Theo thông tin được công bố trong tuần này, Hà Lan đã chính thức chuyển giao quyền sở hữu 18 máy bay F-16 Fighting Falcon cho Romania.
Hà Lan đã bán 18 máy bay F-16 cho Romania. (Nguồn: Không quân Mỹ)
Trước đó, những chiếc tiêm kích này được Hà Lan sử dụng tại Trung tâm huấn luyện F-16 châu Âu (EFTC), đặt tại căn cứ không quân Fetesti của Romania. Sau khi hoàn tất thủ tục, Romania chỉ phải trả 1 euro cho toàn bộ lô máy bay, cùng với khoản thuế giá trị gia tăng (VAT) trị giá 21 triệu euro (khoảng 24,1 triệu USD) bao gồm máy bay và gói hỗ trợ hậu cần.
Thỏa thuận này mang tính biểu tượng, tương tự như thương vụ năm 2003 khi Đức bán các máy bay MiG-29 cho Ba Lan với giá 1 euro mỗi chiếc, sau đó được Ba Lan chuyển giao cho Ukraine. Tuy nhiên, trong trường hợp này, mục tiêu của Hà Lan không chỉ là dọn chỗ cho các tiêm kích F-35 thế hệ mới, mà còn là củng cố năng lực phòng thủ tập thể của NATO ở sườn đông, trong bối cảnh châu Âu đang đối mặt với nguy cơ xung đột leo thang.
Bộ trưởng Quốc phòng Romania Liviu-Ionut Mosteanu gọi đây là "một giai đoạn quan trọng trong quá trình phát triển Trung tâm huấn luyện F-16 châu Âu", khẳng định EFTC đã biến Romania thành trung tâm huấn luyện hàng đầu cho các quốc gia đang vận hành, hoặc sắp sở hữu F-16. Ông cho biết Romania đang xem xét mở rộng chương trình huấn luyện, thậm chí có thể tiến tới đào tạo cho phi công vận hành F-35, khi chương trình này được mở rộng trong khối NATO.
Trung tâm EFTC được thành lập vào năm 2023 với nhiệm vụ huấn luyện phi công Romania, sau đó mở rộng sang đào tạo phi công Ukraine – những người đang cần khẩn cấp kỹ năng điều khiển F-16 mà các quốc gia phương Tây viện trợ. Với việc được bổ sung 18 máy bay mới, Romania có thể đảm bảo năng lực huấn luyện liên tục cho cả phi công NATO và Ukraine, đáp ứng yêu cầu an ninh khu vực trong dài hạn.
Về phía Hà Lan, Bộ trưởng Quốc phòng Ruben Brekelmans cho biết, việc chuyển giao này không chỉ giúp nước ông dọn chỗ cho các máy bay thế hệ 5 F-35 Lightning II, mà còn là "một cách để các tiêm kích F-16 cũ được trao một cuộc sống mới có ý nghĩa hơn". Ông nhấn mạnh rằng các phi công Ukraine được đào tạo tại EFTC đang đóng góp đáng kể vào việc bảo vệ không phận của họ trước những đợt không kích dữ dội của Nga.
Romania chỉ mới bắt đầu vận hành F-16 trong những năm gần đây, lô máy bay mới này sẽ giúp tăng đáng kể quy mô không quân nước này. Theo kế hoạch, các tiêm kích F-16 được thiết kế riêng cho trung tâm EFTC, nhằm đáp ứng yêu cầu huấn luyện của NATO và hỗ trợ trực tiếp cho Ukraine trong công tác đào tạo phi công chiến đấu.
Hiện nay, Ukraine đang vận hành một số lượng nhỏ F-16 do các nước NATO tài trợ. Đây được xem là bước tiến lớn giúp Kiev nâng cao năng lực chiến đấu, đặc biệt trong các nhiệm vụ phòng không và tấn công chính xác, vượt xa khả năng của các dòng máy bay cũ do Liên Xô thiết kế. Ngoài F-16, Ukraine cũng đã nhận tiêm kích Mirage 2000 do Pháp sản xuất và mới đây ký hợp đồng mua JAS 39 Gripen của Thụy Điển.
Xuân Minh