Xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm chống hàng giả
Vừa qua, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú đã ký ban hành Kết luận số 207-KL/TW ngày 10/11/2025 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 30-CT/TW, ngày 22/1/2019 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và trách nhiệm quản lý của Nhà nước đối với công tác bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Văn bản này nêu rõ trách nhiệm của từng bộ, ngành trong việc bảo vệ người dân đối với vấn đề hàng giả, hàng nhái và các hành vi gian lận thương mại.
Một trong những nội dung quan trọng của kết luận là yêu cầu: “Đảng ủy Chính phủ chỉ đạo các đảng ủy bộ, ngành phối hợp với Đảng ủy Bộ Công Thương thực thi có hiệu quả chức năng xây dựng chính sách, pháp luật, quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong lĩnh vực được phân công quản lý, trong đó, xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân đối với vấn đề hàng giả, hàng nhái, sản phẩm, dịch vụ kém chất lượng, những vấn đề gây bức xúc, tác động tiêu cực đến người tiêu dùng, tăng cường hiệu quả công tác đối ngoại, mở rộng và làm sâu sắc hơn hợp tác quốc tế nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng”.
Chỉ đạo này cho thấy, Bộ Công Thương là đầu mối then chốt trong thực thi chính sách bảo vệ người tiêu dùng. Đồng thời, yêu cầu tăng cường hợp tác quốc tế cho thấy không chỉ kiểm soát thị trường trong nước, mà còn phải chủ động tham gia cơ chế phối hợp xuyên biên giới trong bối cảnh thương mại điện tử và luồng hàng nhập khẩu nhỏ lẻ ngày càng phức tạp.
Lực lượng Quản lý thị trường phối hợp với lực lượng Công an kiểm tra một cơ sở kinh doanh trên địa bàn Thủ đô Hà Nội. Ảnh: Quản lý thị trường Hà Nội
Việc nâng cao vai trò của Bộ Công Thương cũng đặt ra yêu cầu cao hơn với Quản lý thị trường - lực lượng tuyến đầu trong kiểm tra, giám sát và xử lý các hành vi vi phạm, trực tiếp bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Trong thời gian qua, cùng với việc tăng cường công tác chỉ đạo, Bộ Công Thương đã ban hành các quy định, quy chế mới nhằm chuẩn hóa hoạt động của lực lượng, tạo hành lang pháp lý thống nhất để nâng cao hiệu lực thực thi. Một trong những bước đi quan trọng là việc Bộ Công Thương ban hành Văn bản số 48/VBHN-BCT ngày 13/10/2025, hợp nhất toàn bộ các nghị định quy định chi tiết thi hành Pháp lệnh Quản lý thị trường. Văn bản này chuẩn hóa các nội dung cốt lõi của lực lượng Quản lý thị trường, từ thẩm quyền ban hành quyết định kiểm tra, ngạch công chức đến hệ thống phương tiện, trang thiết bị phục vụ công tác kiểm tra, xử lý vi phạm...Văn bản này không chỉ rà soát, hệ thống hóa các quy định hiện hành mà còn tạo nền tảng pháp lý thống nhất để lực lượng Quản lý thị trường vận hành hiệu quả, đồng bộ và chuyên nghiệp hơn trong giai đoạn mới.
Tăng cường sức “chiến đấu” của lực lượng Quản lý thị trường
Song song với việc hoàn thiện thể chế, trong những năm qua, Bộ Công Thương cũng duy trì sự chỉ đạo xuyên suốt đối với lực lượng Quản lý thị trường thông qua các cuộc họp giao ban, hội nghị tổng kết và những phiên làm việc chuyên đề mà lãnh đạo Bộ trực tiếp chủ trì. Trong các cuộc họp thường niên và đột xuất này, lãnh đạo Bộ đều đưa ra định hướng rõ ràng, yêu cầu toàn lực lượng bám sát diễn biến thị trường, xử lý nghiêm vi phạm và chủ động tham mưu giải pháp kịp thời.
Tại Hội nghị chuyển giao Cục Quản lý thị trường từ Bộ Công Thương về Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố ngày 17/3/2025, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đề nghị cán bộ Quản lý thị trường trong bối cảnh mới, tiếp tục nêu cao tinh thần trách nhiệm, đoàn kết, giữ vững kỷ luật, kỷ cương, không ngừng học tập, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, đáp ứng yêu cầu công tác trong tình hình mới. Bộ Công Thương cam kết tăng cường phối hợp với địa phương, nhất là trong xây dựng cơ chế chính sách liên quan đến công tác chuyên môn, chế độ chính sách cho người làm công tác quản lý thị trường. Định hướng trọng tâm công tác hàng năm, công tác kiểm tra, kiểm soát, công tác chuyên ngành đòi hỏi hoạt động quản lý thị trường có hiệu lực, hiệu quả.
Nhờ sự chỉ đạo sát sao và quyết liệt của lãnh đạo Bộ, lực lượng Quản lý thị trường thời gian qua đã duy trì cường độ kiểm tra cao, xử lý nhiều vụ việc lớn và ghi nhận những con số phản ánh rõ hiệu quả thực thi nhiệm vụ.
Trong 9 tháng đầu năm 2025, lực lượng Quản lý thị trường đã kiểm tra 17.746 vụ, phát hiện, xử lý 15.544 vụ vi phạm; tổng số tiền xử lý vi phạm hành chính đạt 402 tỷ đồng, đã thu nộp ngân sách nhà nước gần 216 tỷ đồng, chuyển cơ quan điều tra 133 vụ có dấu hiệu tội phạm.
Trước đó, trong năm 2024, toàn lực lượng Quản lý thị trường đã thanh tra, kiểm tra 68.280 vụ; phát hiện, xử lý 47.135 vụ vi phạm; chuyển cơ quan điều tra 178 vụ có dấu hiệu tội phạm. Thu nộp ngân sách nhà nước trên 541 tỷ đồng. Trị giá hàng hóa vi phạm 425 tỷ đồng.
Tại các đô thị lớn với mật độ dân cư cao và lưu lượng hàng hóa lưu thông sôi động, công tác kiểm tra và kiểm soát thị trường thời gian qua đã được triển khai mạnh mẽ hơn. Lực lượng Quản lý thị trường thường xuyên phản ứng nhanh, bám sát thực tiễn và xử lý kịp thời các vi phạm phát sinh. Tại Hà Nội, 10 tháng đầu năm 2025, lực lượng Quản lý thị trường Hà Nội đã kiểm tra, xử lý 4.263 vụ việc, chuyển 78 vụ có dấu hiệu tội phạm sang cơ quan công an để điều tra. Tổng số tiền thu nộp ngân sách nhà nước đạt 90,57 tỷ đồng, tương ứng 125,71% chỉ tiêu cả năm.
Tuy nhiên, đằng sau những con số đáng ghi nhận ấy, tình hình buôn lậu, gian lận thương mại và các hành vi xâm phạm quyền lợi người tiêu dùng vẫn diễn biến phức tạp, ngày càng tinh vi hơn. Ban Bí thư đã chỉ rõ trong Kết luận 207 rằng tình trạng xâm phạm quyền lợi của người tiêu dùng diễn biến đa dạng, phức tạp, xuất hiện cả trong lĩnh vực y tế, chăm sóc sức khỏe, thực phẩm và các sản phẩm thiết yếu cho người già, trẻ em; công tác quản lý nhà nước ở một số nơi bị buông lỏng để hoạt động sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm diễn ra công khai với quy mô lớn trong thời gian dài.
Trong bối cảnh đó, nhiệm vụ đặt ra cho lực lượng Quản lý thị trường không chỉ dừng ở xử lý vi phạm khi đã xảy ra, mà phải chủ động hơn nữa để nhận diện rủi ro, kiểm soát từ nguồn cung, kho bãi, vận chuyển cho đến khâu phân phối cuối. Lực lượng cần tiếp tục đổi mới phương thức quản lý, ứng dụng mạnh công nghệ thông tin, tăng khả năng giám sát từ xa và chủ động phát hiện hành vi vi phạm mới, đặc biệt trên nền tảng trực tuyến và những lĩnh vực ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân.
Với yêu cầu ngày càng cao đối với công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, lực lượng Quản lý thị trường đứng trước đòi hỏi phải đổi mới mạnh mẽ phương thức hoạt động, siết chặt kỷ luật, kỷ cương và nâng chất lượng thực thi. Kết luận 207-KL/TW là căn cứ để Bộ Công Thương rà soát quy trình kiểm tra, tăng cường phối hợp liên ngành và thực thi có hiệu quả chức năng xây dựng chính sách pháp luật, hướng đến mục tiêu hạn chế gian lận thương mại, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh cho doanh nghiệp chân chính.
Văn Thi