Quy định về hành vi sử dụng trái phép chất ma túy theo Điều 256a Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2025

4 giờ trướcBài gốc

Đối tượng Lê Văn Sự bị tổ công tác liên ngành của Đồn Biên phòng Lăng Cô; Đội Đặc nhiệm phòng, chống ma túy và tội phạm (Phòng Nghiệp vụ, BĐBP thành phố Huế) và Công an xã Chân Mây - Lăng Cô bắt giữ ngày 29/8/2025 về hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy. Ảnh: Võ Tiến

Nghiêm trọng hơn, thời gian gần đây, xuất hiện ngày càng nhiều vụ án mà đối tượng phạm tội đang trong tình trạng “ngáo đá” (sử dụng các loại ma túy tổng hợp gây kích động thần kinh mạnh, dẫn đến mất kiểm soát hành vi) và thực hiện các hành vi phạm tội đặc biệt nguy hiểm như giết người, hiếp dâm, chống người thi hành công vụ... Những vụ việc này không chỉ gây ra hậu quả đau lòng cho nạn nhân và gia đình họ, mà còn làm gia tăng sự bất an trong xã hội. Ngày 25/6/2025, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật số 86/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2025.

Bộ luật Hình sự năm 2015 được sửa đổi, bổ sung đã có nhiều điểm mới quan trọng, trong đó có quy định về tội "Sử dụng trái phép chất ma túy" tại Điều 256a. Việc bổ sung tội “Sử dụng trái phép chất ma túy” ở thời điểm năm 2025 dựa trên cơ sở chính trị, pháp lý sau:

- Kết luận số 13-KL/TW ngày 16/8/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 48-CT/TW ngày 22/10/2010 của Bộ Chính trị khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tội phạm trong tình hình mới, trong đó đưa ra nhiệm vụ “Tiếp tục đẩy mạnh cải cách tư pháp, xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật về phòng, chống tội phạm...”.

- Đặc biệt, sau hơn 8 năm thi hành, Bộ luật Hình sự năm 2015 đã bộc lộ nhiều vướng mắc, bất cập, cụ thể như sau: Một số hành vi có tính chất nguy hiểm cho xã hội, có dấu hiệu tội phạm nhưng chưa được quy định là tội phạm như hành vi sử dụng trái phép chất ma túy; nhiều quy định về trách nhiệm hình sự còn quá nhẹ, chưa đủ tính răn đe, chưa phù hợp với tình hình, diễn biến của tội phạm...

Những vấn đề này đặt ra yêu cầu cần phải nghiên cứu để sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự cho phù hợp với thực tiễn, góp phần tiếp tục thể chế hóa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng về công tác phòng, chống tội phạm trong điều kiện xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới.

Điều 256a hướng vào những cá nhân sử dụng trái phép chất ma túy trong các trường hợp cụ thể nhằm giảm việc sử dụng ma túy và tăng cường hiệu quả quản lý. Theo đó, người nào sử dụng trái phép chất ma túy thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 2 năm đến 3 năm:

(1) Đang trong thời hạn cai nghiện ma túy hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;

(2) Đang trong thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;

(3) Đang trong thời hạn 2 năm kể từ ngày hết thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy và trong thời hạn quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;

(4) Đang trong thời hạn 2 năm kể từ khi tự ý chấm dứt cai nghiện ma túy tự nguyện hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy. Đối với trường hợp tái phạm tội này, hình phạt sẽ là tù từ 3 năm đến 5 năm.

Trước đây, hệ thống pháp luật Việt Nam chủ yếu tập trung vào việc xử lý các hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy, trong đó, tội danh này phần lớn được áp dụng đối với những cá nhân tàng trữ ma túy với mục đích sử dụng cá nhân. Tuy nhiên, một điểm bất cập đáng lưu ý trong khuôn khổ pháp lý hiện hành là đối với hành vi sử dụng ma túy trái phép, tức là khi một cá nhân bị phát hiện đang sử dụng hoặc đã sử dụng ma túy thì lại không có một chế tài hình sự cụ thể để xử lý hành vi đó. Điều này tạo ra một “kẽ hở pháp lý” khá nghiêm trọng, khiến cho việc ngăn chặn, răn đe và kiểm soát tình trạng sử dụng ma túy trong cộng đồng gặp nhiều khó khăn.

Vì vậy, việc đưa tội “Sử dụng trái phép chất ma túy” vào Bộ luật Hình sự đã lấp đầy một khoảng trống pháp lý quan trọng, cho phép truy tố và răn đe toàn diện hơn đối với hành vi sử dụng ma túy, đặc biệt là đối với những người tái nghiện sau cai. Các quy định này nhắm vào những người đã được biết đến trong hệ thống (đang cai nghiện, quản lý sau cai nghiện hoặc tái nghiện gần đây), cho thấy sự tập trung vào việc quản lý và răn đe những người sử dụng đã biết có nguy cơ tiếp tục. Điều này thể hiện sự quyết liệt trong việc giảm cầu ma túy, có khả năng chuyển hướng nguồn lực sang giám sát và can thiệp đối với các cá nhân trong hoặc sau các chương trình cai nghiện ma túy.

Như vậy, trước tình hình tệ nạn ma túy ở nước ta đang ở mức báo động như hiện nay, thì việc hình sự hóa hành vi sử dụng trái phép chất ma túy là cần thiết để tăng cường hiệu quả phòng, chống ma túy, đồng thời góp phần cắt đứt chuỗi cung - cầu ma túy vốn là nguyên nhân cốt lõi của nhiều vấn đề xã hội nhức nhối hiện nay.

Thượng úy Nguyễn Văn Tài (Viện Kiểm sát quân sự khu vực 2 BĐBP)

Nguồn Biên Phòng : https://bienphong.com.vn/quy-dinh-ve-hanh-vi-su-dung-trai-phep-chat-ma-tuy-theo-dieu-256a-bo-luat-hinh-su-nam-2015-sua-doi-bo-sung-nam-2025-post494905.html