Quyết định này không chỉ là một giải pháp tài chính ngắn hạn, mà còn là định hướng chính sách lâu dài, thể hiện rõ cam kết của Nhà nước trong việc đảm bảo an ninh lương thực và thúc đẩy tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững.
Theo nội dung Nghị quyết, các hộ gia đình, cá nhân và tổ chức trực tiếp sử dụng đất vào sản xuất nông nghiệp sẽ được tiếp tục hưởng chính sách miễn thuế đất thêm 5 năm, kể từ 1/1/2026.
Ngược lại, đối với trường hợp được Nhà nước giao đất nhưng không trực tiếp canh tác mà cho thuê lại, chủ đất sẽ phải nộp đầy đủ 100% thuế sử dụng đất nông nghiệp, dù đất chưa bị Nhà nước thu hồi.
Các hộ gia đình, cá nhân và tổ chức trực tiếp sử dụng đất vào sản xuất nông nghiệp sẽ được tiếp tục hưởng chính sách miễn thuế đất thêm 5 năm
Thực tế, chính sách miễn thuế đất nông nghiệp đã mang lại những kết quả đáng ghi nhận trong hơn hai thập kỷ qua. Theo báo cáo của Chính phủ, giai đoạn 2001–2010, mỗi năm ngân sách miễn, giảm thu bình quân 3.268 tỷ đồng từ khoản thuế này. Con số đó tăng mạnh lên 7.500 tỷ đồng/năm trong ba năm gần đây, phản ánh quy mô canh tác mở rộng cũng như mức độ hưởng lợi của người dân.
Không chỉ giúp giảm gánh nặng tài chính cho nông dân, chính sách còn góp phần khuyến khích tích tụ ruộng đất, phát triển nông nghiệp quy mô lớn, đồng thời thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp – nông thôn theo hướng hiện đại hóa.
Tuy nhiên, trong phiên thảo luận trước khi thông qua, một số đại biểu đã thẳng thắn chỉ ra tồn tại của chính sách hiện hành. Cụ thể, có ý kiến đề nghị loại khỏi diện miễn thuế đối với những khu đất bị bỏ hoang, sử dụng không đúng mục đích.
Một số đại biểu khác cho rằng cần quy định rõ ràng các tiêu chí và điều kiện để được miễn thuế, kèm theo đó là chế tài xử lý nghiêm khắc các trường hợp lợi dụng chính sách để trục lợi hoặc gây lãng phí đất đai.
Tiếp thu các ý kiến đóng góp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khẳng định, tình trạng sử dụng đất sai mục đích, đất bỏ hoang, lãng phí tài nguyên đất nông nghiệp vẫn còn diễn ra phổ biến, gây ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng ngân sách cũng như mục tiêu phát triển nông nghiệp bền vững.
Dù vậy, trong bối cảnh Luật Đất đai năm 2024 vừa được ban hành với nhiều quy định mới nhằm siết chặt quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp, việc đưa ngay tiêu chí chi tiết vào Nghị quyết lần này là chưa khả thi. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị chưa bổ sung quy định về đối tượng bị loại khỏi diện miễn thuế, đồng thời yêu cầu Chính phủ tiến hành đánh giá toàn diện về thực trạng sử dụng đất nông nghiệp, cũng như hiệu quả thực tế của chính sách miễn thuế suốt thời gian qua.
Phát biểu tại phiên họp, ông Phan Văn Mãi – Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách, nhấn mạnh: “Trước mắt, Chính phủ cần có hướng dẫn đầy đủ theo quy định của Luật Đất đai 2024, đồng thời đưa ra các giải pháp hữu hiệu nhằm ngăn chặn tình trạng bỏ hoang, sử dụng lãng phí đất nông nghiệp – vốn là một nguồn lực quý giá nhưng hữu hạn”.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề xuất Chính phủ sớm tổng kết, đánh giá toàn diện việc thực hiện chính sách miễn thuế đất nông nghiệp, song song với việc rà soát, nghiên cứu sửa đổi Luật Thuế sử dụng đất nông nghiệp, bảo đảm chính sách phù hợp với yêu cầu quản lý đất đai trong bối cảnh mới, khi nền nông nghiệp Việt Nam đang bước vào giai đoạn hội nhập sâu rộng và cạnh tranh ngày càng khốc liệt.
Chính sách miễn thuế đất nông nghiệp rõ ràng là một trụ cột hỗ trợ quan trọng cho người nông dân và nền kinh tế nông thôn, song nếu thiếu tiêu chí cụ thể, thiếu cơ chế giám sát hiệu quả thì sẽ dễ bị lợi dụng, làm méo mó mục tiêu chính sách.
Để chính sách này thực sự trở thành đòn bẩy cho nông nghiệp phát triển bền vững, rất cần một cách tiếp cận toàn diện – minh bạch – có trách nhiệm trong thiết kế và thực thi. Chính phủ, Quốc hội và các cơ quan liên quan cần đồng hành chặt chẽ để vừa tạo động lực cho sản xuất, vừa ngăn chặn lãng phí, thất thoát nguồn lực đất đai – tài nguyên thiết yếu của quốc gia.
An Chi