Mô hình trồng ớt xuất khẩu tại tổ dân phố Việt Trung, phường Nam Sầm Sơn.
Phường Nam Sầm Sơn có tổng diện tích tự nhiên gần 1.850ha, trong đó đất nông nghiệp chiếm hơn 999ha, tương đương 54% diện tích. Tuy nhiên, theo quy hoạch phát triển không gian đô thị và sử dụng đất đến năm 2030, diện tích này sẽ giảm mạnh, chỉ còn khoảng 436ha. Phần đất giảm chủ yếu được dành cho phát triển hạ tầng, các khu dân cư, du lịch, thương mại - dịch vụ. Trong điều kiện ấy, nếu không có giải pháp căn cơ, việc sản xuất nhỏ lẻ, manh mún sẽ khó tồn tại, đồng thời đời sống nông dân cũng bị ảnh hưởng khi đất sản xuất giảm. Chính vì vậy, Đảng bộ phường Nam Sầm Sơn đã đưa ra định hướng chiến lược, tập trung tích tụ ruộng đất, từng bước xây dựng các vùng sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, có tính cạnh tranh, đảm bảo đầu ra ổn định và có khả năng thích ứng với yêu cầu của nền nông nghiệp hiện đại.
Nghị quyết Đại hội Đảng bộ phường lần thứ I đặt mục tiêu đến năm 2030, toàn phường tích tụ, tập trung được 40ha đất nông nghiệp, trong đó có 20ha ứng dụng công nghệ cao, hình thành các mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị, kết hợp giữa nông nghiệp với du lịch - dịch vụ.
Để đạt mục tiêu này, phường Nam Sầm Sơn đã và đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết, phường tập trung quy hoạch lại các vùng sản xuất nông nghiệp theo hướng “tinh - gọn - hiệu quả”, lựa chọn những diện tích đất thuận lợi để đầu tư hình thành vùng sản xuất tập trung. Trong đó, định hướng ưu tiên phát triển mô hình nông nghiệp đô thị thông minh, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp kết hợp du lịch trải nghiệm.
Một trong những trọng tâm là khuyến khích nông dân cho thuê, góp đất hoặc liên kết để hình thành các cánh đồng liền vùng, đồng thửa. Cách làm này không chỉ giúp giải quyết tình trạng đất manh mún, nhỏ lẻ, mà còn tạo điều kiện thuận lợi để áp dụng cơ giới hóa đồng bộ và công nghệ cao trong sản xuất. Đặc biệt, phường đặt mục tiêu đầu tư khoảng 20ha đất tích tụ để xây dựng vùng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao. Đây sẽ là “vùng lõi” để ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật hiện đại như máy bay phun thuốc, hệ thống tưới nhỏ giọt, giống cây trồng sạch bệnh, ứng dụng cảm biến môi trường, nhật ký điện tử... hướng đến mô hình “1 vụ - 3 giá trị”, vừa sản xuất nông nghiệp, vừa kết hợp tổ chức trải nghiệm du lịch nông nghiệp, vừa đào tạo nghề nông cho thế hệ trẻ.
Phường Nam Sầm Sơn xác định để phát triển nông nghiệp quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao, không thể thiếu vai trò của HTX và doanh nghiệp. Các HTX sẽ được củng cố, nâng cao năng lực quản trị để trở thành đầu mối tổ chức sản xuất, tiêu thụ sản phẩm; trong khi doanh nghiệp được khuyến khích đầu tư, liên kết cùng nông dân và HTX trong toàn bộ chuỗi giá trị, từ giống, phân bón, kỹ thuật, thu hoạch, chế biến đến tiêu thụ. Đây là yếu tố quan trọng giúp sản phẩm nông nghiệp địa phương vươn ra thị trường rộng lớn, thay vì chỉ dừng lại ở quy mô tự cung tự cấp.
Là một phường ven biển, trung tâm du lịch nổi tiếng của xứ Thanh, Nam Sầm Sơn có nhiều lợi thế để phát triển mô hình “nông nghiệp gắn với du lịch”. Ý tưởng này không mới, nhưng trong bối cảnh diện tích đất nông nghiệp dần thu hẹp, việc kết hợp giữa nông nghiệp và du lịch trải nghiệm lại càng có ý nghĩa thực tiễn.
Khách du lịch đến Sầm Sơn không chỉ để tắm biển, nghỉ dưỡng, mà ngày càng có nhu cầu tìm hiểu, trải nghiệm văn hóa và cuộc sống nông thôn. Việc xây dựng các mô hình “vườn rau sạch”, “trang trại công nghệ cao”, “khu trải nghiệm làm nông dân” sẽ trở thành điểm nhấn mới, góp phần kéo dài thời gian lưu trú và tăng chi tiêu của du khách.
Mặc dù đã có định hướng rõ ràng, song để hiện thực hóa mục tiêu tích tụ 40ha đất nông nghiệp, trong đó 20ha công nghệ cao vào năm 2030, Nam Sầm Sơn vẫn phải đối mặt với không ít khó khăn, như: Tâm lý của một bộ phận nông dân chưa sẵn sàng cho việc cho thuê, góp đất; nguồn lực đầu tư cho nông nghiệp công nghệ cao còn hạn chế, trong khi chi phí áp dụng công nghệ hiện đại khá lớn. Ngoài ra, năng lực quản lý của một số HTX chưa đáp ứng yêu cầu liên kết chuỗi giá trị.
Trong tiến trình đô thị hóa nhanh chóng, việc nông nghiệp phải thu hẹp diện tích là điều khó tránh khỏi. Nhưng thay vì bị động, phường Nam Sầm Sơn đã lựa chọn một hướng đi chủ động, sáng tạo, tích tụ đất đai, phát triển nông nghiệp công nghệ cao, kết hợp với du lịch trải nghiệm. Đây chính là con đường để nông nghiệp không chỉ tồn tại, mà còn phát triển bền vững, hiện đại, gắn liền với lợi thế của địa phương. Mục tiêu 40ha tích tụ, trong đó 20ha ứng dụng công nghệ cao vào năm 2030 là thách thức, nhưng cũng là cơ hội để Nam Sầm Sơn khẳng định bản lĩnh, bắt nhịp xu thế mới và đóng góp vào sự phát triển chung của nền nông nghiệp tỉnh nhà.
Bài và ảnh: Trường Giang