Quyết toán và kiểm toán ngân sách nhà nước: Tiến độ gấp rút, yêu cầu phối hợp chặt chẽ

4 giờ trướcBài gốc

Ông Chu Đức Lam - Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành, Bộ Tài chính (người đứng) đồng chủ trì Hội nghị. Ảnh: Thùy Anh

Ngày 12/12, gần 250 đại biểu từ 29 Bộ, cơ quan Trung ương đã tham dự Hội nghị “Triển khai công tác quyết toán và kiểm toán NSNN của các Bộ, cơ quan Trung ương theo Luật NSNN năm 2025”.

Đây là lần đầu tiên Bộ Tài chính và Kiểm toán nhà nước (KTNN) đồng chủ trì một hội nghị ba bên với sự có mặt của các đơn vị sử dụng ngân sách, tạo diễn đàn thống nhất nhận thức, làm rõ các điểm mới của Luật NSNN và trao đổi giải pháp phối hợp nhằm bảo đảm tiến độ quyết toán năm 2025.

Thay đổi lớn của Luật Ngân sách nhà nước năm 2025 và sức ép về tiến độ

Tại Hội nghị, ông Chu Đức Lam - Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính) - nhấn mạnh Luật NSNN 2025 đặt ra yêu cầu cao đối với toàn bộ chu trình ngân sách. Việc rút ngắn thời gian lập, xét duyệt và thẩm định quyết toán đồng nghĩa khối lượng công việc của các đơn vị tăng lên đáng kể, trong khi kỷ luật tài chính, minh bạch số liệu và hiệu quả sử dụng ngân sách được siết chặt hơn.

Bà Vũ Thị Hải Yến - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành, Bộ Tài chính - nêu rõ, quy định mới buộc đơn vị dự toán cấp I gửi báo cáo quyết toán về Bộ Tài chính và KTNN trước ngày 05/7 hằng năm; Bộ Tài chính tổng hợp và trình Chính phủ trước ngày 15/8; Chính phủ gửi báo cáo quyết toán đến Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước ngày 20/9; Quốc hội phê chuẩn quyết toán trong thời hạn 12 tháng kể từ khi kết thúc năm ngân sách.

Bà Vũ Thị Hải Yến cũng chỉ ra bốn nhóm sai sót thường gặp trong xét duyệt quyết toán: sai sót về văn bản; sai sót trong lập và giao dự toán; sai sót trong hạch toán kế toán; sai sót trong quản lý tài sản công.

Việc nhận diện nhóm sai sót này là bước cần thiết để các Bộ, ngành điều chỉnh quy trình nội bộ, nâng cao chất lượng hồ sơ gửi Bộ Tài chính và KTNN.

Đại diện Kho bạc Nhà nước cho biết sẽ gửi số liệu cho các Bộ từ tháng 02 hằng năm nhằm hỗ trợ đẩy nhanh tiến độ, nhưng điều đó vẫn yêu cầu từng đơn vị chủ động rà soát, hoàn thiện hồ sơ đúng chuẩn để tránh chậm tiến độ như trước.

Đại diện các Bộ phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Thùy Anh

Khó khăn về nhân lực, phần mềm và biểu mẫu

Tại Hội nghị, đại diện một số Bộ nêu khó khăn nội tại khi phải thích ứng với biểu mẫu, quy trình và thời hạn mới. Từ góc nhìn Bộ Y tế, bà Trần Thị Liễu - Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính - cho biết Bộ đang quản lý hàng trăm đơn vị dự toán, trong đó có đơn vị có số thu tới hàng chục nghìn tỷ đồng mỗi năm; không ít chủ tài khoản có chuyên môn y tế, không chuyên sâu về tài chính - kế toán, dẫn đến khó khăn lớn khi lập và thẩm định báo cáo; lực lượng phụ trách tài chính của Bộ lại rất mỏng.

Bà Liễu cho rằng dù đã có phần mềm hỗ trợ, nhưng chưa có hệ thống dùng chung kết nối liên hoàn từ đơn vị dự toán cấp I lên Bộ Tài chính, khiến nhập liệu và phê duyệt trên Tabmis chưa thuận tiện. Bộ Y tế đề nghị Bộ Tài chính sớm vận hành phần mềm dùng chung để đồng nhất dữ liệu và giảm tải khối lượng thao tác thủ công.

Ngoài Bộ Y tế, đại diện Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng Cục Kế hoạch - Tài chính (Bộ Tài chính) cũng phản ánh những khó khăn tương tự.

Không ít Bộ, ngành lo ngại khi thời hạn rút ngắn sẽ càng làm đơn vị chậm nộp báo cáo quyết toán tới Bộ Tài chính và KTNN.

Ông Lê Đình Thăng - Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành II. Ảnh: Thùy Anh

Chuyển đổi số giúp rút ngắn thời gian quyết toán và kiểm toán

Ông Lê Đình Thăng - Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành II - khẳng định các đơn vị không nên quá lo ngại về thời hạn quyết toán mới, bởi quy định rút ngắn thời gian từng được áp dụng từ năm 1996.

Ông nhấn mạnh chuyển đổi số sẽ là yếu tố then chốt để thích ứng với tiến độ. Khi hệ thống thông tin tài chính - ngân sách được hoàn thiện, mọi giao dịch sẽ được cập nhật tức thời tại Kho bạc Nhà nước; cuối năm đơn vị chỉ cần thẩm định và in báo cáo.

Khi đó, KTNN có thể truy cập dữ liệu từ xa mà không cần làm việc trực tiếp tại trụ sở các đơn vị được kiểm toán. Ông Thăng cho rằng lịch biểu mới buộc KTNN phải thay đổi cách tiếp cận: tăng khảo sát, rút gọn quy trình, ứng dụng phân tích dữ liệu lớn và xây dựng hồ sơ kiểm toán điện tử để vừa rút ngắn thời gian vừa bảo đảm chất lượng.

Cùng nhìn nhận thách thức về năng lực thực thi, ông Phan Trường Giang - Phó Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành II - chỉ rõ với lịch biểu mới, KTNN chỉ có hơn một tháng để hoàn thành kiểm toán báo cáo quyết toán các Bộ, cơ quan Trung ương (từ sau ngày 05/7 đến trước ngày 15/8) và một tháng để kiểm toán báo cáo quyết toán NSNN (từ sau ngày 15/8 đến trước ngày 20/9). Đây là áp lực buộc KTNN phải tái cấu trúc quy trình kiểm toán, chuyển mạnh sang ứng dụng dữ liệu lớn, tự động hóa, phân tích từ xa, rút gọn hồ sơ và chuẩn hóa quy trình để vừa đảm bảo tiến độ vừa giữ chất lượng.

Từ đó, ông Phan Trường Giang đề xuất các nhóm giải pháp trọng tâm, gồm xây dựng lại lịch biểu kiểm toán, tăng cường khảo sát hệ thống kiểm soát nội bộ, thúc đẩy trao đổi dữ liệu ba bên, ứng dụng công nghệ hiện đại như AI, hồ sơ kiểm toán điện tử, tổ chức kiểm toán theo cụm Bộ, ngành...

Những giải pháp này nhằm mục tiêu thích ứng với khung rất ngắn theo Luật NSNN 2025 nhưng vẫn bảo đảm tính trọng yếu và tuân thủ chuẩn mực kiểm toán.

Các đại biểu dự Hội nghị. Ảnh: Thùy Anh

Phối hợp ba bên là then chốt để bảo đảm tiến độ và chất lượng

Trong bối cảnh lịch biểu quyết toán được rút ngắn theo Luật NSNN 2025, nhu cầu phối hợp ba bên giữa Bộ Tài chính, KTNN và các đơn vị sử dụng ngân sách trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Việc tổ chức Hội nghị với sự tham gia đồng thời của cả ba chủ thể cho thấy yêu cầu phải thống nhất nhận thức, quy trình và cách thức triển khai ngay từ đầu năm, nhằm hạn chế sự “lệch pha” trong áp dụng quy định và giảm rủi ro phát sinh sai sót. Trước đây, nhiều vướng mắc trong xét duyệt và kiểm toán quyết toán bắt nguồn từ sự khác nhau trong cách hiểu chính sách hoặc xử lý.

Các đại biểu đồng thuận rằng đối thoại ba bên cần trở thành hoạt động thường xuyên, không chỉ trong năm 2025 - năm đầu tiên áp dụng Luật NSNN mới, mà nên duy trì lâu dài. Khi mọi khâu từ lập báo cáo đến xét duyệt và kiểm toán được kết nối, thống nhất phương pháp và chuẩn hóa dữ liệu, cả tiến độ và chất lượng quyết toán NSNN sẽ được nâng cao, góp phần tăng tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trước Quốc hội và Chính phủ./.

THÙY ANH

Nguồn Kiểm Toán : http://baokiemtoan.vn/quyet-toan-va-kiem-toan-ngan-sach-nha-nuoc-tien-do-gap-rut-yeu-cau-phoi-hop-chat-che-45017.html