nhà nước (KTNN) cũng không nằm ngoài xu thế này khi từng bước đưa AI vào hoạt động chuyên môn, từ khâu lập kế hoạch, phân tích dữ liệu đến đánh giá chất lượng kiểm toán, hướng tới mục tiêu kiểm toán số toàn diện.

Nhằm làm rõ hơn về định hướng cũng như những kết quả bước đầu trong quá trình triển khai, Người Đưa Tin (NĐT) đã có cuộc trao đổi với ông Bùi Quốc Dũng – Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước.

AI là mũi nhọn trong chuyển đổi số

NĐT: Thưa ông, vì sao Kiểm toán Nhà nước coi việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo là nhiệm vụ cấp bách trong giai đoạn hiện nay?

Ông Bùi Quốc Dũng: Có thể thấy, hoạt động kiểm toán hiện nay đang đứng trước thách thức rất lớn khi phải xử lý khối lượng dữ liệu ngày càng đồ sộ, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng và tín dụng. Nếu vẫn áp dụng các phương pháp thủ công truyền thống thì gần như không thể đáp ứng yêu cầu cả về tốc độ lẫn chất lượng.

Ứng dụng AI vào hoạt động chuyên môn không chỉ nằm trong chiến lược phát triển của Kiểm toán Nhà nước mà còn là xu hướng không thể đảo ngược trên thế giới. Trong lĩnh vực kiểm toán, nhiều hãng kiểm toán hàng đầu thế giới như KPMG đã sớm triển khai AI vào hoạt động chuyên môn.

Nhờ AI, chúng tôi có thể chắt lọc, phân tích và phát hiện sai sót từ những tầng dữ liệu rất lớn. Trong thời gian tới, KTNN xác định AI sẽ là mũi nhọn trong chuyển đổi số.

Ông Bùi Quốc Dũng – Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước.

NĐT:Thời gian qua, KTNN đã triển khai ứng dụng công nghệ thông tin và AI như thế nào trong thời gian qua, và ông có thể chia sẻ một số kết quả nổi bật bước đầu?

Trước hết, về hạ tầng, chúng tôi đã đầu tư hệ thống trang thiết bị hiện đại, đảm bảo an toàn, bảo mật thông tin. Đến nay, KTNN đã đạt an toàn cấp độ 3 và đặt mục tiêu trong năm 2026 sẽ nâng lên cấp độ 4, tương đương hệ thống trong ngành tài chính ngân hàng. Khi đạt được cấp độ này, KTNN có thể tiếp nhận dữ liệu trực tiếp từ các tổ chức tài chính tín dụng, mở ra bước tiến mới trong kiểm toán số.

Song song với đó, KTNN cũng đẩy mạnh phát triển phần mềm, ứng dụng công nghệ theo định hướng chiến lược. Gần đây, KTNN đã thử nghiệm ứng dụng AI trong kiểm toán hồ sơ số hóa tại một số địa phương.

Thay vì từng tổ kiểm toán chỉ rà được một vài bộ hồ sơ, thì AI kết hợp robot tự động đã giúp thu thập hồ sơ từ cổng thông tin điện tử, sau đó tiến hành rà soát toàn diện và so sánh giữa nhiều đơn vị.

Cách làm này giúp phát hiện những bất thường mà con người khó nhận thấy, chẳng hạn sự chênh lệch nhân lực thời gian giữa việc số hóa dữ liệu của các đơn vị, hay việc tính chi phí số hóa dữ liệu có khớp với quy định hay không.

Một trong những ứng dụng cũng dự kiến được triển khai vào cuối năm nay là tổng hợp toàn bộ báo cáo kiểm toán 5 năm gần đây trên phạm vi cả nước. AI sẽ hệ thống hóa phát hiện, kiến nghị để kiểm toán viên đối chiếu, từ đó kiến nghị xác thực và thống nhất hơn giữa các địa phương, tránh tình trạng cùng một vấn đề nhưng đưa ra kiến nghị khác nhau.

Song song, chúng tôi cũng phát triển phần mềm kiểm soát chất lượng báo cáo kiểm toán. Với AI, hệ thống sẽ tự động rà soát, đối chiếu, phát hiện sự thiếu khớp giữa các tài liệu. Nhờ vậy, chất lượng báo cáo kiểm toán và tính trung thực, hợp lý được đảm bảo ở mức cao hơn.

AI không thể hoàn toàn thay thế kiểm toán viên

NĐT: Liên quan đến bảo mật thông tin, nhiều chuyên gia lo ngại việc sử dụng AI của các tập đoàn nước ngoài có thể dẫn tới rủi ro lộ lọt dữ liệu. KTNN đã có giải pháp nào để đảm bảo an toàn trong quá trình ứng dụng công nghệ?

Đó là lý do Kiểm toán Nhà nước tập trung xây dựng hệ thống AI nội bộ thay vì chỉ sử dụng các nền tảng sẵn có như ChatGPT. Các AI thương mại do tập đoàn công nghệ phát triển sở hữu khối kiến thức rất đồ sộ, nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ nhiễu thông tin khi xử lý những câu hỏi chuyên sâu, đồng thời đặt ra rủi ro về bảo mật.

Vì vậy, chúng tôi định hướng xây dựng AI riêng, được huấn luyện bằng chính nguồn tài liệu và dữ liệu chuyên ngành, đặt trong hạ tầng an toàn của hệ thống trong nước. Tinh thần của chúng tôi là thuê lại cơ sở hạ tầng của tập đoàn trong nước để đảm bảo tính bảo mật, tránh tin tặc, đồng thời tránh lộ lọt thông tin.

NĐT: Nhiều ý kiến lo ngại rằng việc lạm dụng AI có thể khiến vai trò của con người bị thu hẹp, thậm chí bị thay thế. Theo ông, hiệu quả và độ tin cậy của AI trong hoạt động kiểm toán hiện nay ra sao, và AI có khả năng thay thế kiểm toán viên không?

Với xu hướng hiện nay, rất nhiều hoạt động kiểm toán được thay thế bởi AI như phân tích tài chính, nhập dữ liệu…

AI không thể hoàn toàn thay thế kiểm toán viên.

Tuy nhiên, cũng cần nhấn mạnh rằng giữa AI và con người luôn tồn tại sự khác biệt. Điểm khác biệt lớn nhất chính là khả năng cảm nhận về dữ liệu và con số của kiểm toán viên.

Chẳng hạn, trong một báo cáo thuế, nếu chỉ nhìn vào con số, máy móc sẽ thấy mọi thứ rất chuẩn mực, đẹp đẽ. Nhưng với kinh nghiệm và sự nhạy cảm nghề nghiệp, kiểm toán viên có thể nhận ra những điều bất thường phía sau con số đó.

Vì vậy, AI chắc chắn không thể hoàn toàn thay thế được kiểm toán viên mà cần được nhìn nhận như một công cụ hỗ trợ, giúp hoạt động kiểm toán hiệu quả, khách quan và nhanh chóng hơn, chứ không bao giờ thay thế hoàn toàn con người.

Kiểm toán viên phải học cách khai thác AI phục vụ cho công việc, đồng thời không ngừng trau dồi kiến thức chuyên môn và kỹ năng nghề nghiệp để tạo ra giá trị khác biệt so với máy móc.

Sáng 21/8, Đoàn Thanh niên Kiểm toán Nhà nước phối hợp với Đoàn Thanh niên Quốc hội tổ chức Tọa đàm "Ứng dụng công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo trong hoạt động của KTNN và các cơ quan của Quốc hội - Nhận diện cơ hội và hành động của đoàn viên, thanh niên trong thời đại số".

Tạo đàm do Đoàn thanh niên Quốc hội và Đoàn thanh niên Kiểm toán nhà nước tổ chức với sự tham gia của hơn 300 đoàn viên, thanh niên đã góp phần nhận diện xu hướng, định hướng ứng dụng CNTT và AI trong hoạt động của KTNN và các cơ quan của Quốc hội;

Đồng thời tạo diễn đàn để đoàn viên, thanh niên chia sẻ thực tiễn ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào các công việc cụ thể theo từng vị trí công tác. Qua đó, thúc đẩy tinh thần chủ động học hỏi, sáng tạo và từng bước cụ thể hóa việc ứng dụng công nghệ vào hoạt động chuyên môn và công tác Đoàn tại các chi đoàn.

Nguyễn Thị Thu Hương

Nguồn Người Đưa Tin : https://nguoiduatin.vn/pho-tong-ktnn-khac-biet-lon-nhat-giua-ai-va-kiem-toan-vien-la-su-cam-nhan-ve-du-lieu-va-con-so-204250821170144748.htm