Phục hồi chức năng – 'chìa khóa' nâng cao chất lượng sống cho người cao tuổi

3 giờ trướcBài gốc

Tại hội nghị khoa học gần đây, chuyên gia phục hồi chức năng - ThS.BS Phan Minh Tuấn (Bệnh viện Phục hồi chức năng và Điều trị bệnh nghề nghiệp TPHCM) đã chia sẻ nhiều vấn đề thực tế và thú vị về "chìa khóa" nâng cao chất lượng sống người cao tuổi. Những thực tế lâm sàng tại bệnh viện với mô hình điều trị trong ngày dành cho người cao tuổi đã minh họa sinh động các vấn đề chuyên môn mà chuyên gia đề cập.

Theo chuyên gia Tuấn, già hóa dân số đang diễn ra nhanh chóng tại Việt Nam, đặt ra nhiều thách thức đối với hệ thống y tế, đặc biệt trong chăm sóc và phục hồi chức năng cho người cao tuổi. Chuyên gia nhấn mạnh: "Kéo dài tuổi thọ là một thành tựu lớn của y học hiện đại, nhưng kéo dài những năm sống khỏe mạnh, tự chủ mới là mục tiêu cốt lõi".

Việc chăm sóc người cao tuổi nếu chỉ tập trung điều trị bệnh mạn tính là chưa đủ.

Trong bối cảnh đó, mô hình phục hồi chức năng (PHCN) toàn diện cho người cao tuổi được triển khai tại bệnh viện và các đơn vị chăm sóc ban ngày đang cho thấy vai trò then chốt. "Người cao tuổi là nhóm dân số dễ tổn thương, thường mang nhiều bệnh lý mạn tính, suy giảm chức năng vận động, nhận thức và khả năng tự chăm sóc. Việc chăm sóc nếu chỉ tập trung điều trị bệnh mạn tính là chưa đủ, mà cần một chiến lược toàn diện, kết hợp điều trị – phòng ngừa – phục hồi – thích nghi" – chuyên gia Phan Minh Tuấn cho biết.

Điều trị song hành với phòng ngừa

PHCN lão khoa không chỉ nhằm khôi phục những chức năng đã suy giảm, mà còn giúp người cao tuổi thích nghi với quá trình lão hóa vốn không thể đảo ngược. Trong đó, giáo dục sức khỏe cho người bệnh và gia đình giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Vận động trị liệu, hoạt động trị liệu cần được triển khai sớm và duy trì liên tục, bởi "không sử dụng sẽ dẫn đến mất chức năng".

Ở người cao tuổi, khiếm khuyết thường xuất hiện đồng thời ở nhiều khía cạnh: Thể chất, tinh thần (lo âu, buồn bã), nhận thức và xã hội (nguy cơ tách biệt với gia đình, cộng đồng)... Do đó, PHCN phải mang tính đa ngành, cá thể hóa, hướng đến mục tiêu cuối cùng là cải thiện chất lượng cuộc sống.

Ứng dụng robot trong phục hồi chức năng tại bệnh viện.

Theo ThS.BS Phan Minh Tuấn, lão hóa gây ra hàng loạt thay đổi như: Giảm khối cơ, tăng mỡ, loãng xương, biến đổi dáng đi, suy giảm thị lực... Những biến đổi này làm gia tăng nguy cơ té ngã, gãy xương, bất động và phụ thuộc.

Trong lão khoa, bốn vấn đề lớn thường gặp gồm: sa sút trí tuệ – mê sảng, bất động, té ngã và rối loạn tiểu tiện. Đây không chỉ là hậu quả của tuổi tác mà còn liên quan đến nhiều bệnh lý như tai biến mạch máu não, Parkinson, loãng xương, viêm khớp hay các bệnh tim phổi mạn tính. Nếu không được can thiệp kịp thời, các vấn đề này có thể tạo thành "vòng xoắn bệnh lý", khiến người cao tuổi nhanh chóng suy kiệt.

Đơn cử, bất động kéo dài làm tăng nguy cơ viêm phổi, nhiễm trùng tiểu, tắc tĩnh mạch sâu. Trong khi đó, sa sút trí tuệ và mê sảng cần được phân biệt rõ để có hướng xử trí phù hợp, tránh bỏ sót.

Can thiệp sớm, hiệu quả cao

Bị loét tì đè là biến chứng thường gặp ở người cao tuổi nằm lâu hoặc ngồi xe lăn, đặc biệt ở nhóm trên 85 tuổi. Chuyên gia nhấn mạnh, xoay trở đúng cách là "chìa khóa" trong phòng ngừa và điều trị, với khuyến cáo xoay trở thường xuyên với bệnh nhân nằm giường và 15–30 phút với người ngồi xe lăn. Song song đó là đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ, chăm sóc da, kiểm soát môi trường ẩm ướt và áp dụng các biện pháp hỗ trợ như vận động trị liệu, kích thích điện...

Té ngã cũng là một hội chứng lão khoa điển hình, xảy ra ở hơn 30% người trên 65 tuổi, trong đó 3–5% dẫn đến gãy xương. Đánh giá nguy cơ té ngã cần toàn diện, từ sức cơ, thăng bằng, thị lực đến môi trường sống. Việc điều chỉnh không gian sinh hoạt an toàn, sử dụng giày dép phù hợp, tối ưu hóa thuốc điều trị và xây dựng chương trình tập luyện PHCN đóng vai trò quyết định.

Phục hồi chức năng toàn diện cho người cao tuổi không chỉ là giải pháp y tế mà còn là chiến lược xã hội.

Tiểu không tự chủ là vấn đề phổ biến, ảnh hưởng nặng nề đến thể chất, tâm lý và chất lượng sống. Các liệu pháp hành vi như lập thời khóa biểu đi vệ sinh, luyện tập bàng quang, tập cơ sàn chậu (Kegel), kết hợp thay đổi lối sống đã chứng minh hiệu quả rõ rệt.

Theo chuyên gia, PHCN toàn diện cho người cao tuổi không chỉ là giải pháp y tế mà còn là chiến lược xã hội, góp phần giảm gánh nặng chăm sóc, tiết kiệm chi phí và nâng cao chất lượng sống cho người cao tuổi. Việc tăng cường đào tạo nhân lực lão khoa và đẩy mạnh phối hợp liên ngành sẽ là hướng đi cần thiết trong bối cảnh già hóa dân số ngày càng rõ nét tại Việt Nam.

Đỗ Bá

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/phuc-hoi-chuc-nang-chia-khoa-nang-cao-chat-luong-song-cho-nguoi-cao-tuoi-169251222183105571.htm