Ban Chỉ huy BĐBP tỉnh Đắk Lắk phối hợp với Báo Đại đoàn kết và chính quyền địa phương tổ chức Lễ khánh thành nhà Đại đoàn kết tặng gia đình ông Y Hớn Niê, có hoàn cảnh khó khăn về nhà ở tại buôn Trí, xã Buôn Đôn. Ảnh: Ngọc Lân
Việc Chính phủ trình Quốc hội xem xét tích hợp ba chương trình lớn gồm xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi chính là minh chứng sống động cho quyết tâm giải quyết dứt điểm những "bệnh kinh niên" về phân tán nguồn lực đã làm hao mòn hiệu quả chính sách suốt thời gian qua, hướng tới mục tiêu tối thượng: hiện thực hóa khát vọng ấm no, hạnh phúc cho nhân dân.
Thực tiễn triển khai giai đoạn 2021-2025, bên cạnh những thành tựu, đã bộc lộ những "điểm nghẽn" nghiêm trọng cản trở đà phát triển. Giống như một dòng sông lớn bị chia tách thành ba nhánh nhỏ, nguồn lực đầu tư của Nhà nước khi phân bổ qua ba chương trình riêng biệt đã trở nên manh mún, dẫn đến tình trạng nhiệm vụ chồng chéo, mục tiêu trùng lặp, làm suy giảm đáng kể sức mạnh tổng hợp. Đáng trăn trở hơn, chính người dân, những chủ thể trung tâm và là đối tượng thụ hưởng chính sách lại là người chịu thiệt thòi nhất khi nguồn hỗ trợ đến chậm, bị mắc kẹt trong những quy trình lồng ghép phức tạp và thiếu tính liên thông. Hình ảnh một xã, phường vùng sâu, vùng xa phải chật vật xoay xở trong "ma trận" các danh mục dự án, hay người dân phải hoàn thiện "ba vòng hồ sơ" chỉ để tiếp cận ba nguồn hỗ trợ khác nhau, là bức tranh thực tế đòi hỏi một sự "tái thiết kế" hệ thống một cách căn cơ và bài bản. Trước bối cảnh đó, chủ trương tích hợp "ba thành một" chính là liều thuốc đặc trị cho căn bệnh phân tán nguồn lực.
Điểm sáng mang tính cách mạng nhất của phương án hợp nhất này nằm ở khả năng minh bạch hóa cơ chế quản lý và khơi thông dòng tiền. Thay vì ba bộ quy trình, ba cơ chế giải ngân, ba bộ tiêu chí đánh giá riêng rẽ như trước đây, giờ đây tất cả được quy tụ trong một cấu trúc thống nhất. Sự tinh gọn này không chỉ tạo thuận lợi tối đa cho công tác giám sát, kiểm toán mà còn giúp xác định rõ ràng trách nhiệm: "ai làm, ai chịu trách nhiệm, ai đánh giá". Khi tính minh bạch được nâng cao, nguy cơ thất thoát, lãng phí sẽ giảm thiểu và quan trọng hơn, tình trạng đầu tư chồng chéo, kém hiệu quả sẽ được ngăn chặn từ gốc.
Hơn thế nữa, với tầm nhìn dài hạn, chương trình hợp nhất kéo dài 10 năm (2026-2035) mở ra một cách tiếp cận mới dựa trên nhu cầu thực tiễn của từng địa phương. Thay vì áp đặt những khuôn mẫu cứng nhắc theo kiểu "đồng phục chính sách", cơ chế mới được thiết kế linh hoạt, theo đó, nơi nào hạ tầng yếu kém thì ưu tiên hạ tầng, nơi nào thiếu sinh kế thì dồn lực cho sản xuất...
Một điều đáng chú ý là để chương trình thực sự "cất cánh" và đi vào cuộc sống, Chính phủ đã đề xuất cơ chế quản lý mang tinh thần phân cấp, phân quyền triệt để. Theo đó, Trung ương giữ vai trò quản lý tổng thể, kiến tạo hành lang pháp lý và cơ chế chính sách, nhưng quyền quyết định và tổ chức thực hiện được trao mạnh mẽ cho địa phương với tinh thần "Địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm". Đây là sự chuyển giao quyền lực cần thiết và đúng đắn, bởi không ai thấu hiểu những khó khăn, vướng mắc và nhu cầu của người dân địa phương hơn chính chính quyền sở tại.
Ai cũng biết, con đường đổi mới chưa bao giờ là bằng phẳng. Sự thận trọng và phản biện kỹ lưỡng là vô cùng cần thiết để đảm bảo các mục tiêu, chỉ tiêu được thiết kế một cách logic, khả thi, tuyệt đối tránh sự trùng lặp giữa các hợp phần. Nếu được thiết kế đủ linh hoạt để địa phương vận dụng, nhưng lại đủ chặt chẽ để giám sát, việc hợp nhất ba Chương trình mục tiêu quốc gia sẽ tạo ra sức mạnh cộng hưởng to lớn mà từng chương trình riêng lẻ không thể có được. Đó chính là lời cam kết mạnh mẽ nhất về một hệ thống chính sách gọn gàng hơn, thông suốt hơn và công bằng hơn, để "ý Đảng" thực sự thấm sâu vào "lòng Dân", mang lại sự thay đổi diện mạo thực chất cho những vùng đất còn nhiều gian khó.
Xây Dựng