Hình thành từ năm 1988 với khoảng 10 tàu gỗ có sức chở dưới 15 du khách, du lịch đường thủy của tỉnh Quảng Ninh đã phát triển nhanh chóng với trên 500 tàu vào năm 2015. Từ đó đến nay, thay vì gia tăng số lượng tàu chở khách, Quảng Ninh lựa chọn chiến lược phát triển bền vững, nâng cao chất lượng đội tàu gắn với tăng cường bảo vệ vùng lõi di sản.
Hiện đội tàu du lịch trên vịnh Hạ Long phục vụ mỗi ngày hơn 16.000 lượt khách tham quan và gần 4.000 khách lưu trú qua đêm. Để nâng cao chất lượng phục vụ du khách, từ nhiều năm qua, tỉnh Quảng Ninh có chủ trương nâng cấp, thay thế tàu vỏ gỗ bằng các tàu vỏ thép hoặc vật liệu mới, bền vững; phấn đấu toàn bộ tàu chở khách tham quan và tàu lưu trú trên vịnh Hạ Long được đóng mới, thay thế trước năm 2030.
Định kỳ hàng năm, lực lượng PCCC thực tập các phương án PCCC, CNCH cho tàu du lịch.
Ông Nguyễn Văn Phượng, một trong những chủ tàu đang hoạt động du lịch trên vịnh Hạ Long cho rằng, con tàu không chỉ là phương tiện di chuyển mà còn là không gian trải nghiệm cho du khách. “Công ty tôi mạnh dạn đóng các tàu 99 chỗ, 72 chỗ phù hợp với đoàn có số lượng đông rất bảo đảm. Tàu sắt hiện nay rất hiện đại, phải có điều hòa, bể sục chứ không như tàu gỗ trước, cứ đến là xuống tàu. Phục vụ khách du lịch thì chúng tôi cũng mong muốn phục vụ khách khó tính để họ đánh giá. Ngược lại, nếu khách không có ý kiến thì chúng tôi cũng không sáng tạo được”, ông Nguyễn Văn Phượng chia sẻ.
Tính đến thời điểm này, 2/3 số tàu du lịch hoạt động trên vịnh Hạ Long đã được thay thế bằng vỏ thép và vật liệu tương đương, đạt hoặc vượt tiêu chuẩn do Cục Đăng kiểm Việt Nam phê duyệt. Ông Đào Mạnh Lượng, người đã có hơn 30 năm gắn bó với du lịch Hạ Long, khẳng định: “Rất đông anh em chủ tàu quan niệm là kinh doanh không hẳn chỉ nhìn vào lợi nhuận mà kinh doanh phải tạo ra giá trị. Giá trị phải cho cộng đồng, cho xã hội mà còn lan tỏa cho cả khách du lịch quốc tế nữa. Và giá trị này không thể cứ nói là được mà phải làm. Cho nên những việc mà chúng tôi đã, đang và sẽ làm đây là rất tập trung tạo ra những giá trị cuối cùng, tạo cho một sự an tâm, an toàn nhất cho mọi hành khách khi bước đến với Hạ Long và người ta cũng sẽ nhìn thấy một sự bài bản hiện tại thực sự thông qua cách cư xử, ứng xử của các thuyền viên trên tàu, sẽ tạo nên sự an tâm thực sự cho mọi người bằng hành động thực tế”.
Quảng Ninh hiện có khoảng 400 phương tiện hoạt động thường xuyên, phần còn lại đang trong thời gian đóng thay thế.
Để nâng cao “hệ số an toàn” cho các chuyến tàu du lịch, rất nhiều tàu đang hoạt động trên vịnh Hạ Long đã lắp đặt hệ thống kiểm soát thông tin, nhận dạng tự động (AIS); 100% tàu đạt tiêu chuẩn SI (được phép hoạt động ở các vùng nước có chiều cao sóng lớn nhất là 2m, tương ứng gió cấp 8), trong khi chuẩn yêu cầu của vùng vịnh Hạ Long là SII (được phép hoạt động ở các vùng nước có chiều cao sóng lớn nhất là 1,2m, tương ứng với gió cấp 7).
Ông Lê Văn Hưng, Phó phòng Quản lý vận tải, Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ninh cho biết: “Các chủ phương tiện đóng tàu tham quan với hệ số an toàn cao hơn quy chuẩn. Ví dụ tàu tham quan là 1,5 lần trở lên, riêng tàu lưu trú theo quy chuẩn tối thiểu bằng 2 nhưng các tàu nhà hàng và lưu trú tại vịnh Hạ Long đều trên 2, có tàu hệ số an toàn lên 3. Khi chủ phương tiện đóng tàu, Cục đăng kiểm Việt Nam phê duyệt thiết kế, thẩm định, đánh giá chất lượng về mặt kỹ thuật, nâng cao điều kiện an toàn từ mặt kỹ thuật, thắt chặt quy định an toàn kể cả trang thiết bị cứu sinh cũng được trang bị nhiều hơn so với quyết định…”.
Mỗi năm, vịnh Hạ Long đón khoảng 4 triệu du khách trong nước và quốc tế, doanh thu từ bán vé khoảng 900 tỷ đồng.
Các chủ tàu hoạt động trên vịnh Hạ Long cũng được khuyến cáo tuân thủ nghiêm túc các quy định về lắp đặt hệ thống tách dầu phân ly và xử lý nước thải. Thủy thủ và nhân viên trên tàu được định kỳ dự các khóa đào tạo nâng cao về kỹ năng làm việc, tập huấn về PCCC, cứu hộ cứu nạn và xử lý khẩn cấp.
Thượng tá Vương Đức Thọ, Phó Trưởng phòng Cảnh sát PCCC và CNCH tỉnh Quảng Ninh cho biết: “Công việc hàng năm, chủ tàu phải làm đó là huấn luyện nghiệp vụ PCCC, CNCH cho tất cả thủy thủ, thuyền viên - những người làm việc trên tàu để cho mọi người biết cách xử lý các tình huống cấp cứu, cứu nạn cứu hộ hoặc chữa cháy; định kỳ hàng năm mỗi tàu thực hiện phương án thực tập chữa cháy ít nhất 1 lần hoặc thực tập phương án chữa cháy với nhiều tàu liên tục. Việc này đã nâng cao hiệu quả trong công tác chữa cháy và cứu nạn trên biển hoặc khi 1 tàu bị chìm đắm, những tàu khác hỗ trợ hút nước hoặc cứu người bị nạn”.
Theo lộ trình, đến năm 2030, các tàu du lịch bằng gỗ hoạt động trên vịnh Hạ Long sẽ được thay thế hoàn toàn bằng tàu vỏ sắt hoặc vật liệu tương đương.
Năm 2024, tỉnh Quảng Ninh tiếp tục ban hành Quyết định số 43/2024/QĐ-UBND quy định các biện pháp quản lý hoạt động của phương tiện thủy nội địa phục vụ du khách trên vịnh Hạ Long, vịnh Bái Tử Long nhằm hoàn thiện khung pháp lý quản lý tàu du lịch, từ công nghệ giám sát hành trình, an ninh trật tự đến chất lượng dịch vụ và môi trường. Tất cả đều hướng tới mục tiêu xây dựng vịnh Hạ Long trở thành điểm đến đẳng cấp quốc tế, là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững và góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh của địa phương.
Vũ Miền/VOV-Đông Bắc