Qatar bất ngờ bị Israel tấn công: Nước xa có muốn cứu lửa gần?

6 giờ trướcBài gốc

Tối ngày 9/9, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã phát động một chiến dịch tấn công bất ngờ nhằm vào khu dân cư cao cấp West Bay Lagoon ở quận Katara, phía Bắc Thủ đô Doha của Qatar, nơi cư trú của một số thành viên lãnh đạo cấp cao Hamas. Reuters dẫn nguồn từ truyền thông Israel cho hay, chiến dịch huy động sự tham gia của 15 máy bay chiến đấu của Israel, tập trung không kích vào “một mục tiêu duy nhất” chỉ trong thời gian rất ngắn.

Một tòa nhà ở Doha bị hư hại sau cuộc tấn công của Israel ngày 9/9. Ảnh: Reuters

Tuyên bố của IDF và Cơ quan An ninh nội địa Israel đưa ra ngay sau đó khẳng định, Israel đã tiến hành "một cuộc tấn công chính xác nhằm vào giới lãnh đạo cấp cao" Hamas, trong đó có Khalil al-Hayya, Trưởng đoàn đàm phán của Hamas và Zaher Jabarin, lãnh đạo lưu vong của Bờ Tây. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu gọi cuộc tấn công là "hoàn toàn hợp lý" và là "một chiến dịch độc lập của Israel".

Bộ Nội vụ Qatar ghi nhận một nhân viên an ninh nước này thiệt mạng, một số khác bị thương trong cuộc tấn công.

Cú sốc của Qatar

Qatar có lẽ đã từng nghĩ rằng mình miễn nhiễm với nguy cơ bị Israel tấn công. Quốc gia vùng Vịnh nhỏ bé này là một đồng minh quan trọng của Mỹ, mới chỉ 4 tháng trước còn long trọng tiếp đón Tổng thống Donald Trump bằng thảm đỏ, ký kết những thỏa thuận trị giá hàng tỷ USD, thậm chí tặng cho ông Trump một chiếc chuyên cơ tổng thống gây nhiều tranh cãi.

Thủ tướng Qatar Sheikh Mohammed Al Thani hôm 10/9 lên án gay gắt cuộc tấn công của Israel. Ảnh: AFP

Với vai trò trung gian hòa giải nhằm chấm dứt chiến tranh ở Gaza, Thủ tướng Qatar Sheikh Mohammed bin Abdulrahman bin Jassim Al Thani hôm 8/9 đã trực tiếp gặp Trưởng đoàn đàm phán của Hamas, Khalil Al-Hayya, để thúc đẩy thỏa thuận ngừng bắn và trao đổi con tin do Mỹ dẫn dắt. Phản hồi từ Hamas dự kiến được đưa ra tại một cuộc họp tiếp theo vào tối 9/9. Thế nhưng, chỉ vài giờ trước thời điểm đó, máy bay chiến đấu của Israel đã oanh tạc một tòa nhà dân cư ở Doha, khiến 5 thành viên Hamas và một nhân viên an ninh Qatar thiệt mạng.

Cảm giác sốc và bị phản bội bao trùm Thủ đô Qatar. Ngôn từ mà Thủ tướng nước này sử dụng mạnh mẽ, gay gắt và đầy phẫn nộ, khác hẳn phong thái bình tĩnh thường thấy trong gần hai năm rưỡi kiên trì theo đuổi nỗ lực chấm dứt cuộc chiến Gaza.

Trong một cuộc phỏng vấn với CNN hôm 10/9, ông gọi cuộc tấn công của Israel là “vụ khủng bố cấp nhà nước”, đồng thời cảnh báo Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã “giết chết mọi hy vọng” về số phận con tin và phá hoại “mọi cơ hội hòa bình”. Ông cũng khẳng định nhà lãnh đạo Israel phải bị “đưa ra công lý”, cáo buộc Netanyahu đã vi phạm “mọi luật pháp quốc tế”.

Qatar - một quốc gia không có quan hệ ngoại giao chính thức với Israel đã chủ động mời các phái đoàn đến để gián tiếp đàm phán với Hamas. Đây là nỗ lực từng được Tổng thống Trump ca ngợi, khi ông nhấn mạnh chính quyền Doha đã “dũng cảm chấp nhận rủi ro cùng chúng tôi để “môi giới” cho hòa bình”.

Qatar cũng từng được coi là đã hứng chịu thiệt hại thay cho Mỹ khi Iran tấn công căn cứ quân sự Al Udeid hồi tháng 6 năm nay - căn cứ lớn nhất của Mỹ tại khu vực. Tehran nói đây là động thái đáp trả việc Washington oanh kích các cơ sở hạt nhân của Iran. Khi đó, Doha đã lên án gay gắt nhưng sau đó họ cũng không làm gì hơn để tránh đẩy xa vấn đề.

Lựa chọn "ngả" về Mỹ của Qatar bị đặt câu hỏi

Cuộc tấn công của Israel nhằm vào Qatar không chỉ được cảm nhận ở Qatar, mà chắc chắn sẽ khiến các quốc gia Ảrập khác trong khu vực cảnh giác. Các quốc gia vùng Vịnh, trong nhiều thập kỷ qua đã chủ động xoay trục về phía Mỹ cả về chính trị lẫn tài chính, nay có lẽ đang tự hỏi liệu sự lựa chọn đó có thực sự mang lại lợi ích cho họ hay không?

Trong chuyến thăm của Tổng thống Donald Trump hồi tháng 5 vừa qua, Ảrập Xêút, Qatar và UAE đã cam kết những hợp đồng trị giá tới 3.000 tỷ USD, và họ đã giữ đúng cam kết của mình. Nhưng những cam kết bảo đảm an ninh của Mỹ được ngầm hiểu vốn được gắn liền với các bản ghi nhớ và thỏa thuận khổng lồ liệu có được thực thi trên thực tế?

“Các quốc gia đó hẳn đang tự hỏi họ có thể làm gì để ngăn chặn những cuộc tấn công trong tương lai”, học giả HA Hellyer thuộc Carnegie Endowment for International Peace nhận định, “nhưng cũng phải cân nhắc về một kiến trúc an ninh mới mà họ cần đầu tư, thay vì tiếp tục dựa vào một đối tác thậm chí không thể bảo vệ họ trước chính đồng minh của mình”.

Tác động đến vai trò trung gian khu vực

Sự đổ vỡ lòng tin giữa các đối tác vùng Vịnh và Mỹ đã diễn ra, mức độ nghiêm trọng đến đâu còn phụ thuộc vào cách Tổng thống Trump sẽ trấn an đồng minh và thông điệp công khai của ông gửi tới Israel như thế nào. Một câu hỏi lớn hơn là liệu sự kiện này sẽ làm nản lòng các nỗ lực trung gian hòa giải đến đâu?

Dù Qatar chưa đóng hẳn cánh cửa với vai trò trung gian hòa giải, các cuộc đàm phán hiện tại đang ở trạng thái treo lơ lửng, thậm chí có nguy cơ tan biến trong đống tro tàn từ nỗ lực quân sự mới nhất của Israel.

Hasan Alhasan, nghiên cứu viên cao cấp về chính sách Trung Đông tại Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế (IISS), cho rằng: “Đây là loại rủi ro mà không nhiều quốc gia trong khu vực sẵn sàng chấp nhận chỉ để đổi lấy vai trò trung gian hòa giải”.

Qatar và Ai Cập từ lâu đã giữ vai trò hòa giải giữa Israel và Hamas. Oman từng làm trung gian giữa Iran và Mỹ, và thành công hơn khi kết nối Washington với lực lượng Houthi. UAE từng làm trung gian cho các cuộc trao đổi tù nhân giữa Nga và Ukraine. Ảrập Xêút cũng đang tự định vị mình như một địa điểm tổ chức đàm phán hòa bình cho nhiều cuộc xung đột.

Lãnh đạo của tất cả những quốc gia này chắc chắn đang dõi theo phản ứng của Tổng thống Trump trước tình huống Mỹ dường như bất lực ở Trung Đông. Và những nghi ngờ, vốn từ lâu tồn tại trong khu vực rằng Israel luôn có ý định phá ngang các cuộc hòa đàm, nay chỉ càng được củng cố thêm sau vụ tấn công gây sốc vừa qua.

Quỳnh Vũ

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/qatar-bat-ngo-bi-israel-tan-cong-nuoc-xa-co-muon-cuu-lua-gan-10386347.html