'Quốc gia phù hợp' để tổ chức đàm phán chấm dứt xung đột Nga-Ukraine

11 giờ trướcBài gốc

Thái tử Saudi Mohammed Bin Salman. Ảnh: Bandar Algaloud.

Việc Saudi Arabia đón tiếp quan chức cấp cao của Mỹ, Nga và Ukraine trong các cuộc họp quan trọng gần đây nhấn mạnh tham vọng trở thành thế lực toàn cầu có khả năng làm trung gian hòa giải cho xung đột quốc tế của nước này.

Thái tử Mohammed bin Salman đã ôm Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky khi ông đến thành phố Jeddah bên bờ Biển Đỏ vào tối 11/3.

Sự xuất hiện của ông Zelensky diễn ra trước cuộc họp giữa quan chức cấp cao Mỹ và Ukraine - chỉ chưa đến 2 tuần sau khi “màn khẩu chiến” tại Nhà Trắng khiến nhiều người bất ngờ.

Vào tháng 2, Saudi Arabia đã làm trung gian tổ chức cuộc gặp trực tiếp đầu tiên giữa quan chức cấp cao Mỹ và Nga kể từ khi xung đột nổ ra tại Ukraine.

Vào thời điểm đó, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov mô tả địa điểm đàm phán “phù hợp” với cả Mỹ và Nga. Nhận định này được xem như thắng lợi đối với Thái tử Mohammed bin Salman.

Ông đang theo đuổi mục tiêu biến quốc gia giàu dầu mỏ trở thành cường quốc “sức mạnh mềm” nhờ vào khối tài sản khổng lồ.

“Tôi không nghĩ có nơi nào khác mà nhà lãnh đạo lại có mối quan hệ cá nhân tốt như vậy với cả ông Trump và ông Putin”, nhà bình luận người Saudi Arabia Ali Shihabi nhận xét.

Ông nhấn mạnh sự kiện này giúp tăng cường sức mạnh mềm của Saudi Arabia ở khu vực và toàn cầu.

Cuộc đàm phán tại Jeddah, Saudi Arabia. Ảnh: Reuters.

Dịch chuyển chiến lược

Những năm gần đây, Saudi Arabia dần điều chỉnh lại chính sách của mình theo hướng trung lập.

Mục tiêu là tránh xa các cuộc xung đột và tiến gần hơn đến việc thu hút hàng tỷ USD đầu tư nhằm hiện thực hóa Tầm nhìn 2030. Đây là kế hoạch của Thái tử Mohammed bin Salman, hướng đến đa dạng hóa nền kinh tế và giảm sự phụ thuộc vào dầu mỏ.

Thái tử Saudi Arabia đã rút dần khỏi cuộc xung đột kéo dài nhiều năm với lực lượng Houthi do Iran hậu thuẫn tại Yemen. Nước này cũng cải thiện quan hệ với Iran và duy trì quan hệ chặt chẽ với Trung Quốc cùng Nga, trong khi vẫn giữ vững quan hệ truyền thống với phương Tây.

Không chỉ tổ chức các trận đấu quyền Anh quốc tế và lễ hội âm nhạc điện tử, Saudi Arabia còn tìm cách xây dựng hình ảnh quốc gia gìn giữ hòa bình toàn cầu, thông qua tổ chức hội nghị viện trợ nhân đạo và đối thoại hòa bình.

Vào tháng 8/2023, nước này đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh hòa bình kéo dài 2 ngày về Ukraine với sự tham dự của đại diện hơn 40 quốc gia (dù không có Nga). Trước đó, vào tháng 2/2023, Riyadh cam kết viện trợ 400 triệu USD cho Ukraine.

Thái tử Saudi Arabia có được vị thế trung gian quyền lực này một phần nhờ vào mối quan hệ thân thiết với ông Trump. Tổng thống Mỹ từng ủng hộ thái tử khi ông đối mặt với sự cô lập quốc tế sau vụ nhà báo Washington Post Jamal Khashoggi bị sát hại năm 2018.

Năm 2017, ông Trump phá vỡ tiền lệ khi chọn Saudi Arabia làm điểm đến đầu tiên trong chuyến công du nước ngoài với tư cách tổng thống Mỹ.

Tổng thống Trump và Thái tử Mohammed bin Salman tại hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo G20 vào năm 2019. Ảnh: Reuters.

Ngay cả sau khi thất bại trong cuộc bầu cử năm 2020, Riyadh vẫn duy trì quan hệ kinh doanh chặt chẽ với ông Trump, đầu tư 2 tỷ USD vào công ty do con rể của ông - Jared Kushner - điều hành và công bố kế hoạch xây dựng tòa tháp Trump tại nước này.

Mới đây, ông Trump tuyên bố rằng nếu tái đắc cử, ông sẽ lại chọn Saudi Arabia làm điểm đến đầu tiên trong chuyến công du tổng thống, sau khi Riyadh cam kết đầu tư 1.000 tỷ USD vào các doanh nghiệp Mỹ trong vòng 4 năm tới.

“Tôi nói rằng tôi sẽ đến nếu họ đầu tư 1.000 tỷ USD vào các công ty Mỹ... Họ đã đồng ý, vì thế tôi sẽ đến đó. Tôi có mối quan hệ tuyệt vời với họ”, ông Trump cho biết.

Thái tử Saudi Arabia cũng duy trì mối quan hệ thân tình với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ông đã phớt lờ sức ép từ phương Tây nhằm cô lập Moscow và tiếp tục phối hợp chặt chẽ với ông Putin để kiểm soát nguồn cung dầu mỏ toàn cầu.

CNN nhận xét thậm chí, ông còn đứng về phía Nga khi bác bỏ lời kêu gọi tăng sản lượng dầu năm 2022 của chính quyền Biden.

Năm 2023, Tổng thống Putin đã có chuyến thăm Saudi Arabia và mời Riyadh tham gia BRICS - liên minh các nền kinh tế đang nổi hàng đầu thế giới nhằm đối trọng với ảnh hưởng kinh tế của phương Tây.

Tổng thống Putin và Thái tử Mohammed bin Salman vào năm 2023. Ảnh: Sputnik.

Vấn đề Gaza

Về lâu dài, Saudi Arabia có thể tận dụng vai trò trung gian của mình trong cuộc đàm phán giữa Nga và Mỹ để giải quyết vấn đề cấp bách của khu vực. Đó là đề xuất gây tranh cãi của ông Trump rằng Mỹ nên tiếp quản Gaza và tái định cư vĩnh viễn người dân tại đây.

Vào tháng 2, tổng thống Mỹ đã vạch ra viễn cảnh hòa bình cho Trung Đông bằng cách tái thiết Dải Gaza bị tàn phá thành khu đô thị cao cấp theo phong cách "Riviera" và di dời hơn 2 triệu cư dân.

Các quốc gia Arab ngay lập tức phản đối ý tưởng này. Các nhà lãnh đạo trong khu vực đã nhóm họp tại Cairo trong tháng này và nhất trí thông qua kế hoạch tái thiết Gaza trị giá 53 tỷ USD, nhằm đảm bảo người Palestine không bị buộc phải rời khỏi quê hương.

“Bằng cách tạo điều kiện thúc đẩy mục tiêu chấm dứt xung đột Ukraine mà ông Trump tuyên bố, Saudi Arabia có vị thế thuận lợi để giành thiện chí từ Washington”, Hasan Alhasan, chuyên gia cao cấp về chính sách Trung Đông tại Viện Quốc tế Nghiên cứu Chiến lược ở Bahrain, cho biết.

Theo ông, nước này “có thể tận dụng mối quan hệ tốt đẹp với chính quyền Trump để thu hẹp khoảng cách giữa lập trường của Mỹ và thế giới Arab về tương lai Gaza”.

4 năm tới có thể chứng kiến Thái tử Mohammed bin Salman “trông cậy” vào mối quan hệ thân thiết với ông Trump. Tuy nhiên, ông cũng sẽ phải đối mặt với tình thế khó khăn khi cố gắng cân bằng lợi ích khu vực trước các yêu cầu cứng rắn từ vị tổng thống Mỹ.

“Không thể đạt được hòa bình lâu dài và công bằng nếu người dân Palestine không có được quyền chính đáng của họ theo nghị quyết quốc tế, như đã được làm rõ với cả chính quyền Mỹ tiền nhiệm và hiện tại”, Saudi Arabia tuyên bố trước kế hoạch Gaza của ông Trump.

Minh An

Nguồn Znews : https://znews.vn/quoc-gia-phu-hop-de-to-chuc-dam-phan-cham-dut-xung-dot-nga-ukraine-post1537448.html