Quốc hội Ấn Độ thông qua luật việc làm nông thôn: Kỳ vọng và trăn trở

6 giờ trướcBài gốc

Thay đổi mang tính cấu trúc

Được Quốc hội Ấn Độ thông qua năm 2005 dưới thời Chính phủ Liên minh tiến bộ thống nhất (UPA) do Đảng Quốc đại lãnh đạo, MGNREGA được xem là một trong những chương trình việc làm công lớn nhất thế giới. Luật này bảo đảm 100 ngày việc làm có lương mỗi năm cho mọi hộ gia đình nông thôn có nhu cầu, với nghĩa vụ pháp lý thuộc về nhà nước nếu không cung cấp đủ việc làm theo yêu cầu của người dân. Trong trường hợp này, nhà nước phải trả trợ cấp thất nghiệp theo quy định.

Nguồn: National Herald

Theo số liệu chính thức của Bộ Phát triển nông thôn Ấn Độ được tờ SCMP trích dẫn mới đây, chỉ riêng trong năm tài khóa 2023 - 2024, khoảng 160 triệu hộ gia đình nông thôn đã đăng ký tham gia MGNREGA, với tổng ngân sách trung ương lên tới 9,5 tỷ USD. Trong nhiều năm, chương trình này được đánh giá là “tấm lưới an sinh cuối cùng” cho hàng chục triệu lao động nghèo, đặc biệt trong các giai đoạn khủng hoảng kinh tế, thiên tai hoặc đại dịch.

Trong khi đó, theo nội dung được Quốc hội thông qua, luật mới nâng số ngày việc làm được bảo đảm từ 100 lên 125 ngày mỗi năm cho mỗi hộ gia đình nông thôn. Tuy nhiên, điểm mấu chốt gây tranh cãi nằm ở cách thức bảo đảm việc làm.

Khác với MGNREGA, vốn là chương trình “theo nhu cầu”, trong đó người dân có quyền yêu cầu việc làm và nhà nước có trách nhiệm đáp ứng, chương trình mới được thiết kế theo hướng “theo cung”. Ngân sách sẽ được ấn định trước, trung ương quyết định quy mô và kế hoạch công việc, còn các bang phải triển khai trong khuôn khổ nguồn lực đã phân bổ.

Đáng chú ý, luật mới chuyển 40% gánh nặng tài chính sang chính quyền bang, thay vì phần lớn do ngân sách trung ương chi trả như trước. Theo Business Standard, thay đổi này được Chính phủ Liên bang lý giải là nhằm “tăng trách nhiệm tài khóa của các bang và nâng cao hiệu quả chi tiêu công”, từ đó hạn chế tình trạng chi tiêu vượt kiểm soát.

Chính phủ của Thủ tướng Narendra Modi cho biết, một trong những cải tiến đáng kể của luật mới là cơ chế trả lương theo tuần hoặc theo hai tuần, thay vì chờ hoàn thành dự án như trước. Theo Bộ Phát triển nông thôn, điều này sẽ giúp người lao động nông thôn có dòng thu nhập ổn định hơn, hạn chế tình trạng chậm lương. Đây vốn từng là một trong những điểm yếu lớn nhất khiến quyền lợi của người lao động không được thực thi đầy đủ trong thực tế.

Tuy nhiên, luật cũng cho phép tạm ngừng cung cấp việc làm tối đa 60 ngày mỗi năm trong mùa vụ nông nghiệp, với lý do khuyến khích lao động tập trung vào sản xuất nông nghiệp tại địa phương, một quy định chưa từng có trong MGNREGA.

Tranh luận chính trị với nhiều trăn trở

Ngay trong phiên thảo luận cuối cùng, các đảng đối lập gồm đảng Quốc đại, đảng Cộng sản Ấn Độ (Marxist) và nhiều đảng khu vực đã đồng loạt rời nghị trường để phản đối dự luật, cho rằng quá trình thông qua thiếu tham vấn và làm suy yếu quyền lợi của người lao động.

Theo ông John Brittas thuộc đảng Cộng sản Ấn Độ, “Một bảo đảm việc làm mang tính pháp lý đã bị hạ cấp thành chương trình tuyên truyền do trung ương kiểm soát, đặt gánh nặng lên các bang”. Trong khi đó, lãnh đạo phe đối lập Rahul Gandhi tuyên bố sẽ tiếp tục đấu tranh để yêu cầu rút lại luật mới, đồng thời kêu gọi thành lập một “mặt trận toàn quốc” gồm các bang, chính quyền cơ sở và tổ chức xã hội nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động nông thôn.

Theo The Hindu, nhiều nghị sĩ đối lập cũng chỉ trích việc loại bỏ tên Mahatma Gandhi khỏi chương trình, cho rằng đây không chỉ là vấn đề biểu tượng, mà còn phản ánh sự thay đổi trong triết lý phát triển xã hội của Chính phủ hiện nay.

Ngược lại, về phía Chính phủ, Đảng Bharatiya Janata Party (BJP) khẳng định luật mới là bước đi cần thiết để hiện đại hóa chính sách việc làm nông thôn, phù hợp với tầm nhìn “Viksit Bharat @2047”, trong đó đặt mục tiêu đưa Ấn Độ trở thành quốc gia phát triển vào dịp kỷ niệm 100 năm độc lập. Theo Đài Truyền hình quốc gia DD News, chính quyền đương nhiệm cho rằng cơ chế mới sẽ giúp người lao động nông thôn có dòng thu nhập ổn định hơn, giảm bớt tính bấp bênh trong sinh kế.

Tờ Times of India cho biết, Bộ trưởng Bộ Phát triển nông thôn Shivraj Singh Chouhan nhấn mạnh rằng MGNREGA, dù có ý nghĩa lịch sử, nhưng đã bộc lộ nhiều hạn chế như chi phí gia tăng, hiệu quả thấp và tình trạng lạm dụng ở cấp địa phương. Theo Chính phủ, việc phân bổ ngân sách cố định và yêu cầu các bang cùng chia sẻ trách nhiệm tài chính sẽ giúp nâng cao tính minh bạch và hiệu quả.

Trái với lập luận của Chính phủ, nhiều tổ chức xã hội và chuyên gia kinh tế bày tỏ lo ngại, luật mới có thể làm suy yếu quyền an sinh của nhóm dân cư dễ tổn thương nhất. Một số ý kiến cho rằng, việc chuyển từ cơ chế “theo nhu cầu” sang “theo ngân sách” sẽ khiến người lao động mất công cụ pháp lý để đòi quyền việc làm. Nhiều chuyên gia và nhà hoạt động xã hội cũng băn khoăn rằng, quy định cho phép tạm ngừng cung cấp việc làm trong mùa vụ nông nghiệp có thể khiến nhiều hộ gia đình mất nguồn thu nhập bổ trợ quan trọng trong những thời điểm khó khăn. Ngoài ra, họ còn trăn trở là cơ chế phân bổ tài chính theo tỷ lệ 60:40, với bang phải chịu gánh nặng tài chính cao hơn, sẽ tạo áp lực lên ngân sách các bang nghèo và dẫn tới giảm cung lao động thực tế cũng như di cư cưỡng bức, thay vì tăng cơ hội việc làm.

Một số nhà kinh tế, được India Today dẫn lời, cảnh báo, trong bối cảnh chênh lệch phát triển giữa các bang còn lớn, việc chuyển gánh nặng tài chính sang địa phương thậm chí có thể dẫn tới tình trạng “bất bình đẳng an sinh”, khi người dân ở các bang giàu được hưởng lợi nhiều hơn so với các bang nghèo.

Theo phân tích của Business Standard, nhiều bang như Telangana, Bihar hay West Bengal ước tính sẽ phải chi thêm hàng chục tỷ rupee mỗi năm để duy trì mức việc làm theo luật mới. Trong bối cảnh nợ công cấp bang gia tăng, khả năng thực thi đầy đủ chương trình đang là dấu hỏi lớn.

Theo India Today, thực tế triển khai MGNREGA cho thấy, dù được bảo đảm 100 ngày việc làm trên giấy tờ, nhiều hộ gia đình chỉ nhận được 50 - 70 ngày làm việc mỗi năm. Do đó, giới chuyên gia đặt câu hỏi liệu việc nâng lên 125 ngày trong khuôn khổ ngân sách cố định và phân cấp mạnh cho các bang có mang lại cải thiện thực chất hay không.

Dẫu vậy, giới quan sát nhận định, việc Quốc hội Ấn Độ thông qua đạo luật việc làm nông thôn mới đánh dấu bước ngoặt lớn trong chính sách an sinh xã hội của quốc gia đông dân nhất thế giới. Thực tiễn triển khai trong thời gian tới sẽ là thước đo quan trọng để đánh giá liệu luật mới có thực sự nâng cao đời sống người dân nông thôn hay chỉ là một sự thay đổi về hình thức trong chính sách an sinh xã hội. Đối với hàng chục triệu người nông thôn Ấn Độ, kết quả của cuộc cải cách này không chỉ là số ngày làm việc trên giấy tờ, mà là sự bảo đảm an sinh và cơ hội thoát nghèo trong dài hạn.

Linh Anh

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/quoc-hoi-an-do-thong-qua-luat-viec-lam-nong-thon-ky-vong-va-tran-tro-10402012.html