Siết kỷ luật, chuẩn hóa nhiệm vụ để ngăn ngừa sự cố
Ghi nhận của phóng viên Báo Xây dựng trên hành trình tàu Hà Nội - Hải Phòng, trưởng tàu khách, phó trưởng tàu khách phụ trách an toàn luôn bận rộn, thực hiện các tác nghiệp theo quy trình.
Nếu trưởng tàu khách thường xuyên đi kiểm tra công tác phục vụ hành khách, làm việc với các đơn vị trên tàu, dưới ga thì phó trưởng tàu khách phụ trách an toàn phải thường xuyên quan sát dọc đường, thực hiện các tín hiệu bằng cờ, đèn với lái tàu và các nhân viên "mặt đất" như trực ban chạy tàu ga, gác ghi, gác đường ngang… Sau đó phải ghi chép đầy đủ chính xác nhật ký chạy tàu và các sự việc phát sinh có liên quan đến chạy tàu.
Phó trưởng tàu khách phụ trách an toàn Mai Ngọc Thương làm tín hiệu an toàn với các nhân viên trên tàu, dưới ga.
Chị Mai Thị Ngọc Thương, Phó trưởng tàu khách phụ trách an toàn (Chi nhánh Vận tải đường sắt Hải Phòng) cho biết, các tác nghiệp này đã được quy định tại Thông tư 15/2023 của Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng), trong đó quy định về tiêu chuẩn, nhiệm vụ, quyền hạn đối với chức danh nhân viên đường sắt trực tiếp phục vụ chạy tàu. Cùng đó, nhân viên trên tàu phải tuân thủ các quy định về nhiệm vụ, quy trình tác nghiệp của đơn vị.
Mặt khác, để được bố trí làm nhiệm vụ trưởng tàu, phó trưởng tàu khách phụ trách an toàn, chị và các trưởng tàu khác phải đáp ứng các tiêu chuẩn quy định tại Thông tư 15 về bằng, chứng chỉ chuyên môn, kinh nghiệm công việc và đạt yêu cầu kiểm tra nghiệp vụ của đơn vị.
"Các tác nghiệp được quy định chi tiết, tỉ mỉ, nhân viên tuân thủ nghiêm túc sẽ đảm bảo được an toàn chạy tàu", chị Thương nói.
Còn tại ga Hà Nội, ông Vũ Thế Anh, đội trưởng đội chạy tàu cho biết, các chức danh nhân viên đường sắt trực tiếp phục vụ chạy tàu tại ga gồm: Nhân viên điều độ chạy tàu ga; trực ban chạy tàu; trưởng dồn; nhân viên gác ghi; nhân viên ghép nối đầu máy, toa xe.
Liên quan trực tiếp đến chạy tàu tại khu ga còn có các nhân viên khác như lái tàu, phụ lái tàu, trưởng tàu khách, phó trưởng tàu khách phụ trách an toàn…
Với các nhân viên này, mỗi đầu việc đều liên quan tới an toàn của hành khách, hàng hóa. Do vậy, tiêu chuẩn, nhiệm vụ của nhân viên không chỉ được quy định theo luật, mà mỗi đơn vị phụ trách lại có quy định riêng, nhằm cụ thể hóa, để nhân viên thực hiện được chuẩn chỉ, đảm bảo an toàn mọi mặt.
Khi thực hiện nhiệm vụ, nhân viên phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình, quy phạm theo từng chức danh, đồng thời giám sát lẫn nhau để phát hiện, xử lý kịp thời các sự cố có thể xảy ra.
Như với các chức danh chạy tàu ga, sẽ phải tuân theo quy tắc, quy trình tác nghiệp kĩ thuật được xây dựng riêng cho ga đó. Tương tự, với lái tàu, phụ lái tàu phải tuân thủ theo quy định của xí nghiệp đầu máy và cả quy trình tác nghiệp tại ga…
Kỷ luật vận hành giúp đảm bảo an toàn cho đường sắt
Trao đổi với Báo Xây dựng, ông Phạm Anh Tuấn, Phó giám đốc Chi nhánh Khai thác đường sắt Hà Nội khẳng định, các quy định về tiêu chuẩn, nhiệm vụ, quyền hạn của các nhân viên trực tiếp phục vụ chạy tàu đã góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và tổ chức chạy tàu.
Mỗi chức danh nhân viên chạy tàu tại ga đều phải tuân thủ nghiêm quy trình tác nghiệp để đảm bảo an toàn chạy tàu (Ảnh: Tạ Hải).
Theo ông Tuấn, các quy định này đã phân định rõ vai trò, trách nhiệm của từng chức danh, từ đó mỗi nhân viên hiểu rõ công việc của mình, tránh chồng chéo, đùn đẩy trách nhiệm. Các bộ phận liên quan cũng phối hợp tốt hơn trong quá trình điều hành, xử lý các tình huống phát sinh.
Việc quy định tiêu chuẩn giúp doanh nghiệp căn cứ vào đó xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao nghiệp vụ cho nhân viên để đảm bảo có đội ngũ nhân viên đủ kiến thức, kĩ năng thực hiện nhiệm vụ.
Đặc biệt, trong công tác đảm bảo an toàn chạy tàu, mỗi nhân viên sẽ phải làm việc nghiêm túc, tuân thủ chặt quy định, giảm thiểu các hành vi sai sót gây mất an toàn. Về phía cơ quan quản lý Nhà nước cũng có cơ sở để kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc thực hiện nhiệm vụ của nhân viên, đồng thời có biện pháp xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm.
"Nhất là trong phòng ngừa sự cố, tai nạn, việc xác định rõ nhiệm vụ, quyền hạn, đặc biệt là quyền ra tín hiệu dừng tàu trong trường hợp khẩn cấp giúp ngăn chặn kịp thời nguy cơ xảy ra tai nạn. Mặt khác, nhân viên có thể ứng phó nhanh, hiệu quả với các tình huống nguy hiểm, hạn chế tối đa thiệt hại", ông Tuấn cho hay.
Ở góc độ quản lý nhà nước, ông Dương Hồng Anh, Phó cục trưởng Cục Đường sắt VN cho biết, việc áp dụng, thực thi các quy định pháp luật về tiêu chuẩn, nhiệm vụ của nhân viên đường sắt thời gian qua đã phát huy hiệu quả trong thực tiễn, nhất là về quản lý, đảm bảo an toàn.
Tuy nhiên, với công nghệ ngày càng đổi mới, việc quy định chi tiết nhiệm vụ nhân viên trong văn bản pháp luật sẽ phần nào gây "khó" cho doanh nghiệp trong quản lý, bố trí công việc cho nhân viên để có thể "một người làm nhiều việc", đảm bảo hiệu quả hơn.
"Vì vậy, Bộ Xây dựng đang xây dựng thông tư mới về quản lý vận tải đường sắt để triển khai thực hiện Luật Đường sắt 2025 có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, trong đó nội dung về nhân viên đường sắt sẽ chỉ quy định tiêu chuẩn.
Còn nhiệm vụ và quyền hạn sẽ do doanh nghiệp sử dụng nhân viên đường sắt quy định cụ thể nhằm phù hợp với quy mô, công nghệ tổ chức chạy tàu của doanh nghiệp; mặt khác có thể thay đổi linh hoạt để phù hợp với thực tiễn sản xuất khi áp dụng các cải tiến kỹ thuật và công nghệ mới", Phó cục trưởng Cục Đường sắt VN cho hay.
Kỳ Nam