Quốc hội tháo gỡ 'nút thắt' thu hồi đất, bồi thường và giá đất

3 giờ trướcBài gốc

Nghị quyết được đánh giá là bước điều chỉnh quan trọng, bổ sung các trường hợp thu hồi đất vì lợi ích quốc gia, công cộng, đồng thời làm rõ nhiều nội dung then chốt liên quan đến bồi thường, tái định cư, giá đất và thẩm quyền tổ chức thực hiện, qua đó tạo hành lang pháp lý thống nhất cho các địa phương trong quá trình triển khai.

Bổ sung 3 trường hợp Nhà nước được thu hồi đất vì lợi ích quốc gia, công cộng

Một trong những điểm đáng chú ý của Nghị quyết 254/2025/QH15 là việc bổ sung ba trường hợp Nhà nước được thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.

Thứ nhất, Nhà nước được thu hồi đất để thực hiện các dự án trong khu thương mại tự do hoặc trung tâm tài chính quốc tế, đáp ứng yêu cầu phát triển các mô hình kinh tế mới, có tính cạnh tranh và hội nhập cao.

Thứ hai, Nghị quyết cho phép thu hồi phần diện tích đất còn lại đối với các dự án thực hiện thông qua thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất nhưng đã hết thời hạn hoàn thành hoặc hết thời gian gia hạn mà chưa đạt đủ thỏa thuận. Điều kiện đặt ra là đã đạt được thỏa thuận trên 75% diện tích đất và trên 75% số người sử dụng đất, khi đó HĐND cấp tỉnh sẽ xem xét, thông qua việc thu hồi phần diện tích còn lại để giao đất, cho thuê đất cho chủ đầu tư.

Thứ ba, Nhà nước được thu hồi đất nhằm tạo quỹ đất thanh toán cho các dự án theo hợp đồng BT (Xây dựng – Chuyển giao), đồng thời cho thuê đất tiếp tục sản xuất, kinh doanh đối với các tổ chức đang sử dụng đất bị thu hồi.

Những quy định này được kỳ vọng sẽ tháo gỡ tình trạng “điểm nghẽn” kéo dài trong công tác giải phóng mặt bằng, nhất là với các dự án hạ tầng, đô thị và động lực phát triển kinh tế.

Nghị quyết 254/2025/QH15 cũng quy định cụ thể hơn về điều kiện thu hồi đất gắn với bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Theo đó, về nguyên tắc, việc thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh hoặc phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng phải hoàn thành phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và bố trí tái định cư theo Luật Đất đai.

Tuy nhiên, Nghị quyết cho phép một số ngoại lệ. Đối với dự án quan trọng quốc gia hoặc dự án đầu tư công khẩn cấp, Nhà nước được thu hồi đất trong trường hợp phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã được niêm yết công khai nhưng chưa được phê duyệt. Với các dự án khác, việc thu hồi đất trước khi phê duyệt phương án chỉ được thực hiện khi có trên 75% người sử dụng đất đồng ý.

Ngoài ra, Nghị quyết cho phép thu hồi đất trước khi hoàn thành bố trí tái định cư trong một số trường hợp như dự án đầu tư công khẩn cấp, dự án tái định cư tại chỗ hoặc dự án bố trí tái định cư theo tuyến công trình chính. Chính phủ được giao quy định chi tiết nội dung này, đồng thời UBND cấp tỉnh chịu trách nhiệm quy định việc tạm cư, thời gian và kinh phí tạm cư khi chưa hoàn thành bố trí tái định cư.

Quy định mới về giá đất và hệ số điều chỉnh

Về giá đất tính tiền bồi thường, Nghị quyết xác định giá đất được áp dụng theo bảng giá đất và hệ số điều chỉnh giá đất do địa phương ban hành theo quy định mới. Trường hợp bồi thường bằng đất ở tại chỗ nhưng vị trí bồi thường chưa có trong bảng giá đất, cơ quan có thẩm quyền sẽ căn cứ giá đất tại vị trí tương tự để quyết định. UBND cấp xã có trách nhiệm báo cáo UBND cấp tỉnh để trình HĐND cấp tỉnh bổ sung bảng giá đất tại kỳ họp gần nhất.

Bảng giá đất được xây dựng theo loại đất, khu vực và vị trí; đối với những địa phương đã có bản đồ địa chính số và cơ sở dữ liệu giá đất, bảng giá sẽ được xây dựng đến từng thửa đất. HĐND cấp tỉnh quyết định bảng giá đất và công bố áp dụng từ ngày 1/1/2026, đồng thời được phép điều chỉnh khi cần thiết.

Đối với các trường hợp phải áp dụng giá đất cụ thể nhưng đến thời điểm Nghị quyết có hiệu lực vẫn chưa ban hành quyết định, UBND cấp tỉnh được lựa chọn áp dụng theo Nghị quyết hoặc tiếp tục thực hiện theo Luật Đất đai hiện hành. Quốc hội yêu cầu các cơ quan có thẩm quyền phải hoàn thành việc ban hành đầy đủ căn cứ tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất và tiền bồi thường chậm nhất đến ngày 1/7/2026.

Riêng các dự án lấn biển hoặc trường hợp không thể áp dụng bảng giá đất, việc xác định giá đất cụ thể vẫn thực hiện theo Luật Đất đai.

Nghị quyết 254/2025/QH15 có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 và được áp dụng ưu tiên trong trường hợp có quy định khác với các luật liên quan về cùng một vấn đề. Với hàng loạt điều chỉnh mang tính thực tiễn cao, nghị quyết được kỳ vọng sẽ góp phần tháo gỡ vướng mắc kéo dài trong công tác thu hồi đất, bồi thường, tái định cư và định giá đất, đồng thời tạo điều kiện để các địa phương đẩy nhanh tiến độ các dự án phát triển kinh tế – xã hội trong giai đoạn tới.

Vũ Linh

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/quoc-hoi-thao-go-nut-that-thu-hoi-dat-boi-thuong-va-gia-dat-440319.html