Phóng vệ tinh thứ 10.000 vào không gian, SpaceX gây lo ngại

4 giờ trướcBài gốc

SpaceX vừa đánh dấu một cột mốc lịch sử khi phóng thành công vệ tinh Starlink thứ 10.000 vào quỹ đạo, sau khi hai tên lửa Falcon 9 của công ty thực hiện hai vụ phóng riêng biệt từ Florida và California vào chủ nhật, mang theo tổng cộng 56 vệ tinh (mỗi tên lửa chở 28 chiếc).

Ảnh tên lửa Falcon 9 đưa vệ tinh lên quỹ đạo.

Vụ phóng mới nhất cũng giúp SpaceX cân bằng kỷ lục năm của chính mình — 132 lần phóng Falcon 9 trong một năm. Ấy vậy, họ vẫn còn hàng chục vụ phóng nữa được lên kế hoạch trước khi năm 2025 kết thúc.

Nỗi lo độc quyền của SpaceX

Theo thông báo của SpaceX trên mạng xã hội X, tổng số vệ tinh Starlink mà công ty đã phóng lên quỹ đạo đến nay đã vượt mốc 10.000. Cột mốc này đồng nghĩa với việc Elon Musk hiện kiểm soát khoảng hai phần ba toàn bộ số vệ tinh đang hoạt động quanh Trái Đất, theo dữ liệu của tổ chức phi lợi nhuận Celestrak chuyên theo dõi vệ tinh.

Tuy vậy, điều này không có nghĩa là đang có 10.000 vệ tinh Starlink còn hoạt động trên quỹ đạo. Theo ước tính mới nhất của nhà thiên văn học Jonathan McDowell thuộc Trung tâm Vật lý Thiên văn Harvard–Smithsonian, hiện có khoảng 8.704 vệ tinh Starlink đang bay quanh Trái Đất, trong đó 8.688 chiếc vẫn còn hoạt động, chiếm hai phần ba tổng số vệ tinh còn vận hành trên toàn thế giới.

Còn theo thống kê của AOL, có 8.562 trên tổng số 12.955 vệ tinh đang hoạt động ở quỹ đạo thấp (Low Earth Orbit) là của hệ thống Starlink — tương đương hơn 66%. Ngoài ra, khoảng 1.500 vệ tinh Starlink khác đã ngừng hoạt động hoặc bị loại khỏi quỹ đạo.

Sự thống trị này làm dấy lên lo ngại về quyền lực to lớn mà người giàu nhất thế giới nắm giữ thông qua mạng lưới Starlink. Năm 2023, Elon Musk từng tuyên bố rằng nhờ điều hành Tesla, SpaceX và X, ông “sở hữu nhiều dữ liệu kinh tế toàn cầu theo thời gian thực trong đầu hơn bất kỳ ai khác”.

Đối thủ gần nhất của SpaceX về quy mô vệ tinh là OneWeb, hiện có 651 vệ tinh đang hoạt động. Tuy nhiên, một số chương trình của Trung Quốc đang đặt mục tiêu có hơn 10.000 vệ tinh bay quanh Trái Đất vào thập niên 2030. SpaceX kỳ vọng sẽ mở rộng chòm sao Starlink lên 42.000 vệ tinh, dù hiện mới chỉ được cấp phép triển khai 12.000.

Và rác thải trên quỹ đạo

Các vệ tinh Starlink được thiết kế để truyền Internet tốc độ cao về Trái Đất, có tuổi thọ khoảng năm năm, sau đó sẽ tự hủy an toàn bằng cách kích hoạt động cơ để rơi trở lại bầu khí quyển và bốc cháy hoàn toàn. Trong những tuần gần đây, mạng xã hội lan truyền nhiều video ghi lại cảnh vệ tinh Starlink cháy sáng trên bầu trời đêm, khi chúng quay trở lại khí quyển.

Theo trang Ars Technica, sau khi hết vòng đời, phần lớn trong số đó đã được đưa ra khỏi quỹ đạo và thiêu hủy như thiết kế. Dẫu vậy, mỗi vệ tinh rơi xuống đều có nguy cơ để lại một mảnh vỡ không cháy hết, và điều này đang trở thành mối nguy ngày càng lớn khi số lượng vệ tinh tăng chóng mặt.

Nhà thiên văn học Jonathan McDowell cho biết, hiện trung bình mỗi ngày có từ một đến hai vệ tinh Starlink bị tiêu hủy, và con số này có thể tăng lên khoảng 5 chiếc mỗi ngày khi SpaceX tiếp tục mở rộng hệ thống.

Ông cảnh báo rằng, dù việc đốt cháy các vệ tinh không gây nguy hiểm trực tiếp cho con người trên mặt đất, nhưng các chất ô nhiễm sinh ra trong quá trình cháy có thể gây hại cho tầng khí quyển và góp phần làm Trái Đất ấm lên.

McDowell cảnh báo trên trang EarthSky: “Hiện vẫn chưa rõ liệu tác động đó có đủ lớn để gây hậu quả nghiêm trọng hay không nhưng cũng không thể chắc rằng nó sẽ vô hại”.

Đà phát triển thần tốc của SpaceX đang lấp kín quỹ đạo Trái Đất thấp với tốc độ chưa từng có trong lịch sử. Ở mặt tích cực, nó giúp mở rộng khả năng tiếp cận Internet toàn cầu, mang lại lợi ích to lớn cho việc kết nối mạng ở cả những nơi khó tiếp cận nhất Trái Đất. Nhưng ở chiều ngược lại, rủi ro va chạm giữa các vệ tinh ngày càng lớn.

Hiện Lực lượng Không gian Hoa Kỳ (USSF) đang theo dõi gần 47.000 vật thể trong không gian, bao gồm vệ tinh còn hoạt động, vệ tinh chết và các mảnh vụn nhỏ. Chỉ riêng Starlink đã phải thực hiện hàng chục nghìn lần điều chỉnh quỹ đạo mỗi năm để tránh va chạm. Tuy nhiên, SpaceX vẫn có kế hoạch phóng thêm hàng chục nghìn vệ tinh nữa, trong khi các công ty và quốc gia khác cũng đang chạy đua triển khai các chòm sao riêng.

Nếu xu hướng này tiếp diễn, không gian sẽ trở nên chật chội chưa từng có, và bất kỳ vụ va chạm nào cũng có thể tạo ra một trường mảnh vỡ đe dọa toàn bộ hệ thống vệ tinh, cũng như gây nguy hiểm cho con người dưới mặt đất nếu có mảnh vỡ rơi xuống.

Dù vậy, không thể phủ nhận rằng SpaceX đã thay đổi căn bản cách nhân loại hiện diện trong vũ trụ. Cột mốc vệ tinh Starlink thứ 10.000 không chỉ thể hiện sức mạnh công nghệ của công ty, mà còn mở ra câu hỏi lớn: Sự thay đổi ấy rốt cuộc sẽ mang đến điều gì cho Trái Đất và không gian quanh nó?

Bùi Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/phong-ve-tinh-thu-10-000-vao-khong-gian-spacex-gay-lo-ngai-240349.html