Quản lý thuế hộ kinh doanh gắn chặt doanh thu và hóa đơn điện tử

9 giờ trướcBài gốc

Quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh đang được hoàn thiện theo hướng phân loại rõ ràng theo mức doanh thu, tăng cường ứng dụng công nghệ và gắn trách nhiệm khai, nộp thuế với thực tế hoạt động sản xuất, kinh doanh. Các quy định mới không chỉ nhằm chống thất thu ngân sách mà còn tạo thuận lợi cho người nộp thuế, nhất là trong bối cảnh kinh tế số và thương mại điện tử phát triển nhanh.

Phân nhóm nghĩa vụ thuế theo ngưỡng doanh thu

Theo quy định mới, đối với thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN), hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được chia thành các nhóm dựa trên doanh thu hằng năm. Trường hợp doanh thu từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ từ 500 triệu đồng trở xuống, người kinh doanh chỉ cần thông báo doanh thu thực tế phát sinh trong năm với cơ quan thuế, chậm nhất là ngày 31/1 năm sau.

Với hộ, cá nhân có doanh thu trên 500 triệu đồng/năm, nghĩa vụ thuế được nâng lên một bước: người kinh doanh phải tự xác định và kê khai số thuế GTGT, thuế TNCN phải nộp theo đúng quy định của pháp luật thuế hiện hành. Việc này nhằm bảo đảm nguyên tắc “tự khai, tự nộp, tự chịu trách nhiệm”, phù hợp với quy mô và mức độ hoạt động kinh doanh.

Quản lý thuế phù hợp với quy mô và mức độ hoạt động của hộ, cá nhân kinh doanh.

Một điểm nhấn quan trọng trong quản lý thuế là việc đẩy mạnh sử dụng hóa đơn điện tử. Trường hợp hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế, hệ thống thông tin quản lý thuế sẽ tự động tạo lập tờ khai, hỗ trợ tính thuế GTGT và TNCN trên cơ sở dữ liệu hóa đơn và các nguồn dữ liệu liên thông khác. Nếu không sử dụng hóa đơn điện tử, người kinh doanh phải tự xác định số thuế phải nộp.

Đáng chú ý, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên bắt buộc phải áp dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối dữ liệu. Nhóm có doanh thu trên 500 triệu đồng đến dưới 1 tỷ đồng chưa bắt buộc, nhưng được khuyến khích sử dụng nếu đáp ứng điều kiện hạ tầng công nghệ thông tin.

Đối với trường hợp tạm ngừng hoạt động, quy định cũng được cụ thể hóa. Hộ kinh doanh thuộc diện phải đăng ký kinh doanh thực hiện thủ tục tạm ngừng theo quy định về đăng ký doanh nghiệp. Với hộ, cá nhân không thuộc diện đăng ký, phải gửi thông báo bằng văn bản cho cơ quan thuế quản lý trực tiếp để cập nhật trạng thái “tạm ngừng kinh doanh”. Trong thời gian tạm ngừng, người kinh doanh không phải nộp hồ sơ khai thuế, trừ trường hợp tạm ngừng không trọn kỳ khai thuế.

Khai thuế linh hoạt, quản lý chặt nhiều địa điểm kinh doanh

Thời hạn nộp thuế được gắn với thời hạn nộp hồ sơ khai thuế; việc khai bổ sung cũng phải tuân theo kỳ tính thuế có sai sót. Hộ, cá nhân kinh doanh có nhiều địa điểm kinh doanh trên cùng hoặc khác địa bàn tỉnh, thành phố được phép khai thuế tổng hợp chung trên một hồ sơ, nộp tại cơ quan thuế quản lý địa điểm kinh doanh chính. Tuy nhiên, việc nộp thuế vẫn thực hiện cho từng địa điểm, trên cơ sở hệ thống công nghệ thông tin tự động phân bổ tỷ lệ doanh thu.

Đối với hộ, cá nhân mới ra kinh doanh, nghĩa vụ khai thuế phát sinh khi doanh thu đạt ngưỡng 500 triệu đồng. Nếu bắt đầu hoạt động trong 6 tháng cuối năm, người kinh doanh kê khai doanh thu thực tế chậm nhất vào ngày 31/1 hàng năm. Từ năm tiếp theo, việc khai và nộp thuế thực hiện theo quy định chung.

Trong lĩnh vực thương mại điện tử, trách nhiệm thuế được phân định rõ: sàn giao dịch, nền tảng số có chức năng đặt hàng và thanh toán phải khấu trừ, nộp thuế thay cho từng giao dịch. Trường hợp nền tảng chỉ có chức năng đặt hàng mà không thanh toán, hộ, cá nhân kinh doanh phải tự kê khai, nộp thuế.

Các quy định cũng dành một phần riêng cho việc xử lý tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt nộp thừa. Trường hợp doanh thu cả năm thuộc diện không chịu thuế từ năm 2026 nhưng đã bị khấu trừ hoặc đã nộp thuế, hộ, cá nhân kinh doanh được thực hiện hoàn trả hoặc bù trừ theo quy định của pháp luật quản lý thuế. Hồ sơ, trình tự, thủ tục xử lý do Bộ Tài chính hướng dẫn.

Về tổng thể, các quy định mới trong quản lý thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh cho thấy xu hướng quản lý dựa trên dữ liệu, phân loại theo quy mô doanh thu và tăng tính minh bạch. Đây được xem là bước đi quan trọng nhằm hiện đại hóa công tác quản lý thuế, đồng thời tạo môi trường kinh doanh công bằng, thuận lợi hơn cho khu vực kinh tế hộ và cá nhân kinh doanh.

Xóa bỏ thuế khoán từ 1.1.2026

Mặt khác, từ năm 2026, việc xóa bỏ thuế khoán không chỉ là bước cải cách phương thức quản lý thuế, mà còn được Hà Nội xác định là giải pháp then chốt nhằm hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi mô hình, từng bước phát triển thành doanh nghiệp chính thức, hoạt động minh bạch và bền vững hơn.

Thực hiện mục tiêu chuyển đổi căn bản từ quản lý thủ công sang quản lý số dựa trên dữ liệu tập trung, Thuế TP Hà Nội đang dồn lực triển khai giai đoạn “nước rút” để xóa bỏ hoàn toàn thuế khoán, đưa hộ kinh doanh tiếp cận mô hình kê khai hiện đại từ ngày 1/1/2026. Với vai trò là địa phương đi đầu cả nước trong chuyển đổi số và triển khai Đề án 06 của Chính phủ, Hà Nội đã đạt nhiều kết quả rõ nét trong quản lý thuế đối với khu vực hộ kinh doanh nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của UBND Thành phố và sự phối hợp đồng bộ của các cấp, ngành.

Cơ quan thuế chủ động triển khai các nhiệm vụ chuyển đổi số theo hướng lấy người nộp thuế làm trung tâm, quản lý dựa trên dữ liệu và quản trị rủi ro. Đáng chú ý, công tác rà soát, chuẩn hóa dữ liệu mã số thuế cá nhân đạt tỷ lệ đối chiếu trên 99,8% với dữ liệu Bộ Công an, tương ứng 7,1 triệu mã số thuế được khớp đúng. Trên nền tảng dữ liệu đã được làm sạch, hiệu quả quản lý thuế đối với hộ kinh doanh chuyển biến rõ rệt. Trong 10 tháng năm 2025, số thu từ khu vực này đạt 5.099 tỷ đồng, ước cả năm khoảng 6.000 tỷ đồng, tăng 45% so với năm 2024.

Quản lý thuế đối với hoạt động thương mại điện tử trở thành điểm nhấn nổi bật. Sau khi định danh và làm sạch dữ liệu, cơ quan thuế đã đưa 154.708 tổ chức, doanh nghiệp, hộ kinh doanh và cá nhân có hoạt động thương mại điện tử vào diện theo dõi, quản lý. Dự kiến năm 2025, số thu ngân sách từ lĩnh vực này đạt 36,3 nghìn tỷ đồng. Đáng chú ý, Hà Nội là địa phương duy nhất xây dựng được kho cơ sở dữ liệu riêng phục vụ quản lý thương mại điện tử, tạo nền tảng cho giám sát, phân tích rủi ro và chống thất thu.

Cùng với đó, Đề án 420 về đổi mới, nâng cao chất lượng quản lý thuế đối với hộ kinh doanh được triển khai quyết liệt, bổ sung gần 70.000 hộ vào diện quản lý. Việc rà soát dữ liệu COD, hóa đơn đầu vào, dòng tiền và dữ liệu thương mại điện tử đã giúp tăng thu hơn 1.237 tỷ đồng mỗi năm, trong đó riêng thương mại điện tử đóng góp thêm gần 890 tỷ đồng. Công tác kiểm tra chuyên đề tại các lĩnh vực rủi ro cao cũng được đẩy mạnh, qua đó tăng thu 210 tỷ đồng sau khi kiểm tra 798 hộ kinh doanh. Đặc biệt, sự phối hợp giữa cơ quan thuế và Công an TP Hà Nội đã phát hiện, xử lý nhiều vụ trốn thuế nghiêm trọng trên môi trường số.

Hiện Hà Nội đang bước vào giai đoạn then chốt của “60 ngày cao điểm” chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai đối với hộ kinh doanh, với mục tiêu xóa bỏ hoàn toàn thuế khoán từ ngày 1/1/2026. Cơ quan thuế triển khai 7 nhóm giải pháp trọng tâm, chú trọng tuyên truyền, tư vấn pháp lý, hỗ trợ phần mềm và giải pháp công nghệ miễn phí, hướng tới trạng thái người nộp thuế “biết – hiểu – đồng thuận – tự nguyện tuân thủ”. Hàng trăm buổi tập huấn, hệ thống kênh hỗ trợ trực tuyến cùng sự đồng hành của ngân hàng và doanh nghiệp công nghệ đang tạo nền tảng thuận lợi cho quá trình chuyển đổi.

Về chính sách, Bộ Tài chính đề xuất điều chỉnh thuế theo hướng phù hợp thực tiễn, nâng ngưỡng doanh thu không phải nộp thuế lên 500 triệu đồng/năm; đồng thời áp dụng cách tính thuế dựa trên thu nhập thực tế đối với hộ kinh doanh có doanh thu từ 500 triệu đến 3 tỷ đồng/năm. Chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai được xác định là xu thế tất yếu trong nền kinh tế số, song với đặc thù hộ kinh doanh nhỏ và siêu nhỏ chiếm đa số, vai trò hỗ trợ của Thành phố được coi là yếu tố quyết định. Trên cơ sở đó, cơ quan thuế đã kiến nghị Hà Nội bố trí nguồn lực ngân sách để hỗ trợ chuyển đổi số và mô hình quản lý thuế giai đoạn 2026–2030, đầu tư hạ tầng, ứng dụng AI và xây dựng môi trường hỗ trợ số cho khu vực hộ kinh doanh.

Hà Chi

Nguồn Kinh tế Môi trường : https://kinhtemoitruong.vn/quan-ly-thue-ho-kinh-doanh-gan-chat-doanh-thu-va-hoa-don-dien-tu-104545.html