Phục hồi chức năng phát triển mạnh nhưng đối mặt nhiều nghịch lý

4 giờ trướcBài gốc

Sau hơn hai năm triển khai Chương trình phát triển hệ thống phục hồi chức năng (PHCN) theo Quyết định 569/QĐ-TTg, công tác PHCN ghi nhận bước tiến ấn tượng về quy mô, phạm vi và cách tiếp cận. Tuy nhiên, báo cáo Bộ Y tế cũng chỉ ra nghịch lý lớn: mạng lưới mở rộng nhanh nhưng nền tảng nhân lực, tài chính và cơ chế chưa theo kịp, khiến PHCN đứng trước ngưỡng rẽ quan trọng.

Trụ cột của y tế

Tại hội nghị sơ kết thực hiện Quyết định 569/QĐ-TTg và tổng kết công tác PHCN năm 2025, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn nhấn mạnh PHCN không còn là lĩnh vực bổ trợ sau điều trị mà là trụ cột quyết định khả năng trở lại cuộc sống bình thường, khả năng lao động và hòa nhập xã hội của người bệnh.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn nhấn mạnh vai trò quan trọng của PHCN

Ông khẳng định: nếu điều trị giúp bệnh nhân vượt giai đoạn nguy kịch, PHCN giúp họ tự chủ, giao tiếp, lao động và hòa nhập cộng đồng, phản ánh rõ tính nhân văn và trình độ y tế. Trong bối cảnh dân số già hóa nhanh, bệnh mạn tính gia tăng, PHCN trở thành nhu cầu thiết yếu của xã hội.

Thứ trưởng cũng nhấn mạnh ý nghĩa chiến lược của Quyết định 569/QĐ-TTg: lần đầu tiên PHCN được đặt đúng vị trí trong hệ thống y tế hoàn chỉnh, với định hướng phát triển dài hạn, đồng bộ từ Trung ương đến cơ sở, từ y tế chuyên sâu đến PHCN dựa vào cộng đồng. Sau hơn hai năm, PHCN ghi nhận chuyển biến tích cực về thể chế, mạng lưới, hướng dẫn chuyên môn và mô hình cộng đồng, cùng nhận thức xã hội ngày càng rõ nét.

Ông Vương Ánh Dương báo cáo côngtác PHCN 2 năm qua

Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, Chữa bệnh, ông Vương Ánh Dương, cho biết dữ liệu người khuyết tật được cập nhật từ tuyến xã, kết nối đồng bộ với trung ương, giúp quản lý hiệu quả 914.302 người trên toàn quốc. Một số địa phương đã thí điểm PHCN từ xa, hỗ trợ người bệnh vùng khó tiếp cận dịch vụ, duy trì tập luyện tại nhà và nhận tư vấn trực tuyến. Mô hình này giảm áp lực di chuyển, tiết kiệm chi phí và thời gian, đồng thời nâng cao khả năng theo dõi tiến trình phục hồi và lập kế hoạch phát triển mạng lưới bền vững.

Nhóm can thiệp sớm cũng ghi nhận quy mô chưa từng có: hơn 667.000 phụ nữ mang thai được sàng lọc trước sinh, gần 70% tổng số thai kỳ dự kiến; hơn 551.000 trẻ sơ sinh được sàng lọc, tạo nền tảng phát hiện và can thiệp khuyết tật kịp thời. Mô hình PHCN dựa vào cộng đồng tiếp tục ổn định, ngay cả khi có biến động hành chính. Trước sáp nhập cấp xã, chương trình triển khai tại 39 tỉnh, nhiều địa phương duy trì mạng lưới 100% xã, phường; sau sáp nhập, các hoạt động không đứt gãy, cho thấy PHCN “ăn sâu” vào hệ thống cơ sở.

Mạng lưới mở rộng nhưng vẫn thiếu nhân lực và cơ chế

Mạng lưới cơ sở PHCN mở rộng nhanh: 5 bệnh viện PHCN trực thuộc Bộ Y tế với 1.250 giường, 24 bệnh viện PHCN tỉnh, hơn 650 khoa, trung tâm PHCN tại trung ương, tỉnh và trung tâm y tế khu vực. Tại tuyến cơ sở, cán bộ trạm y tế xã đã được đào tạo kiến thức cơ bản, quản lý người khuyết tật, tư vấn và hướng dẫn tập luyện tại nhà.

Dù vậy, nhân lực PHCN vẫn thiếu nghiêm trọng. Hiện cả nước chỉ có 2 giáo sư, 10 phó giáo sư và hơn 20 bác sĩ trình độ tiến sĩ/chuyên khoa II PHCN; nhiều tỉnh không có bác sĩ sau đại học, một số bệnh viện y học cổ truyền – PHCN không có bác sĩ chuyên ngành.

Hệ thống phục hồi chức năng: Mở rộng thần tốc nhưng đối mặt nghịch lý

Kỹ thuật PHCN tuyến trung tâm y tế khu vực chỉ đạt 15%, tại trạm y tế xã phần lớn chỉ tư vấn do chưa được thanh toán BHYT. Cơ chế tài chính cũng là điểm nghẽn: kinh phí PHCN dựa vào cộng đồng chủ yếu lồng ghép, chưa có định mức chi thường xuyên; kỹ thuật cao như PHCN bằng robot chưa có khung giá BHYT; vướng mắc bệnh án điện tử làm khó thanh toán bảo hiểm.

Theo ông Dương, PHCN đang đứng trước ngưỡng quyết định. Nếu không bứt phá về cơ chế tài chính, nhân lực và đầu tư trọng điểm, nguy cơ “có mạng lưới nhưng thiếu chất lượng” là hiện hữu. Ngược lại, giải quyết được các điểm nghẽn sẽ đưa PHCN trở thành trụ cột chăm sóc sức khỏe dài hạn, đặc biệt trong bối cảnh dân số già hóa và gánh nặng bệnh mạn tính tăng, mở ra hướng phát triển bền vững trong giai đoạn tới.

Thanh Hằng

Nguồn VietTimes : https://viettimes.vn/phuc-hoi-chuc-nang-phat-trien-manh-nhung-doi-mat-nhieu-nghich-ly-post192912.html