Phòng, chống ma túy theo hướng nhân văn, bền vững

18 giờ trướcBài gốc

Luật Phòng, chống ma túy sửa đổi, Quốc hội vừa thông qua tại Kỳ họp thứ 10, không chỉ siết chặt quản lý, nâng cao hiệu lực thực thi, mà còn đặt ra những quy định mới mang tính nhân văn, chú trọng cai nghiện, phục hồi và quản lý người sử dụng ma túy trái phép theo hướng bền vững.

“Đầu tư” cho sự an toàn của xã hội

Có đứa con trai duy nhất bị nghiện ma túy nên khi biết Quốc hội thảo luận về Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi), bà Hảo luôn tìm hiểu tin tức qua đài, báo, nhất là đọc Báo CAND để nắm bắt các thông tin mới. Điều bà quan tâm nhất đối với lần sửa đổi này đó là việc Bộ Công an đề xuất tăng thời hạn cai nghiện ma túy bắt buộc lên 24 tháng khi cai nghiện lần đầu và 36 tháng từ lần thứ hai, so với khung thời gian 6-12 tháng hay 12-24 tháng của luật hiện hành. Là người mẹ có con nghiện ma túy gần 20 năm, bà Hảo thấu hiểu thời gian cai nghiện ma túy quan trọng thế nào đối với người sử dụng ma túy, nhất là người đã sử dụng lâu năm. Bởi, nếu chỉ cai nghiện khoảng 15-17 tháng thì hầu như không thấm vào đâu, thậm chí đây mới qua giai đoạn cắt cơn.

Bà Hảo cho biết, từ khi Nhà nước quyết định đưa công tác cai nghiện ma túy từ Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội về Bộ Công an, bà rất mừng vì có lực lượng vũ trang nghiêm khắc thực hiện công tác này, tránh những việc từng xảy ra như phá tường rào, chống đối cán bộ... ở trung tâm cai nghiện. Các đối tượng nghiện ma túy cũng sợ công an hơn, không dám chống đối, không dám manh động. “Tôi theo dõi từng ngày Quốc hội thảo luận về Luật Phòng, chống ma túy. Khi Quốc hội quyết định tăng thời gian cai nghiện, tôi mừng quá, hi vọng, sau 36 tháng cai, các đối tượng nghiện sẽ bỏ được hoàn toàn ma túy, cơ thể, tinh thần khỏe mạnh hơn”, bà Hảo bày tỏ.

Đối với các đại biểu Quốc hội, khi thảo luận về dự thảo luật này, đều bày tỏ đồng tình, nhất trí với hi vọng, công tác phòng, chống ma túy sẽ ngày càng chuyên nghiệp, hiệu quả hơn; quản lý đối tượng nghiện chặt chẽ hơn, tạo điều kiện tốt nhất để họ từ bỏ ma túy, làm lại cuộc đời. Từ góc độ thực tiễn, đại biểu Trần Thị Thu Phước (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ngãi) phân tích rằng, thời gian cai nghiện ngắn (6-12 tháng) mang lại hiệu quả rất thấp, tỷ lệ tái nghiện cao do người nghiện chưa có đủ thời gian để phục hồi não bộ, thay đổi hành vi và được đào tạo nghề bài bản. Quy trình cai nghiện gồm đủ 5 giai đoạn cần một khoảng thời gian tương xứng. Việc kéo dài thời gian tuy có thể tốn kém trước mắt nhưng sẽ giúp “chặn đứng” nguồn cầu trong dài hạn, giảm thiểu tội phạm phát sinh từ người nghiện, qua đó đảm bảo an ninh, trật tự. Đây thực chất là chi phí “đầu tư” cho sự an toàn của xã hội.

Nói về nội dung này, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách TP Hải Phòng) cho rằng quy định này là đúng đắn và cần thiết bởi những lý do sau: Một là, thời hạn 24 tháng đối với lần đầu và 36 tháng đối với lần thứ hai là phù hợp với quy trình cai nghiện đầy đủ, bao gồm tiếp nhận, phân loại, điều trị, cắt cơn, giải độc, điều trị rối loạn tâm thần, giáo dục, tư vấn, phục hồi hành vi, lao động trị liệu và giai đoạn chuẩn bị tái hòa nhập. Đây là quy trình mang tính khoa học, không thể thực hiện trong thời gian ngắn mà vẫn đảm bảo hiệu quả. Hai là, thực tiễn cho thấy, các mô hình cai nghiện ngắn hạn ở nhiều địa phương, thậm chí là chỉ 3-6 tháng đều dẫn tới tỉ lệ tái nghiện rất cao. Người nghiện thường chưa kịp ổn định thể chất thì những rối loạn tâm lý, hành vi vẫn còn và dẫn đến việc dễ dàng quay lại sử dụng ma túy.

Ba là, ma túy tổng hợp, đặc biệt là các chất kích thích ATS hiện chiếm hơn 70% trong các vụ việc, theo thống kê của các cơ quan chức năng, gây tổn thương não bộ lâu dài, đòi hỏi quá trình trị liệu và phục hồi dài hạn. Nếu chúng ta tiếp tục duy trì thời gian cai nghiện ngắn, pháp luật sẽ đứng sau thực tiễn, không đủ công cụ để bảo vệ chính người nghiện và cộng đồng. "Vì vậy, quy định tăng thời hạn cai nghiện là cần thiết, hợp lý và phù hợp với bằng chứng khoa học, góp phần giảm tỉ lệ tái nghiện và cải thiện chất lượng cai nghiện", đại biểu nhấn mạnh.

Giải trình nội dung này, Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an nêu rõ, Bộ Công an đề xuất thời hạn cai nghiện lần đầu là 24 tháng, đối với người cai nghiện ma túy lần thứ hai trở lên là 36 tháng để mọi người nghiện ma túy đều được áp dụng đầy đủ các giai đoạn trong quy trình cai nghiện ma túy nhằm nâng cao hiệu quả của công tác cai nghiện, khắc phục tình trạng tái nghiện.

Bộ trưởng Lương Tam Quang báo cáo Quốc hội về dự án Luật Phòng, chống ma túy.

Giám sát điện tử - một trong những điểm mới táo bạo, tiến bộ

Một trong những quy định rất mới được Bộ Công an đưa vào Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) lần này đó là thiết bị giám sát điện tử dành cho người sử dụng trái phép chất ma túy, người nghiện và người sau cai. Bởi, với khoảng 300.000 người sử dụng trái phép chất ma túy, người nghiện ma túy và người bị quản lý sau cai nghiện trên toàn quốc hiện nay thì việc giám sát để theo dõi sức khỏe, quản lý người nghiện. Hệ thống giám sát vị trí theo thời gian thực 24/7 giúp lực lượng chức năng quản lý cư trú và di biến động của các đối tượng, đặc biệt là người không có nơi cư trú ổn định. Theo đó, mọi hành vi rời khỏi nơi cư trú, đi đến các điểm nóng về ma túy đều được cảnh báo tức thời tới lực lượng chức năng.

Đặc biệt, dữ liệu phân tích còn hỗ trợ cơ quan chức năng sớm phát hiện dấu hiệu tụ tập bất thường và khoanh vùng các địa điểm nghi vấn dễ hình thành điểm tổ chức, chứa chấp, sử dụng trái phép chất ma túy. Dữ liệu từ vòng đeo tay còn phục vụ tính năng chấm điểm tuân thủ giúp phân loại người cai nghiện, giảm tải áp lực giám sát thủ công cho cán bộ cơ sở một cách có hiệu quả. Lực lượng chức năng có thể phát hiện hành vi sử dụng trái phép chất ma túy nhờ ứng dụng trí tuệ nhân tạo, giúp phân tích mức độ căng thẳng và trạng thái tâm lý người đeo. Hệ thống có thể tự phát hiện các dấu hiệu bất thường như sốc thuốc và lập tức gửi đến cơ quan chức năng.

Bộ trưởng Lương Tam Quang cho biết, Bộ Công an "rất trăn trở" trong công tác quản lý sau cai nghiện ma túy nên đã nghiên cứu, chế tạo một thiết bị vừa giám sát, vừa theo dõi sức khỏe. Biện pháp giám sát điện tử này không "áp dụng đại trà", nhưng khoảng 100.000 người sẽ được áp dụng sau khi Luật Phòng, chống ma túy sửa đổi có hiệu lực thi hành. Vòng đeo tay thông minh do người Việt Nam làm chủ hoàn toàn về công nghệ và bảo mật dữ liệu. Thiết bị được sản xuất với kích thước nhỏ gọn, tích hợp hệ thống cảm biến sinh học hiện đại, định vị GPS; chống tháo gỡ, chống cháy nổ, chống nước, chống va đập...

Loại vòng này có kiểu dáng hiện đại, người đeo sẽ cảm thấy thoải mái, tự tin khi giao tiếp, đi làm và tham gia các hoạt động xã hội. Cơ chế sạc kép thông minh cho phép người dùng vừa sạc vừa làm việc, kể cả những công việc lao động chân tay hay tiếp xúc với nước và bụi. Quá trình giám sát và thu thập dữ liệu luôn được duy trì liên tục, không bị gián đoạn. “Thông qua ứng dụng trên điện thoại, người đeo có thể tự theo dõi các chỉ số sức khỏe, tạo thêm động lực tinh thần để sống tích cực và tuân thủ các quy định của pháp luật, nỗ lực đóng góp giá trị cho cộng đồng xã hội”, Bộ trưởng Lương Tam Quang nhấn mạnh.

Nói về vấn đề này, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đánh giá việc sử dụng giám sát điện tử với người cai nghiện tự nguyện, người điều trị Methadone và người bị quản lý sau cai quy định trong dự thảo luật “là một trong những điểm mới táo bạo, tiến bộ, giúp hiện đại hóa công tác quản lý cai nghiện, phù hợp xu hướng quốc tế”. Giám sát điện tử giúp cơ quan chức năng phát hiện sớm nguy cơ tái nghiện, phát hiện việc tiếp xúc với “điểm nóng” ma túy hoặc nhóm đối tượng có nguy cơ cao. “Điều này hỗ trợ rất lớn cho chính quyền cơ sở vốn đang thiếu nhân lực”, đại biểu đoàn TP Hải Phòng phát biểu.

Thêm nữa, theo bà, khi người cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng không bị cô lập trong môi trường tập trung, giám sát điện tử chính là “hàng rào mềm” giúp họ giữ kỷ luật bản thân, tránh xa cạm bẫy ma túy nhưng vẫn không bị kỳ thị, không bị tách khỏi môi trường xã hội. Với điều trị Methadone - vốn cần tuân thủ nghiêm ngặt về thời gian và liều lượng, nên đại biểu nhận định giám sát điện tử giúp theo dõi việc sử dụng thuốc; phát hiện trường hợp bỏ liều, tăng liều bất thường; hỗ trợ cảnh báo nguy cơ sốc ma túy hoặc sử dụng ma túy tổng hợp kết hợp, vốn đang gia tăng mạnh.

Đặc biệt, giai đoạn sau cai - giai đoạn nguy hiểm nhất, theo đại biểu, giám sát điện tử giúp cơ quan quản lý nắm dữ liệu di chuyển, tiếp cận, góp phần phòng ngừa tái nghiện, đồng thời phát hiện nhanh những biến động bất thường về sức khỏe hoặc hành vi. “Giám sát điện tử không phải để trừng phạt, mà là phương tiện bảo vệ người cai nghiện, giảm áp lực quản lý, tăng hiệu quả phòng ngừa”, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga nhấn mạnh.

Hệ thống giám sát điện tử được Bộ Công an giới thiệu trước Quốc hội.

Đại biểu Lê Nhật Thành (Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội) cho biết, thực tiễn hiện nay cho thấy lực lượng công an cấp xã đang gặp nhiều khó khăn trong công tác quản lý người cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng; người đang điều trị nghiện bằng thuốc thay thế và người bị quản lý sau cai nghiện; nhiều trường hợp thay đổi nơi cư trú; đặc biệt, là người không có nơi cư trú ổn định, dẫn đến không được giám sát chặt chẽ, tái sử dụng trái phép chất ma túy hoặc vi phạm pháp luật...

Vì vậy, các biện pháp quản lý thủ công như hiện nay chưa đủ hiệu quả, không thể kiểm soát 24/24 giờ. "Việc bổ sung quy định về biện pháp giám sát điện tử với các đối tượng: người cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng, người điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế và người bị quản lý sau cai nghiện ma túy là rất cần thiết, khoa học”, đại biểu Lê Nhật Thành nói.

Là người sống trong vùng có nhiều người nghiện ma túy, ông Lò Seo Phử ở Mộc Châu, Sơn La bày tỏ “ủng hộ cả hai chân, hai tay” việc đeo vòng điện tử cho người nghiện để giám sát, quản lý họ. “Có thiết bị này, khi người nghiện đi vào khu vực điểm nóng sẽ bị phát hiện. Đặc biệt, khi bị giám sát họ sẽ bớt trộm cắp, vi phạm pháp luật”, ông Phử nói.

Với 440/444 đại biểu Quốc hội có mặt biểu quyết tán thành (93,02%), sáng 10/12, Quốc hội đã thông qua Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) gồm 8 chương, 56 điều, trong đó, bổ sung mới 11 điều; sửa đổi, bổ sung 38 điều; bãi bỏ 10 điều; giữ nguyên 7 điều; có hiệu lực thi hành từ 1/7/2026. Hi vọng, với luật mới được thông qua, công tác đấu tranh, phòng, chống tội phạm về ma túy đạt hiệu quả cao hơn, công tác tuyên truyền, công tác cai nghiện cai nghiện, quản lý giám sát người nghiện... hiệu quả hơn, mang lại cuộc sống bình yên, hạnh phúc hơn cho mọi người.

Điều 12, Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) quy định biện pháp giám sát điện tử

1. Giám sát điện tử là biện pháp sử dụng thiết bị điện tử để quản lý, giám sát đối với:

a) Người đang cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng;

b) Người đang điều trị nghiện bằng thuốc thay thế;

c) Người đang bị quản lý sau cai nghiện ma túy.

2. Trưởng Công an cấp xã có thẩm quyền áp dụng biện pháp giám sát điện tử.

3. Trách nhiệm của người bị áp dụng biện pháp giám sát điện tử:

a) Chấp hành quyết định áp dụng biện pháp giám sát điện tử;

b) Không tự ý tháo gỡ, phá hủy hoặc có tác động gây rối loạn hoạt động của thiết bị giám sát điện tử;

c) Thông báo ngay cho Công an cấp xã khi phát hiện thiết bị giám sát điện tử bị hư hỏng.

Phương Thủy

Nguồn ANTG : https://antg.cand.com.vn/su-kien-binh-luan-antg/phong-chong-ma-tuy-theo-huong-nhan-van-ben-vung-i791090/