Phó Thủ tướng Ukraine kiêm Bộ trưởng Chuyển đổi số Mykhailo Fedorov cho biết nước này đang tìm cách chia sẻ dữ liệu chiến trường với các đồng minh, coi kho thông tin khổng lồ đã tích lũy được là một trong những “lá bài” quan trọng để củng cố vị thế khi đàm phán nhận viện trợ.
Ông Fedorov nhấn mạnh dữ liệu mà Ukraine nắm giữ có giá trị vô giá đối với bất kỳ quốc gia nào. Tuy nhiên, hiện Kiev vẫn rất thận trọng trong việc chia sẻ nguồn dữ liệu này.
Các tập dữ liệu lớn đóng vai trò thiết yếu để huấn luyện các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI), giúp nhận diện quy luật và đưa ra dự báo. Trong bối cảnh quốc phòng toàn cầu đang phát triển mạnh mẽ, nhu cầu về loại dữ liệu này ngày càng cao.
Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Chuyển đổi số Ukraine Mykhailo Fedorov phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh trực tuyến ở Kiev, ngày 29/11/2021. Ảnh: UNDP Ukraine
Theo ông, nếu các lĩnh vực dân sự có thể mua dữ liệu trên thị trường, thì chiến sự tại Ukraine lại tạo ra bộ dữ liệu chiến trường độc nhất, phản ánh cuộc xung đột lớn nhất thế kỷ 21 giữa các lực lượng hiện đại. Ông khẳng định đây là yếu tố có thể giúp Kiev chứng minh giá trị với các đối tác thân thiện.
Từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt vào năm 2022, ông Fedorov cho biết Ukraine đã thu thập hàng loạt thống kê chi tiết cùng hàng triệu giờ ghi hình từ máy bay không người lái.
“Tôi nghĩ đây là một trong những ‘lá bài’ để xây dựng quan hệ đôi bên cùng có lợi” - ông Fedorov nhấn mạnh.
Theo ông, Ukraine đang hướng tới việc trở thành điểm đến hợp tác cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ quốc phòng. Hiện đã có gần 1.000 đơn đăng ký bày tỏ quan tâm, trong đó khoảng 50 sản phẩm và giải pháp mới dự kiến sẽ được triển khai thử nghiệm tại Ukraine trong thời gian tới.
Ông Fedorov nhấn mạnh AI hiện đóng vai trò quan trọng trên chiến trường. Hệ thống trí tuệ nhân tạo giúp điều khiển máy bay không người lái, kể cả trong các cuộc tấn công tầm xa. Trong khi đó, máy tính có thể quét hình ảnh trinh sát từ trên không và vệ tinh, phát hiện mục tiêu nhanh hơn con người nhiều lần.
"Ukraine cũng đang phát triển máy bay không người lái tự động, có khả năng bay theo đội hình mà không cần điều khiển viên," ông Fedorov cho biết.
Ông cho biết thêm, công nghệ AI của công ty Palantir (Mỹ) đang được Ukraine sử dụng cho nhiều mục đích, từ phân tích các cuộc không kích đến phát hiện chiến dịch thông tin sai lệch. Ngoài lĩnh vực quân sự, Palantir còn hỗ trợ xác định vị trí xây dựng trường học ngầm chống bom và lập kế hoạch rà phá bom mìn.
Theo Fedorov, tỷ lệ các mục tiêu trên chiến trường bị vô hiệu hóa nhờ máy bay không người lái đã tăng rõ rệt trong năm nay so với năm 2024. Điều này cho thấy vai trò ngày càng lớn của công nghệ không người lái trong các hoạt động tác chiến.
Fedorov, 34 tuổi, đã giữ chức Bộ trưởng Chuyển đổi số trong 5 năm. Ông đóng vai trò trung tâm trong việc tìm kiếm và ứng dụng công nghệ tiên tiến nhằm hỗ trợ quốc phòng. Bộ của ông còn vận hành một hệ thống tính điểm mang tính khích lệ, ghi nhận kết quả hoạt động trên thực địa.
Các điểm số có thể được quy đổi thành máy bay không người lái, thiết bị gây nhiễu và nhiều phương tiện công nghệ khác thông qua một nền tảng trực tuyến. Kể từ khi hệ thống này được triển khai một năm trước, khoảng 500.000 máy bay không người lái đã được phân bổ tới các đơn vị.
Theo Fedorov, cách làm này vừa khuyến khích các đơn vị chia sẻ dữ liệu, vừa giúp rút ra bài học về biện pháp nào hiệu quả nhất.
Ông cũng thừa nhận tình hình trên thực địa rất khắc nghiệt, với một vùng nguy hiểm rộng từ 10 đến 15 km tính từ tiền tuyến, khiến việc di chuyển gặp nhiều khó khăn. Dự báo trong năm tới, khu vực này có thể còn mở rộng hơn.
Để thích ứng, Ukraine đã triển khai hàng nghìn xe không người lái mặt đất để vận chuyển nhu yếu phẩm và vật tư cần thiết tới những vị trí tiền tiêu. Ông Fedorov cho rằng dù môi trường tác chiến vô cùng khắc nghiệt, việc tận dụng dữ liệu và công nghệ AI vẫn là hướng đi then chốt giúp Ukraine duy trì khả năng phòng thủ.
Tùng Lâm