Quân đội Guinea-Bissau tuyên bố đã lật đổ Tổng thống trên truyền hình. Ảnh: AFP
Hãng tin AP ngày 27-11 cho biết các binh sĩ ở Guinea-Bissau đã xuất hiện trên truyền hình quốc gia hôm 26-11 tuyên bố đã lật đổ Tổng thống Umaro Sissoco Embalo và tiếp quản quyền lực tại đất nước này. Quân đội cho biết họ sẽ tạm đình chỉ tiến trình bầu cử của Guinea-Bissau, thi hành lệnh giới nghiêm và đóng cửa biên giới.
Người phát ngôn quân đôi Dinis N’Tchama tuyên bố: “Vì mục tiêu tái lập trật tự đất nước và trật tự công cộng, Bộ Tư lệnh Quân sự Tối cao quyết định phế truất Tổng thống nước Cộng hòa ngay lập tức, đồng thời đình chỉ mọi cơ quan của nước Cộng hòa Guinea-Bissau cho đến khi có lệnh mới”. Ông N’Tchama cho biết họ hành động để đáp lại việc “phát hiện một âm mưu đang diễn ra” nhằm gây bất ổn đất nước thông qua nỗ lực “can thiệp vào kết quả bầu cử”. Ông N’Tchama cáo buộc âm mưu này do “một số chính trị gia trong nước phối hợp với một trùm ma túy khét tiếng cùng các cá nhân trong và ngoài nước” dàn dựng, nhưng không đưa ra chi tiết.
Trong khi đó, Tổng thống Guinea-Bissau Umaro Sissoco Embalo nói với kênh truyền thông Pháp France 24 rằng ông đã bị phế truất và bắt giữ.
Vào trưa 26-11, theo giờ địa phương, tiếng súng được nghe thấy gần Dinh Tổng thống. Một phóng viên AP chứng kiến các con đường dẫn đến dinh bị phong tỏa, với các trạm kiểm soát do binh sĩ có vũ trang hạng nặng và bịt mặt canh giữ. Một quan chức tại Dinh Tổng thống cho biết một nhóm vũ trang đã cố tấn công tòa nhà, dẫn đến đấu súng với lực lượng bảo vệ. Một quan chức khác từ Bộ Nội vụ nói rằng họ cũng nghe tiếng súng gần trụ sở Ủy ban Bầu cử Quốc gia. Cả hai yêu cầu giấu tên vì không được phép phát ngôn công khai. Một thành viên chủ chốt của phái đoàn quan sát bầu cử quốc tế cho biết Chủ tịch Ủy ban Bầu cử đã bị bắt giữ và văn phòng ủy ban bị quân đội niêm phong.
Cuộc đảo chính diễn ra một ngày trước khi Ủy ban bầu cử dự kiến sẽ công bố kết quả sơ bộ của bầu cử tổng thống và quốc hội vào ngày 27-11. Trước đó, Tổng thống đương nhiệm Embalo và đối thủ chính Fernando Dias đều tuyên bố chiến thắng ngay từ vòng đầu tiên của cuộc bầu cử cuối tuần qua..
Ông Embalo vốn đối mặt khủng hoảng tính chính danh, khi phe đối lập nói nhiệm kỳ của ông đã hết hạn và họ không công nhận ông là tổng thống. Hiến pháp Guinea-Bissau quy định nhiệm kỳ tổng thống là năm năm. Ông Embalo nắm quyền từ tháng 2-2020. Phe đối lập nói nhiệm kỳ của ông phải kết thúc ngày 27-2 năm nay, nhưng Tòa án Tối cao phán quyết rằng nhiệm kỳ kéo dài đến ngày 4-9. Tuy nhiên, cuộc bầu cử tổng thống đã bị trì hoãn đến tháng này.
Liên minh châu Phi (AU) và Cộng đồng Kinh tế Các quốc gia Tây Phi (ECOWAS) tối 26-11 ra tuyên bố chung bày tỏ "quan ngại sâu sắc" về cuộc đảo chính. Hai tổ chức kêu gọi quân đội Guinea-Bissau lập tức trả tự do cho các quan chức bầu cử của nước này.
Theo Reuters, đã có ít nhất 9 cuộc đảo chính tại Guinea-Bissau kể từ khi giành độc lập đến khi ông Embalo nhậm chức năm 2020. Ông Embalo từng tuyên bố đã sống sót qua 3 âm mưu đảo chính trong nhiệm kỳ đầu, gần đây nhất là vào tháng 10.
T.N