Danh tướng Phạm Tu - người mở đầu truyền thống dựng nước và giữ nước thời Vạn Xuân. Theo sử sách và thần phả, Đô Hồ Đại Vương Phạm Tu sinh năm 476, tại trang Quang Liệt, nay là địa bàn phường Thanh Liệt. Thời niên thiếu, ông nổi tiếng thông minh, chăm học binh thư và giỏi võ nghệ. Năm 542, hưởng ứng cuộc khởi nghĩa của Lý Bí chống ách đô hộ của nhà Lương, dù đã 66 tuổi, Phạm Tu vẫn tập hợp nghĩa binh tham gia chiến đấu. Nhờ tài năng và lòng yêu nước, ông góp phần quan trọng trong việc đánh đuổi quân xâm lược, giành lại độc lập, lập nên nhà nước Vạn Xuân năm 544 - mở đầu cho thời kỳ tự chủ lâu dài của dân tộc.
Quang cảnh lễ kỷ niệm 1480 năm ngày hóa Đô Hồ Đại Vương Phạm Tu (545-2025). Ảnh: Nghiêm Liên
Không chỉ thế, ông còn lãnh đạo quân dân ta dẹp giặc ở phương Nam (Champa), giữ vững bờ cõi quốc gia non trẻ. Với những công lao to lớn, ông được phong làm Tả tướng quân - Tổng chỉ huy quân đội thời bấy giờ, và được vua Lý Nam Đế ban trướng “Cự Bắc - Bình Nam”. Ông đã hy sinh anh dũng tại chiến tuyến sông Tô Lịch năm 545, thọ 69 tuổi. Sau khi hy sinh, ông được truy phong là “Đô Hồ Đại Vương”, tước hiệu “Long Biên hầu”, được nhân dân Thanh Liệt tôn thờ làm Thành hoàng làng. Ngài cũng được Hội đồng họ Phạm Việt Nam suy tôn là Thượng thủy tổ họ Phạm Việt Nam vào năm 1998.
Di tích đình Ngoại, nơi thờ Đô Hồ Đại Vương Phạm Tu, được xây dựng từ năm 1690, tọa lạc trên vùng đất “đầu rồng” linh thiêng cạnh hồ Đầm Tròn. Công trình mang kiến trúc chữ “Đinh” gồm năm gian đại bái và ba gian hậu cung, trải qua nhiều lần trùng tu, đặc biệt vào các năm 1879, 1923 và 2010.
Năm 1989, đình Ngoại được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng Di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia. Đình Ngoại là một trong ba di tích lịch sử quan trọng của Thanh Liệt (cùng với đình Nội và chùa Quang Ân) tạo thành Khu di tích cấp quốc gia gắn liền với ba danh nhân tiêu biểu của quê hương: Danh nhân Đô Hồ Đại Vương Phạm Tu, Danh nhân Tiên Triết Chu Văn An và Sư Tổ Thích Thanh Hanh.
Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Thanh Liệt Nguyễn Minh Tuân thắp hương tại buổi lễ. Ảnh: Nghiêm Liên
Phát huy truyền thống quê hương “địa linh nhân kiệt”, những năm qua, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân phường Thanh Liệt không ngừng nỗ lực xây dựng địa phương ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại. Đặc biệt, việc tích hợp đình Ngoại vào khuôn viên Công viên tưởng niệm danh nhân Chu Văn An (quy mô khoảng 100ha) đang được triển khai, hứa hẹn đưa nơi đây trở thành điểm đến văn hóa, lịch sử, giáo dục lớn của Hà Nội và cả nước.
Lễ kỷ niệm 1480 năm ngày hóa Đô Hồ Đại Vương Phạm Tu không chỉ là dịp để tưởng nhớ công lao của bậc tiền nhân, mà còn là dịp để cán bộ và nhân dân phường Thanh Liệt ôn lại truyền thống lịch sử hào hùng, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, cùng nhau xây dựng quê hương ngày càng văn minh, giàu đẹp, xứng đáng với vùng đất “thanh cao - oanh liệt”.
Ngọc Quỳnh