Quan niệm sai lầm về ăn dặm truyền thống và ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ

4 giờ trướcBài gốc

Ăn dặm quá sớm hoặc quá muộn

Một trong những quan niệm phổ biến ở nhiều gia đình là cho trẻ ăn dặm ngay từ 3–4 tháng tuổi với suy nghĩ "ăn sớm để cứng cáp hơn". Ngược lại, một số cha mẹ lại trì hoãn đến 7–8 tháng vì cho rằng sữa mẹ là đủ.

Thực tế: Tài liệu khuyến nghị trẻ nên bắt đầu ăn bổ sung khi tròn 6 tháng tuổi. Ăn dặm quá sớm khiến hệ tiêu hóa non nớt bị quá tải, dễ tiêu chảy, suy dinh dưỡng. Ăn quá muộn lại làm trẻ thiếu năng lượng, thiếu máu, chậm tăng cân và thấp còi.

Quan niệm "ăn bột càng loãng càng dễ tiêu"

Nhiều bà mẹ vẫn nấu bột loãng, chỉ có gạo và một ít rau, nghĩ rằng như vậy trẻ dễ nuốt, dễ tiêu hóa.

Thực tế: Bột loãng làm giảm năng lượng, không đáp ứng nhu cầu phát triển. Trẻ ăn nhiều mà vẫn thiếu chất, dẫn đến suy dinh dưỡng thể tiềm ẩn. Nguyên tắc đúng là bắt đầu từ bột loãng khi mới tập, nhưng sau đó phải tăng dần độ đặc, bổ sung đủ đạm, dầu mỡ và rau củ.

Ăn dặm là bước ngoặt trong hành trình dinh dưỡng của trẻ nhỏ.

Chỉ cho trẻ ăn tinh bột, ít hoặc không có thực phẩm động vật

Ở nhiều vùng nông thôn, trẻ thường được ăn cháo loãng, bột ngô hay khoai nghiền, gần như không có thịt, cá, trứng, sữa. Quan niệm cho rằng trẻ nhỏ không cần hoặc chưa tiêu hóa được đạm động vật khá phổ biến.

Thực tế, đạm động vật có giá trị sinh học cao, giàu sắt, kẽm, vitamin B12 – những vi chất cần thiết để phòng thiếu máu, chậm lớn. Nếu thiếu đạm động vật, trẻ dễ bị còi cọc, biếng ăn, kém thông minh. Khẩu phần ăn của trẻ nên có ít nhất 35% protein từ động vật.

Kiêng dầu mỡ trong bữa ăn của trẻ

Một số bà mẹ sợ trẻ bị tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa nên nấu bột/cháo không có dầu mỡ.

Thực tế, chất béo là nguồn năng lượng đậm đặc, giúp hấp thu vitamin A, D, E, K và đặc biệt quan trọng cho phát triển não bộ, thị giác. Thiếu dầu mỡ, trẻ dễ gầy còm, khô da, kém tăng trưởng. Mỗi bữa ăn dặm nên cho thêm 2,5–10 ml dầu hoặc mỡ, tùy độ tuổi.

Quan niệm "cho muối, nước mắm sớm để trẻ quen vị"

Nhiều gia đình nêm gia vị vào bột, cháo với lý do "tập cho trẻ ăn như người lớn".

Thực tế, dưới 1 tuổi, trẻ không cần ăn mặn. Thận của trẻ chưa phát triển hoàn thiện, ăn muối sớm dễ gây gánh nặng, làm tăng nguy cơ cao huyết áp khi trưởng thành. Khẩu vị mặn còn khiến trẻ khó thay đổi thói quen sau này.

Kiêng khem thực phẩm theo tập tục

Một số địa phương vẫn giữ quan niệm không cho trẻ ăn trứng vì "nóng", không ăn tôm cua vì "tan xương", hoặc không ăn rau xanh vì sợ tiêu chảy.

Thực tế, đây là nguồn dinh dưỡng quan trọng. Trứng giàu đạm, vitamin A, D; tôm cua nhỏ ăn cả vỏ cung cấp nhiều canxi; rau xanh và quả chín bổ sung vitamin, chất xơ. Việc kiêng khem làm trẻ thiếu vi chất, dễ bị còi xương, thiếu máu, táo bón.

Ép trẻ ăn quá nhiều hoặc bỏ đói để "ăn ngon hơn"

Có gia đình cho rằng ép ăn sẽ giúp trẻ "lớn nhanh", ngược lại có nơi bỏ đói vài bữa để trẻ "ăn khỏe hơn".

Thực tế, cả hai cách đều sai. Ép ăn làm trẻ sợ hãi, biếng ăn kéo dài; bỏ đói lại khiến trẻ thiếu năng lượng, chậm lớn. Nguyên tắc đúng là cho ăn từ ít đến nhiều, tôn trọng nhu cầu của trẻ, kết hợp nhiều loại thực phẩm để tăng hấp dẫn.

Hệ lụy của quan niệm sai lầm

Những tập quán ăn dặm không hợp lý chính là nguyên nhân khiến tỷ lệ suy dinh dưỡng, đặc biệt là thấp còi và thiếu máu ở trẻ em vùng nông thôn, miền núi vẫn ở mức cao. Trẻ bị ảnh hưởng cả về thể chất (chậm tăng trưởng, thấp còi, dễ mắc bệnh) lẫn trí tuệ (giảm tập trung, học kém). Về lâu dài, đây còn là gánh nặng cho xã hội do năng suất lao động giảm, chi phí y tế tăng.

Để thay đổi, cha mẹ cần ghi nhớ: Bắt đầu ăn dặm khi trẻ tròn 6 tháng, vẫn tiếp tục bú mẹ. Mỗi bữa cần đủ 4 nhóm chất: tinh bột – đạm – béo – rau quả. Tăng dần từ loãng đến đặc, từ ít đến nhiều. Thêm dầu mỡ vào mỗi bữa chính. Không nêm gia vị mặn, ngọt. Tận dụng thực phẩm sẵn có tại địa phương như cua đồng, cá nhỏ, rau ngót, bí đỏ, đu đủ.

Quan niệm sai lầm về ăn dặm truyền thống tuy xuất phát từ thói quen và kinh nghiệm dân gian, nhưng nếu không điều chỉnh kịp thời sẽ ảnh hưởng nặng nề đến sự phát triển của trẻ. Cải thiện thói quen nuôi dưỡng, áp dụng kiến thức khoa học sẽ giúp trẻ ăn đủ chất, phát triển toàn diện, cao lớn và thông minh – tạo nền tảng cho một thế hệ khỏe mạnh trong tương lai.

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/quan-niem-sai-lam-ve-an-dam-truyen-thong-va-anh-huong-den-su-phat-trien-cua-tre-169250913111520802.htm