Liên kết để nâng tầm gạo đỏ
Gạo đỏ là giống gạo rẫy truyền thống lâu đời của dân tộc Xơ Đăng ở xã Măng Bút. Trước đây, giống gạo này bị mai một, diện tích sụt giảm. Tuy nhiên, với sự nỗ lực, quyết tâm bảo tồn, phát triển của địa phương, gạo đỏ đã “hồi sinh” và bước đầu có chỗ đứng trên thị trường.
Để nâng cao giá trị của gạo đỏ, đặc biệt là giúp tăng thu nhập cho đồng bào Xơ Đăng nơi đây, tháng 8/2024, Hội LHPN huyện Kon Plông (cũ) phối hợp với Hội LHPN xã Măng Bút thành lập Tổ hợp tác sản xuất, tiêu thụ sản phẩm từ gạo đỏ với 10 thành viên là hội viên phụ nữ ở thôn Măng Buk.
Chị Y Siêu đang phơi những sợi bún gạo đỏ. Ảnh: ĐÔ ĐÔ
Tổ trưởng tổ hợp tác Y Siêu cho biết, khi thành lập tổ, chúng tôi được hỗ trợ hệ thống máy móc để làm bún, máy hút chân không định hình, in bao bì, tem nhãn và hỗ trợ một phần gạo đỏ để các thành viên sản xuất. Bên cạnh đó, các thành viên trong tổ hợp tác cũng đối ứng thêm kinh phí để cùng thực hiện.
Tổ hợp tác phân chia công việc rõ ràng, một tuần làm 3 mẻ bún, mỗi mẻ phân công 3 người làm. Mỗi buổi làm đều được chấm công rõ ràng, cụ thể. Tất cả các nguồn thu từ việc bán bún được tổ hợp tác tổng hợp để chia cho mỗi thành viên và giành lại một ít làm vốn sản xuất trong thời gian tới.
Các chị em trong Tổ hợp tác sản xuất, tiêu thụ sản phẩm từ gạo đỏ đang đóng gói sản phẩn để kịp giao cho khách.
Sau 1 năm ra mắt, sản phẩm bún gạo đỏ được người tiêu dùng chấp nhận và có phản hồi tích cực. Hiện tại, bún gạo đỏ được đóng gói bao bì, nhãn mác và bán với giá 60 nghìn đồng/kg. Sản phẩm thường xuyên có mặt tại các điểm, khu du lịch xã Măng Đen và trong các hội chợ, triển lãm hàng nông sản trên địa bàn tỉnh.
Ngoài ra, để quảng bá rộng rãi sản phẩm bún gạo đỏ, các thành viên trẻ tuổi trong tổ đã năng động, sáng tạo quảng bá sản phẩm trên mạng xã hội. Qua đó giới thiệu, lan tỏa sản phẩm đặc trưng của dân tộc mình đến với khách hàng khắp nơi; đồng thời giúp chị em có thêm nguồn thu nhập.
Đầu ra bún gạo đỏ ổn định tạo động lực để các chị em trong tổ nỗ lực sản xuất.
Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam xã, Chủ tịch Hội LHPN xã Măng Bút Y Núi cho hay, khi tham gia vào tổ hợp tác, các hội viên phụ nữ đã thoát ra khỏi hình thức sản xuất nhỏ lẻ hộ gia đình và chuyển sang hình thức hợp tác, cùng nhau phân công lao động, sản xuất với quy mô bài bản. Hiện đầu ra bún gạo đỏ khá ổn định, tạo động lực để các chị em không ngừng học hỏi, sáng tạo thêm nhiều sản phẩm mới từ gạo đỏ truyền thống, phù hợp với nhu cầu của khách hàng.
“Bắt tay” đưa nghề dệt vươn xa
Từ nhỏ, các cô gái người Xơ Đăng (nhánh Hà Lăng) ở xã Rờ Kơi đã được bà và mẹ hướng dẫn làm quen với khung cửi. Theo phong tục xưa, khi muốn “bắt chồng”, các cô gái phải tự tay dệt những bộ váy, áo thổ cẩm làm sính lễ. Cứ như vậy, khung cửi trở thành vật báu truyền đời không thể thiếu trong từng nếp nhà.
Tuy nhiên, nhịp sống hiện đại đang làm cho nghề dệt truyền thống có nguy cơ thất truyền, bởi những nghệ nhân ngày càng lớn tuổi trong khi lớp trẻ lại không mấy mặn mà. Trước thực tế đó, năm 2021, Hội LHPN xã Rờ Kơi thành lập Tổ hợp tác dệt thổ cẩm với 12 thành viên, do bà Y Rưa (65 tuổi), ở thôn Rờ Kơi, làm Tổ trưởng.
Tổ hợp tác dệt thổ cẩm vừa giúp các chị em có thêm thu nhập vừa bảo tồn nghề truyền thống của dân tộc.
Khi tham gia tổ hợp tác, các thành viên được tập huấn nâng cao tay nghề; từ đó, tạo ra những sản phẩm thổ cẩm độc đáo, màu sắc tinh tế, bắt mắt, vừa sử dụng trong gia đình và bán để kiếm thêm thu nhập.
Sau 4 năm thành lập, tổ đã có 20 thành viên. Bên cạnh các bà, các mẹ đã ở tuổi lục tuần, tổ có khoảng 50% thành viên từ 15 - 35 tuổi. Miệt mài bên khung dệt, bà Y Rưa chia sẻ, nghề dệt đòi hỏi sự kiên trì, tỉ mỉ, óc quan sát cũng như sự sáng tạo. Biết dệt đã khó, dệt được tấm thổ cẩm đẹp càng khó hơn. Bản thân tôi được học từ mẹ nên 20 tuổi đã có thể dệt thành thạo. Khi tham gia tổ hợp tác, tôi đã truyền dạy cho các thành viên về kỹ thuật dệt, cách dệt hoa văn khó.
Chị Y Tuen chăm chú quan sát nghệ nhân trong tổ hợp tác hướng dẫn dệt các hoa văn khó.
Sau 3 năm tham gia Tổ hợp tác dệt thổ cẩm, chị Y Tuen (31 tuổi), ở thôn Đăk Đe, đã tự dệt được những tấm thổ cẩm theo ý muốn. “Trước đây, tôi dệt những đồ đơn giản để phục vụ gia đình. Từ khi là thành viên của tổ hợp tác, tôi được tập huấn hướng dẫn kỹ thuật dệt và làm được những hoa văn khó. Nhờ nâng cao chất lượng sản phẩm, khách hàng đặt mua ngày càng nhiều”, chị Y Tuen bày tỏ.
Theo Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam xã, Chủ tịch Hội LHPN xã Rờ Kơi Y Huệ, tuy ở độ tuổi khác nhau, song các chị em trong Tổ hợp tác thổ cẩm đều hào hứng, sẵn sàng chia sẻ, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Nhờ vậy, sản phẩm của chị em ngày càng phong phú, đa dạng. Bên cạnh những chiếc váy, áo truyền thống, chị em có thể tự tay dệt nhiều sản phẩm khác như: khăn, túi xách, ví.
Có thể thấy, việc đẩy mạnh thành lập các tổ liên kết, tổ hợp tác sản xuất trong phụ nữ vùng dân tộc thiểu số không chỉ giúp nhiều chị em thay đổi nếp nghĩ, cách làm trong sản xuất nông nghiệp mà còn biết cách khai thác và phát huy các nghề truyền thống để nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống.
Bài, ảnh: NAY SĂT