Quá trình thành lập Đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi và Kon Tum

6 giờ trướcBài gốc

Sau hợp nhất, Đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi có gần 93 nghìn đảng viên, 100 tổ chức đảng trực thuộc, trong đó có 96 đảng bộ xã, phường, đặc khu và 4 đảng bộ trực thuộc Tỉnh ủy. Để có một đảng bộ phát triển mạnh mẽ như hiện nay là cả một quá trình rèn luyện, phấn đấu, trưởng thành qua nhiều thời kỳ cách mạng, với nhiều thế hệ cán bộ, đảng viên của 2 đảng bộ. Trong đó, quá trình thành lập Đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi và Kon Tum cách đây gần một thế kỷ có khá nhiều điều đặc biệt.

Sự ra đời của Tỉnh ủy Kon Tum

Theo tư tưởng Hồ Chí Minh thì Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập phải hội đủ 3 yếu tố, đó là sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác - Lênin, phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam. Tuy nhiên, điều đặc biệt là chi bộ cộng sản đầu tiên được thành lập ở tỉnh Kon Tum lại không phải dựa trên nguyên lý phổ biến ấy, mà lại là chi bộ được lập ra trong các binh lính địch ở Ngục Kon Tum; các đảng viên của chi bộ không phải là công nhân, nông dân, những người bị áp bức, mà là những “ông cai”, “ông đội” của nhà ngục ấy. Tất nhiên, điều đặc biệt ấy không phải là sự ngẫu nhiên, mà cũng như vạn vật sinh ra đều có quy luật của nó.

Cuối những năm 20 của thế kỷ trước, thực dân Pháp lập ra nhà lao Kon Tum để giam giữ những người yêu nước. Đồng chí Ngô Đức Đệ, quê ở tỉnh Hà Tĩnh, tham gia cách mạng bị thực dân Pháp bắt, đày đi nhiều nhà lao và đến tháng 6/1930, bị đày lên nhà lao Kon Tum. Là người cộng sản bị liệt vào hạng nguy hiểm nên chúng giam đồng chí Ngô Đức Đệ ở phòng biệt giam, sát với phòng làm việc của quản lao để dễ bề kiểm soát. Nhưng chúng không ngờ rằng, chính sự “gần gũi” này đã tạo cơ hội để đồng chí Ngô Đức Đệ tuyên truyền, cảm hóa được đội Thơ (Huỳnh Đăng Thơ), sau đó là cai Liễu (Huỳnh Liễu) và cai Cừ (Nguyễn Cừ), những quan chức cai Ngục Kon Tum.

Kết quả là, cuối tháng 9/1930, chi bộ cộng sản trong binh lính địch (Chi bộ binh) được thành lập, trở thành chi bộ cộng sản đầu tiên ở tỉnh Kon Tum. Đồng chí Ngô Đức Đệ làm Bí thư và 3 đảng viên là các “ông cai”, “ông đội” Huỳnh Đăng Thơ, Huỳnh Liễu và Nguyễn Cừ. Từ đây, với sự khôn khéo, linh hoạt trong tuyên truyền, vận động, cảm hóa quần chúng, đồng chí Ngô Đức Đệ và Chi bộ binh đã thành lập thêm Chi bộ đường phố, gồm 4 đảng viên, do đồng chí Lê Hữu Thiềm, là thư ký tòa sứ Kon Tum-một viên chức trong bộ máy cai trị của thực dân Pháp và tay sai, làm Bí thư.

Tuy nhiên, do bị địch đánh phá quyết liệt, nên cuối năm 1931, nhiều đảng viên trong Chi bộ binh và Chi bộ đường phố bị thực dân Pháp bắt, cả 2 chi bộ dần dần tan rã.

Di tích địa điểm thành lập Chi bộ Cộng sản đầu tiên của Đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi, ở xã Phổ Phong (cũ), nay là xã Nguyễn Nghiêm. Ảnh: TH.THUẬN

Suốt gần 15 năm sau đó (1931 - 1945), dù rất cố gắng nhưng toàn tỉnh Kon Tum vẫn chưa thành lập được chi bộ. Các phong trào yêu nước chống thực dân Pháp và tay sai, tuy có diễn ra nhưng chưa có sự lãnh đạo của chi bộ Đảng. Ngay cả Cuộc Khởi nghĩa giành chính quyền tháng Tám năm 1945, tuy thành công nhưng chi bộ Đảng và Mặt trận Việt Minh tỉnh Kon Tum vẫn chưa được thành lập để trực tiếp lãnh đạo cuộc khởi nghĩa đó. Đến tháng 10/1945, sau khi chính quyền dân chủ, nhân dân được thiết lập, Xứ ủy Trung Kỳ cử một số cán bộ, đảng viên từ các tỉnh khác lên Kon Tum thành lập chi bộ và đến tháng 2/1946, Tỉnh ủy Kon Tum được thành lập.

Như vậy, từ khi thành lập chi bộ có 3 đảng viên là các ông cai, ông đội trong binh lính địch đến khi thành lập được Tỉnh ủy, Đảng bộ tỉnh Kon Tum phải trải qua một hành trình dài hơn 15 năm rèn luyện, thử thách để thành lập tổ chức Đảng, với nhiều điều đặc biệt, để lại trong lịch sử của Đảng bộ và phong trào cách mạng tỉnh Kon Tum nhiều dấu ấn không thể phai mờ.

Từ tổ chức Dự bị Cộng sản đến Tỉnh ủy Quảng Ngãi

Những năm cuối thế kỷ XX, giai cấp công nhân ở Quảng Ngãi mới bắt đầu hình thành, với số lượng ít ỏi, chủ yếu làm đường ray xe lửa hoặc trong các cơ sở dịch vụ, sửa chữa máy móc và chưa có phong trào nào nổi bật trong cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp và tay sai. Các phong trào yêu nước, tuy liên tục nổ ra và gây được tiếng vang trong quần chúng nhưng cuối cùng đều thất bại và bị thực dân Pháp đàn áp đẫm máu. Chủ nghĩa Mác - Lênin tuy được truyền bá vào Quảng Ngãi từ rất sớm (1921), nhưng còn sơ khai.

Chỉ đến khi Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên được lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập tại Quảng Châu (Trung Quốc) năm 1925, thì không lâu sau đó Tỉnh hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên Quảng Ngãi được thành lập, đánh dấu sự chuyển hướng hoàn toàn của phong trào yêu nước ở Quảng Ngãi theo con đường cách mạng vô sản.

Tháng 5/1929, tại Hương Cảng (Trung Quốc), diễn ra Đại hội Tổng bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, trong đó chủ trương chuyển Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên thành Đảng Cộng sản không được đại hội tán thành. Từ đây, ở 3 kỳ (Bắc Kỳ, Trung Kỳ, Nam Kỳ) đều tự lập ra tổ chức cộng sản của mình, trong đó ở Trung Kỳ có tổ chức Đông Dương Cộng sản Liên đoàn. Tháng 7/1929, đồng chí Trương Quang Trọng, Bí thư Tỉnh bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên tỉnh Quảng Ngãi, là một trong 4 đại biểu của Kỳ bộ Trung Kỳ dự Đại hội Tổng bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Hương Cảng vừa mới trở về triệu tập hội nghị tại núi Xương Rồng (Đức Phổ).

Hội nghị quyết định giải tán Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên tỉnh Quảng Ngãi và lập ra tổ chức Dự bị Cộng sản làm nhiệm vụ của Ban vận động thành lập Đảng bộ Cộng sản ở Quảng Ngãi, do đồng chí Nguyễn Nghiêm phụ trách. Công tác chuẩn bị được tiến hành rất khẩn trương, nhưng chỉ một tháng sau khi thành lập tổ chức Dự bị Cộng sản, thực dân Pháp phát hiện, bắt 21 lãnh đạo và hội viên, trong đó có đồng chí Trương Quang Trọng, Bí thư Tỉnh bộ.

Tuy vậy, các hội viên của tổ chức Dự bị Cộng sản vẫn tiếp tục tuyên truyền, vận động thành lập Đảng bộ Cộng sản tỉnh. Ngày 3/2/1930, Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập trên cơ sở hợp nhất 3 tổ chức cộng sản ở 3 kỳ. Đồng chí Nguyễn Nghiêm liên lạc với Xứ ủy Trung Kỳ và triệu tập hội nghị tại Tân Hội (Đức Phổ) để truyền đạt nghị quyết thống nhất Đảng trong toàn quốc, đồng thời tuyên bố thành lập Đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi, chuyển các chi bộ Dự bị Cộng sản trong tỉnh thành các chi bộ cộng sản, bầu ra Tỉnh ủy lâm thời. Đến tháng 6/1930, Đại hội lần thứ nhất Đảng bộ tỉnh bầu ra Tỉnh ủy chính thức.

Bước vào kỷ nguyên mới, tinh thần linh hoạt, đổi mới sáng tạo càng phải được Đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi phát huy cao độ, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân phấn đấu xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội.

Như vậy, trong gần 10 năm, kể từ khi Chủ nghĩa Mác - Lênin được truyền bá vào Quảng Ngãi (1921) đến khi thành lập được Tỉnh ủy (6/1930), các thanh niên có tư tưởng tiến bộ ở Quảng Ngãi đã sớm tiếp thu và tuyên truyền, phổ biến đường lối cứu nước mới trong các tầng lớp nhân dân, sớm thành lập Tổng bộ Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên, và khi chưa đủ điều kiện thành lập Đảng bộ đã chủ trương thành lập tổ chức Dự bị Cộng sản làm nhiệm vụ chuẩn bị thành lập các chi bộ cộng sản. Tổ chức Dự bị Cộng sản chính là tổ chức tiền thân, quá độ để chuẩn bị mọi điều kiện cần thiết cho sự ra đời chi bộ cộng sản ngay sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam thành lập, thời điểm tương đối sớm so với nhiều nơi trong nước.

Đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi và Đảng bộ tỉnh Kon Tum đã hợp nhất và tổ chức Đại hội lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030. Trong thời khắc lịch sử trọng đại này, chúng ta lại nhớ đến khẳng định của các nhà sáng lập Chủ nghĩa Mác - Lênin rằng, học thuyết của các ông không phải là giáo điều, mà là kim chỉ nam cho hành động. Lịch sử hình thành và phát triển của đảng bộ 2 tỉnh gần 100 năm qua đã chứng tỏ, Đảng bộ Quảng Ngãi và Kon Tum luôn luôn kiên định mục tiêu, lý tưởng cách mạng, nhưng đồng thời bám sát thực tiễn, linh hoạt, sáng tạo, lựa chọn con đường phát triển phù hợp với điều kiện lịch sử và văn hóa của địa phương mình.

CHÂU TỨ

Nguồn Quảng Ngãi : https://baoquangngai.vn/qua-trinh-thanh-lap-dang-bo-tinh-quang-ngai-va-kon-tum-56646.htm